Slimme gasten daar bij bibnet : deel 1

In Nederland zeggen we wel eens dat Belgen dom zijn . En Belgen zeggen dat wij gierig zijn. Ik geloof dat beiden niet kloppen. Vandaag was ik in Brussel bij een doe- en denkdag. Georganiseerd door bibnet, de Vlaamse tegenhanger van ons Bibliotheek.nl.

Ik was onder de indruk van wat ik zag. 200 enthousiaste bibliotheekcollega’s die ik niet kende. Ik voelde me een klein jongetje dat voor het eerst naar de grote school ging. Grappig om te constateren dat je zo gewend bent aan je eigen bibliotheekomgeving.

De komende tijd ga ik zeker een paar blogjes wijden aan dit congres. De overeenkomsten met Nederland zijn zo evident dat ik nog velen kan aanraden om eens kennis te maken met onze collega's in Vlaanderen. Van mij mag bibnet een stand hebben op ons congres in Maastricht. Kan iemand dat even doorgeven aan Naomi?

Tja, waar te beginnen? Ik begin met een leuk initiatief van de Bibliotheken van Antwerpen. Zij zijn hun bibliotheeksite gaan bouwen met de blogsoftware Wordpress. Velen die 23dingen hebben gedaan kennen dit. Maar kun je daar hele websites mee bouwen dan? Jazeker.

Kijk maar eens op de website van de plaats Bornem, één van de bibliotheken van Antwerpen. Maar kijk tegelijkertijd maar eens naar de website van Westerlo. Dat lijkt toch verdacht veel op dezelfde site of niet. Tegelijkertijd werken vele verschillende bibliotheekmedewerkers er aan mee. Een open systeem. Ze proberen zo de kennis die ze anders alleen aan de balie konden geven aan klanten ook te geven aan mensen via internet. Geen superduur initiatief vermoed ik, maar wel met een hele creatieve en innovatieve inzet. Slim bedacht en uitgevoerd.

Alle websites zijn onderling verbonden, kennen een gezamenlijke mogelijkheid om te publiceren. Maar kunnen in elke plaats toch anders zijn. Ieder heeft zijn eigen gezicht terwijl de kracht van gezamenlijkheid ten volle benut wordt.

Waren wij in Nederland niet bezig met een White Label Website en met landelijke huisstijl? Volgend week gaat Deventer online met de eerste white label website. Maar ach, arm Deventer. De Vlamingen zijn ons allang voor.

Slimme gasten daar bij bibnet. Hou ze in de gaten en laten we kennis delen. Wordt vervolgd.

De nuchtere adviezen van Henk, Jos en Paul...

Jongens zijn het, maar leuke jongens. Het gaat over Henk, Jos en Paul, de directieleden van het automatiseringsbedrijf HKA. Afgelopen maandag was ik er bezoek samen met mijn collega Emiel Poortman om een door te praten over alle ontwikkelingen in het veld.

HKA is als leverancier van Bicat natuurlijk een belangrijke partij in Overijsel. En de jongens van HKA kennen we als nuchtere kerels met vaak een uitgesproken – bijna gepassioneerde – mening. Daar willen Emiel en ik overigens wel vaak onze uitgesproken – en eveneens bijna gepassioneerde – mening tegenover zetten.

Ik klap eens even uit de school over wat er zoal over tafel ging.

OCLC als nieuwe vendor lock?
Een vendor lock. Dat is waar we tegenwoordig als de dood voor zijn. Een vendor lock is een systeem van een leverancier waar je niet meer vanaf komt. Dit omdat alle processen opgehangen zijn aan dat systeem. Open moet het tegenwoordig zijn. Open en modulair.

Uiteraard hebben we gepraat over de stappen rond de Nationale Bibliotheekcatalogus (NBC). Sterker nog, we zetten in Overijssel al de eerste stappen om deze koppeling te maken. De NBC is geen traject met een strakke marsroute maar toch meer een ontdekkingsreis. Beiden staan we met gezond optimisme in dit traject. Maar onze jongens van HKA drukten ons toch wel op het hart dat die NBC ook wel echt eigendom moet zijn van de branche en niet van OCLC. En daar raken ze inderdaad een gevoelig punt. Laten we voorzichtig zeggen dat de systemen van OCLC tot nu tot niet tot de meest flexibele van de wereld hebben behoord. Staat genoteerd.

Lange termijn en korte termijn
Waar ik het met de jongens van HKA ook mee eens ben is dat het traject van deze infrastructuur nog wel een tijdje in beslag kan nemen. De komende vijf tot zeven jaar hebben we nodig om een nieuwe infrastructuur te bouwen. Van Nationale BibliotheekCatalogus tot Datawarehouse en van PaymentServiceProviders tot Online inschrijven.

Duurt het dan vijf tot zeven jaar voor we wat hebben? Nee, dat natuurlijk niet. Soms denk ik wel eens dat iedereen denkt dat we volgend jaar klaar zijn. Nou, ik denk het niet. Dan begint het pas. Noteer dus maar dat u een lange adem nodig hebt. Staat genoteerd.

Druk in het midden
Op sommige punten lijkt het op dit moment rondom al die catalogi wel wat op kluitjesvoetbal van de F-pupillen. Iedereen is op dit moment waar de bal is, niemand denkt na waar die bal straks is.

Want wat doen al die geïnteresseerde Nederlandse burgers. Gaan die voor hun informatie niet gewoon naar de “Blauwe G”? En wat doen we daar als bibliotheken? Willen we nog een functie hebben op informatiegebied dan zullen we veel meer werk moeten maken van digitale content en landelijke en open ontsluiting via internet. Iets waar bijvoorbeeld de Koninklijke Bibliotheek op dit moment een groot voorstander van is. Prima, zorg dus voor balans. Staat genoteerd.

Verder opschalen
Tot slot hebben we met elkaar ook stil gestaan bij het feit dat we steeds meer functionaliteiten hebben binnen onze ICT-systemen maar dat de budgetten hiervoor de komende jaren niet zullen stijgen. Dat betekent dat er meer aandacht moet zijn voor efficiency en kostenbesparing. Dat zal naar verwachting gebeuren op twee fronten.

Op de eerste plaats is er op dit moment wel heel erg veel aandacht (en daarmee geld) voor catalogi. Daar moet in de toekomst nog winst te behalen zijn. Wie nagaat waar nu zijn geld zit, kan uitrekenen waar die besparingen zouden moeten zitten. Maar ze zijn sterk afhankelijk van het tempo en de kwaliteit die landelijk geboden gaat worden. Staat genoteerd.

Op de tweede plaats is de verwachting dat er een verdere opschaling zal plaats vinden van ICT-systemen. Op dit moment zijn er ruim 60 bibliotheeksystemen in Nederland actief. Dat kan in de komende twee tot drie jaar terug gebracht worden tot 30 tot 40 systemen. Met dito besparingen op licenties en efficiëntere procedures. Helaas valt daar voor Overijssel niet zo heel veel meer te winnen maar er zijn nog plekken genoeg waar dit zou kunnen. Staat genoteerd.

We hebben her en der fel gediscussieerd. We zijn het niet overal eens. Maar we weten wel dat we met dit soort gesprekken elkaar goed aanscherpen en verder helpen. Aan het eind van de middag geven we elkaar een hand en ik zie een twinkeling in de ogen. Jongens zijn het, maar leuke jongens....... Staat genoteerd.

Hoeveel mag een goede collectie eBooks kosten?

eBooks. Ik heb er al een hele hoop over geschreven. En deze week pak ik de draad maar weer eens op. Aanleiding is het bericht dat er een stuurgroep en projectgroep eBooks is ingesteld. Wat mij betreft wordt het zo onderhand ook wel tijd voor wat beweging.

Maar goed. In de commissie Digitale Bibliotheek van de Vereniging van Openbare Bibliotheken is ook stilgestaan bij het werk van deze stuurgroep en projectgroep. Daar heb ik geroepen dat ik vind dat onze ambitie moet zin dat in 2012 of 2013 10% van onze uitleningen een eBook moet zijn. Als we onszelf serieus nemen, zou dat toch een uitgangspunt moeten zijn.

Dat betekent natuurlijk ook dat 10% van het collectiebudget beschikbaar moet komen voor eBooks. Dat is ongeveer tussen 20 en 25 miljoen euro op jaarbasis. Veel van mijn collega’s geven echter aan dat dat er niet in zit, gezien de financiële omstandigheden. Mijn stelling is dan: 10% uitleningen rechtvaardigt 10% van het collectiebudget. Het totale collectiebudget van de Nederlandse bibliotheken is circa 75 miljoen euro per jaar. Dus laten we eens beginnen met 7,5 miljoen euro.

Op dit moment betalen we 22 eurocent als branche aan de VOB voor inkoop van digitale content. Dat is iets meer dan 3 miljoen euro per jaar. Tussen de 4% en 5% van het collectiebudget in Nederland. Als ik de lijn van de stuurgroep goed begrijp. Moet eventuele initiatieven voorlopig passen binnen dat budget. Ik kan mij niet voorstellen dat met dit budget bovenstaande doelstelling gerealiseerd kan worden.

Ik roep dus maar uw hulp in. Wat vindt u? Optie 1: kiezen voor een kleiner budget en kijken wat je daarmee kunt doen. Of optie 2: kiezen voor ambitieuze strategie recht tegen het financiële tij in maar met het oog op forse doelstelling. Dat zou dus betekenen dat bibliotheken meer zouden moeten bijdragen. Ik heb zo mijn voorkeur maar ik laat mijn mening graag voeden door uw opmerkingen. Laat uw stem dus horen!

Tot die tijd moet u zich vooral eens verdiepen in bovenstaande widget. Hij is van de Digitale Bibliotheek van de Nederlandse Letteren en hij prijkt al maanden op mijn IGoogle-pagina. Elke dag een ander eBook. Rechtenvrij. Sommige van mijn collega’s vinden deze widget maar niks. Maar ik denk: dit is al heel wat. En ik zou dan ook zeggen: integreren in je website en op landelijk niveau koppelen op die database!

Het speelgoed van Mark Deckers (39)

Vooruit, nog één keer zo maar een artikel. Volgende week ga ik u weer lastig vallen met ingewikkelde bibliotheekproblemen.

Ik werk op een flexplek. Eigenlijk zit ik altijd op dezelfde plaats. Maar op mijn bureau liggen geen papieren. Dat hoort bij de flexplek.

Op mijn bureau liggen wel verschillende soorten speelgoed. Het valt me op dat ik één van de weinigen ben met speelgoed op mijn bureau. Ik weet niet wat het over me zegt. Want eerlijk gezegd overkomt het me. Kijk maar.

Deze giraffe kreeg ik ooit van de Bibliotheek Zwolle. Het was een award die werd ingesteld toen ik daar vertrok. Hij symboliseert iemand die zijn nek uit steekt. Voor zover mij bekend wordt de award nog elk jaar rond kerst uitgereikt aan een collega.

Deze kubus is nog niet zo oud. Die kreeg ik van Jos Debeij voor het project “Ideale Webpresence” De kubus symboliseert dat je er vele vlakken met vakjes zijn. Vlakken die misschien blokjes informatie met elkaar moeten uitwisselen.

Deze scooter heb ik zelf gekocht. Hij symboliseert een romantische droom die ik nog heb. Ooit wil ik op zo’n motorscooter rijden. Uiteraard alleen met mooi weer.

Dit dingetje is een “decision maker”. Een bijzonder pendule die aangeeft wat je moet doen als je er zelf niet uit komt. Naast “Yes” en “No” bevat het ook de teksten: “Definitely!”, “No way” of “Maybe” Dit is denk ik het oudste ding en ik heb hem gekregen van Annet Knol toen wij veel samenwerkten in een vorig vernieuwingsprogramma. Zij vond dat mijn core business beslissingen nemen was.

Dit trompettistje is gemaakt van condensatoren. Ik heb hem gekregen van collega’s die me bedankten voor het organiseren van een studiereis. Het is een lief mannetje. En hij herinnert mij eraan dat ik af en toe mijn hart moet volgen en moet doen wat je graag wilt doen. En dat vooral niet uitstellen.

En dan heb ik het nog niet eens gehad over mijn laserpistool die in workshopkist zit of en pre-historische knuppel die ik onlangs toch maar weg heb gegeven aan een zoontje van een collega.

Af en toe mompelt er wel eens een collega die zegt: “Tja dat was natuurlijk niet de bedoeling van die flexplekken”. Maar zeg nou zelf: ik kan die dingen toch niet weg doen? En wat zegt dat eigenlijk over mij: die neiging om me te omringen met speelgoed?

Ministerie van OC&W organiseert Nationale BibliotheekLoterijg

Nog geen dag na de oproep van de heer Van Swelmen, blijkt het ministerie van OC&W dit initiatief al overgenomen te hebben.

In één van de vorige berichten reageerde ik al enthousiast over de susbidieregeling Aansluiting Digitale Bibliotheek. Een kenmerkend onderdeel in de verdeling van gelden is een zogheten loting, mochten er meer dan 42 bibliotheken zijn die zich aanmelden in 2010. Een heuse Nationale BibliotheekLoterij dus. De heer Van Swelmen kan tevreden zijn.

En u raadt het nooit. Van Aad van Tongeren, één van de ambtenaren van OC&W die hard heeft gewerkt aan deze regeling, ontving ik via Twitter bijgaande filmpje.... Ehm, wel met de opmerking dat dit niet de bedoeling was.

Letterlijk en figuurlijk tegen culturele kaalslag

De culturele kaalslag. Het grijpt hard om zich heen. Hier ziet u twee bibliotheekmedewerkers die inmiddels hard getroffen zijn door de culturele kaalslag. De culturele kaalslag schijnt mannen vaker te treffen dan vrouwen. En dan vooral mannen boven de 50.

Alle gekheid op een stokje. Op verschillende plekken is al opgeroepen om te tekenen voor de petitie: Stop, culturele kaalslag. En dat gaat u natuurlijk ook doen als u dat niet allang had gedaan. Dus hup, in de benen.

Tot slot: mocht bibliotheekwerk hard getroffen worden, dan stel ik voor dat alle (bijna) kale bibliotheekmedewerkers worden verordonneerd om te protesteren. Ik zie de foto al voor me op de voorkant van alle kranten: “bibliotheekmedewerkers protesteren tegen kaalslag”.

Jan en Jos: bedankt voor deze pose. Alles voor de goede zaak!

Van Swelmen: Open brief aan directeur VOB!

Geachte heer de Vries,

Het is kommer en kwel in de bibliotheekwereld. Tenminste, als ik de onderzoeken mag geloven. Alle bestuurlijke lagen maken zich op voor forse bezuinigingen. En daar staat u dan, als kersverse directeur van een toch al klein geworden branchevereniging. Gaan ze ook nog eens snijden in uw nieuwe branche. Het is niet eerlijk.

Ik zou niet de erudiete directeur van de Bibliotheek in Oppendam zijn als ik u nu niet de helpende hand zou bieden. En om eerlijk te zijn, ik denk dat ik voor ons beiden een win-win-situatie heb.

Speciaal voor u, als kersverse VOB-directeur, heb ik hét recept tegen de bezuinigingen: De Nationale Bibliotheekloterij.

De wat, hoor ik u denken? Nou, De Nationale Bibliotheekloterij. Het idee is simpel. Er zijn ruim vier miljoen bibliotheekpassen in Nederland. De helft daarvan – 2 miljoen – is betalend lid. Van deze leden gaan we er elke maand een flink aantal in het zonnetje zetten met de Nationale Bibliotheekloterij. Met geldprijzen variërend van € 10,- tot de € 2.000.0000,-. Jawel, elke maand geven we een flinke mep gled weg.

Deelname aan de loterij is verplicht voor alle leden en geschiedt middels de administratie van de bibliotheken. Zij schrijven maandelijks een bedrag van vijf euro af van elk betalend bibliotheeklid. Uiteraard per automatische incasso. De opbrengst gaat natuurlijk naar het noodlijdende bibliotheekwerk. Doen onze klanten echt graag aan mee. Zeker als er wat te winnen valt.

Ik reken u even voor: 2 miljoen leden die elke maand vijf euro storten: dat is 10 miljoen euro per maand. 40% keren we uit als prijzengeld. Dit betekent dat we maandelijks 6 miljoen over houden. Daar moet nog één keer 25% kansspelbelasting af om de prijzen belastingvrij te laten zijn. Per maand dus netto 5 miljoen over.

Dat is een kleine 60 miljoen per jaar. In het totale bibliotheekwerk gaat een kleine 500 miljoen euro per jaar om. Laten we er eens vanuit gaan dat de bezuinigen in de sector inderdaad een kleine 10% gemiddeld zal zijn. Dus 50 miljoen per jaar. Dat gaan we samen prima redden. Met die 60 miljoen helpen we alle bibliotheken uit de brand.

Sterker nog: we houden we nog 10 miljoen per jaar over. Ik stel voor dat we dat stoppen in het De Vries & Van Swelmen Fund. Een fonds ter ondersteuning van armlastige erudiete directeuren in de bibliotheekbranche.

Ik zeg u: dit is een win-win-voorstel. Doet u mee?

Met vriendelijke groet,
Dhr. Van Swelmen
Directeur Bibliotheek Oppendam
Directeur Nationale Bibliotheek Loterij i.o.

Sorry

Een duet tussen trompet en carillon.
Een ongewone combinatie
Geen woorden.

Omdat alles zo kwetsbaar is.
Zo kwetsbaar
Dat elk woord
Te veel is.

Subsidie OC&W: Loterij met louter winnaars?

Een loterij met louter winnaars? Het klinkt bedrieglijk maar ik geloof dat ik iets heb gezien dat er toch dicht in de buurt komt. Waar gaat het over? De subsidieregeling Aansluiting Digitale Bibliotheek.

Op woensdag 15 september 2010 organiseerde het ministerie van OC&W een bijeenkomst over deze regeling. Ik geef u voor de vuist weg maar mijn bevindingen. Wat zouden we daar in Overijssel nou mee moeten?

Wie scoort wat?
De regeling in 2010 is bedoeld voor alle PSO’s, alle WSF-bibliotheken en 42 basisbibliotheken. Voor elke PSO en WSF-bibliotheek is € 75.000,- beschikbaar. Voor elke basisbibliotheek € 37.000,-.

Niet elke basisbibliotheek kan dus in 2010 in aanmerking komen. Bij overintekening volgt een wonderlijke loting waarbij maximaal vier bibliotheken per provincie geloot kunnen worden. Jammer voor de rest?

Nee, want de verwachting is dat de regeling in 2011 wordt voortgezet dat dan de overige 100 bibliotheken in aanmerking komen voor een zelfde bedrag. Dit is echter onder voorbehoud van Prinsjesdag en de vorming van een nieuw kabinet. Maar het ministerie was hier zelf optimistisch over. Zeker als het aanbod ruim overtekend zou worden.

Als we dat in ogenschouw nemen, komt iedereen dus aan de beurt. Hetzij in 2010, hetzij in 2011. Een snelle rekensom voor Overijssel leert dat het dan gaat om een mooi budget (reken zelf maar uit 25 x basisbibliotheek, 1 x PSO, 1 x WSF).

De aanvraag is van eenvoudige schoonheid. U vult één formulier in, zet uw handtekening, voeg uw KvK-uittreksel toe en een recent bankafschrift. Deze aanvraag regelt u in 15 minuten.

Wat moet u ervoor doen?
Voor de subsidie moet u het volgende doen:
1. Aansluiten op de white label website infrastructuur
2. Meedoen aan de Nationale Bibliotheek Catalogus
3. Aansluiten op een landelijk datawarehouse

Op elk van de punten zal ik even ingaan over hoe we er voor staan in Overijssel.

White label website
Overijssel heeft de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in een nieuwe website. Dat werpt hier wel flinke vruchten af. In Deventer komt het eerste voorbeeld voor dit white label te staan. Die lijn blijven we doortrekken en de intentie is om alle Overijsselse bibliotheken hierin mee te laten doen. Die lijn hadden we al en trekken we door. Het ministerie van OC&W is dus bereid die lijn te ondersteunen.

Nationale Bibliotheek Catalogus (NBC)
Dit is een iets lastiger punt dan het vorige. Dat komt omdat we nog niet precies weten hoe die nationale bibliotheek catalogus eruit gaat zien. Wel is bekend dat voor deze NBC er een koppeling moet komen tussen de huidige Bicatcatalogus en OCLC. Dat is iets dat landelijk ontwikkeld zal moeten worden. Daarna zal daar met elk systeem een aansluiting op gemaakt moeten worden. Overijssel heeft daarbij twee voordelen. De eerste is dat we allemaal met hetzelfde systeem werken. De verwachting is zelfs dat we van drie huidige catalogi zelfs teruggaan naar één gezamenlijke. Dat is in andere provincies echt andere koek.

Op de tweede plaats weet ik dat in Overijssel er redelijk goede catalogi zijn. Op andere plekken zullen voor de catalogi nog verrijkt moeten worden en aangepast. Het enige probleem dat zou kunnen ontstaan is de koppeling met de CD-uitleen in Enschede. Maar die hebben in het verleden ook bij de aansluiting op Zoek & Boek getoond hier erg flexibel in te zijn.

Datawarehouse
Op dit moment vult u elk jaar de BIS-enquete in. En elk jaar zeggen we tegen elkaar: dat zou toch beter kunnen. Daar wordt met het datawarehouse aan gewerkt. Biblionet Groningen heeft hier op dit moment de lead in en de OBD werkt mee aan de voorbereidingen. Kortom, we zijn al bezig met de voorbereidingen. Ook is er afstemming tussen de Bibliotheek Nederland en dit traject. Hier ontstaat dus een dashboard waar u uw winkel mee kunt besturen.

Maar doen dan?
Mijn conclusie is dan ook dat de regeling die OC&W hier start goed in lijn ligt met wat in Overijssel al gebeurde. Ik beschouw het als een bijzondere duw in de rug en een prima versneller. Mijn oproep zal dan ook zijn om alle bibliotheken aan te laten melden.

Maar wie gaat het doen?
Mijn voorstel zou zijn om deze acties provinciaal op te pakken. We dienen afzonderlijk in maar regelen de uitvoering vervolgens gezamenlijk. Dit vanuit de lijn die we toch al hadden voor de websites en vanuit de lijn die we toch al hadden rond BicatWise.

Louter winnaars?
De regeling is bijzonder sympathiek maar het is wel goed om twee kanttekeningen te maken. De eerste is dat veel onderdelen nog niet klaar zijn. Er moet rond de website nog veel gebeuren, er moet nog een NBC komen en ook het datawarehouse moet nog gebouwd. In bouwtermen: er ligt een ruw bestek, er zijn een hoop bouwakkers en de steigers staan er net. In dit stukje maak een snelle analyse. Een breder analyse is nodig om de impact van alle onderdelen verder in te vullen. En eerlijk gezegd: daar gaan we echt nog wel moeilijke punten tegen komen. Ook zal de branche nog met elkaar afspraken moeten maken over de exploitatie van de verschillende onderdelen. Daar zijn we overigens wel zelf bij.

Op de tweede plaats denk ik dat HKA en Infor nog twee belangrijke spelers zijn die in dit geheel nog beter geïntegreerd kunnen worden. Ik denk dat een oproep om dat te doen hier dan ook op zijn plek is.

Tot slot
De hele regeling staat en valt echter met samenwerking. In Overijssel kan geen enkele bibliotheek dit alleen uitvoeren. Aan de andere kant: als we het regelen voor één bibliotheek is het vaak ook geregeld voor alle andere bibliotheken. Het lijkt dan ook voor de hand te liggen de uitvoering gezamenlijk op te pakken en gezamenlijk die investeringen te doen.

Voor Overijssel geldt dat de investering die we in de samenwerking hebben gedaan, zich op dit soort momenten echt uitbetaald. Kortom: indienen, plan maken en aan de slag!

Foto

Permanent Innovation

Peter van Eijk - de immer onvermoeibare aanjager van Bibliotheek.nl - wees me bij één van onze eerste ontmoetingen op het boek "Permanent innovation" van Langdon Morris. Het boek heb ik destijds gelijk besteld. Maar zoals het gaat: het is een tijdje blijven liggen.

Totdat we onlangs met de MT's van de OBD, Blauwe Brug, Aturis en de Rijnbrinkgroep om tafel zaten. Tineke van Ham - onze kersverse bestuurder - spoorde me aan om naar aanleiding van deze bijeenkomst het boek toch maar snel op te pakken. En inderdaad het geeft een paar goede richtlijnen voor innovatie.

Het lezen van het boek was voor mij net zoiets als mijn eerste teamroltraining. Plotseling ontdek je dat er nog een dimensie is in de werklijkheid. Dat je rol in een team minstens net zo belangrijk is als hoe goed je inhoudelijk in je werk bent. Dat je plotseling snapt waarom een team juist wél of juist niét loopt. Zoiets dus.

Er zijn drie eye-openers voor me. Met uiteraard een groot open deur gehalte. Maar toch goed om ze alle drie maar eens te noemen.

Eye-opener 1: Wat is innovatie?

Innovatie is overleven. Innovatie is ervoor zorgen dat een bedrijf niet alleen vandaag maar ook morgen bestaat. En dat doet een bedrijf door voortdurend meerwaarde te creëren. Een bedrijf dat dat niet meer doet kun je opdoeken. Als we dus moeten bezuinigen, stoppen we dan met innoveren? Het antwoord is even kort als simpel: nee. Dat zou heel erg dom zijn. Juist in deze periode moeten we innoveren en scherper dan ooit.

Eye-opener 2: Vier vormen van innovatie

Het boek onderscheid vier vormen van innovatie. Interessant om even naar te kijken.

Incremental innovation

Onder incremental innovation valt een doorgaande productontwikkeling. Om het te vertalen naar bibliotheken: het verkorten van de verwerkingstijd van nieuwe boeken of het versturen van een reserveringsbericht per e-mail is incremental innovation. Relatief kleine verbeteringen die vooral gericht zijn op de verlenging van de levenscyclus van het zelfde product.

Breakthrough innovation

Breakthrough innovation gaat vooral om nieuwe techniek of echt nieuwe producten. Bibliotheken die DVD's of e-readers gaan uitlenen. Je bedrijf neemt dan iets over dat is veranderd in de samenleving en past dit in in de bedrijfsstrategie.

Business model innovation

Hier gaat om een compleet nieuw concept. Denk bijvoorbeeld aan Biebsearch dat contracten sluit met scholen. In het oude model werden scholieren als individuele klanten benaderd. Je kunt voelen dat deze vorm van innoveren al weer veel avontuurlijker is als de eerste twee.

New venture innovation

De meest ver-gaande vorm van innovatie is new venture innovation. De wereld gaat dan echt op zijn kop. Dit zou het geval zijn als bibliotheken nu zouden zeggen te stoppen met fysieke vestigingen en alleen nog een digitale bibliotheek zouden runnen met louter digitale producten. Niet ondenkbaar maar je voelt aan dat je hier verreweg het meeste werk voor moet verzetten en de meeste creativiteit voor nodig hebt.

Eye opener

Eye opener voor mij was dat elke vorm van innovatie nodig is. Onze focus ligt soms heel erg op de nieuwe dingen. Maar verberen van wat er is, is een minstens even belangrijke innovatievorm.

Eye opener 3 : 10 principes van permanent innoveren

Het boek is - naar goed Amerikaans gebruik - geënt op de 10 gouden principes van "Permanent innovation". Leuk om hier te noemen en achter elk principe gaat natuurlijk weer een wereld schuil.

#1: Innovation is essential to survival and all innovation is strategic

# 2: There are four types of innovation: incremental, breakthrough, new business and new ventures.

#3: The longer you wait to begin innovating, the worse things will get.

#4: Innovation is a social art; it happens when people interact together.

#5: Innovation without methodology is just luck.

#6: All four strategic viewpoints are critical to succes.

#7: Great innovations begin with great ideas.

#8: Ready, aim, aim, aim, aim, fire.

# 9: Prototype rapidly to accelerate learning.

#10: There is no innovation without leadership.

En toen...

Het boek deed me opnieuw beseffen dat ik bij een bijzonder bedrijf werk waar veel randvoorwaarden voor innovatie goed geregeld zijn. Het is een bedrijf dat opereert in een netwerk dat die innovatie ook goed kan voeden. Kortom, reden tot tevredenheid.

Tegelijkertijd geeft het ook aan waar we nog veel kunnen groeien. De relatie korte en lange termijn innovatie kan verbeterd worden. We kunnen meer gebruik maken van klantwensen en collega's. Bibliotheken opereren in een turbulente wereld: hun rol veranderd heel snel en financiële randvoorwaarden staan onder druk. Alle reden om met nog meer beleid te werk te gaan.

Kortom, een aanrader voor veel managers in bibliotheekwerk.

Genomen op de tafel van mijn baas

"Ik ben genomen op de tafel van mijn baas", dat was het bijschrift bij een twitterbericht en bijgaande foto. Voor een column in Bibliotheekblad over "37 manieren om te bezuinigen" moesten nog wat foto's gemaakt worden. Robert Hoetink, de fotograaf in kwestie, meldde al vooraf: "oh de OBD, da's niet zo'n makkelijke fotolocatie, daar moeten we iets op verzinnen". Aldus geschiedde.

Inmiddels heeft de fotograaf mij de foto's laten zien. Ik kan u vertellen het was bijgaande ochtendgymnastiek wel waard. Maar ja, u moet gewoon even wachten tot eind september.

Foto: Jacqueline Roelofs

9/11 International Burn a Koran Day

"Wo man Bücher verbrentt, verbrennt man am Ende auch Menschen". Dat is een citaat van Heinrich Heine dat is geplaatst op Bebelplatz in Berlijn. Het afgelopen jaar mocht ik er twee keer zijn en beide keren had ik kippenvel. Bebelplatz is bekend als de plek waar op 10 mei 1933 nazi's een massale boekverbranding hielden. Nu weet iedereen dat die boekverbranding de morbide opmaat was naar inderdaad een grote genocide waar miljoenen mensen letterlijk en figuurlijk verbrand zijn.

En deze week wordt gekenmerkt door dominee Terry Jones die opriep op 11 september de Koran te verbranden. Er is veel diplomatie aan te pas gekomen om deze man deze oproep weer te laten intrekken. Maar met welke argumenten eigenlijk? Ik citeer uit de Volkskrant: "Het plan leidde wereldwijd tot bezorgdheid en verontwaardiging. De Amerikaanse president Barack Obama schetste donderdag in schrille bewoordingen de rampspoed die kan volgen op verbranding van de Koran." En dat laatste is de toon die ik overal terug hoor. De angst dat geweld, nieuw geweld oproept.

Ik hoor nauwelijks van iemand dat die boekverbranding zelf zo verwerpelijk is. Dat het toch belachelijk is dat we boeken verbranden. Dat een moderne beschaving zoiets niet doet. Het verbranden van Korans is een diepe minachting voor een grote bevolkingsgroep. Het verbranden van Korans is het symbolisch afschrijven van een grote bevolkingsgroep.

En zouden we daar als beschaafde samenleving niet krachtig afstand van moeten nemen? De afgelopen week wordt ook gekenmerkt door Sarazin die als bestuurder van de Bundesbank moet terugtreden na publicatie van zijn omstreden boek 'Duitsland schaft zich af'. Een boek dat in opspraak kwam door felle uitspraken over Joden en immigranten. Hoezo, beschaving?

En nog dichter bij huis: vandaag mag Geert Wilders spreken bij Ground Zero. Zijn toespraak zal live uitgezonden worden. De kern van zijn verhaal zal zijn dat verdere islamisering gestopt moet worden.

Op facebook kun je lid worden van de groep "International Koran Burning Day". Het is genant om te zien: het is een ordinaire scheldpartij tussen moslims, joden en christenen.

Er zijn talrijke boeken die je kunt gebruiken voor fundamentalisme. Of het nu de Koran, de Tora of de Bijbel is, het zijn niet de boeken die fout zijn. Het is hoe we ze gebruiken en wat we ermee doen. Het gaat over welke ruimte we elkaar geven. En of we onze mening de ander niet koste wat het kost willen opleggen. Koste wat het kost om elkaar de wil op te leggen. Daarom kennen we terrorisme en daarom willen mensen de Koran verbranden.

Het gaat over koste wat het kost, bereiken wat je wilt.

En daarom heeft Heine gelijk als hij zegt: "Wo man Bücher verbrentt, verbrennt man am Ende auch Menschen".

Foto: Bebelplatz

Dagje ziek...

Ziek

'Ik kan vandaag niet naar school',
zei kleine Annetje van Pool.'
Ik heb mazelen en de bof
paarse bulten en mijn hoofd zit vol stof
mijn mond is te nat en mijn keel is te droog,
en ik word blind aan mijn rechteroog
mijn ene amandel is zo groot als een kei
als het gaat regenen steekt mijn zij
ik heb al zestien waterpokken gezien
en daar nog eentje, dat is zeventien
ik trek met mijn been en mijn ogen zijn blauw
ik lijd aan een acute kou
ik hoest en ik nies en ik kuch
ik heb geloof ik een breuk in mijn rug
mijn heup doet zo'n pijn als ik knijp in mijn keut
mijn navel zakt steeds dieper weg in mijn buik
mijn blindedarm ziet geen steek
mijn nek is stijf, mijn ruggegraat is week
mijn neus is koud,
mijn tenen staan schuin
ik heb een splinter in mijn duim
ik heb de rode en de groene hond
mijn haar valt bij bosjes uit op de grond
mijn elleboog is krom, mijn koorts is gestegen
ik heb nu al achtenveertig negen,
mijn hersenen krimpen, ik ben doof aan een oor
en mijn rechterarm die trilt aldoor
ik heb een dwangnagel en mijn hart is... wat?
Wat is dat? Wat is het voor een dag?
Zaterdag... is het vadaag zaterdag?

Dan ga ik lekker buiten spelen.

Dag!!


Shel Silverstein

Foto

Zomer65

Ooit heb ik haar aangeduid als de Sylvie van der Vaart van het bibliotheekwerk: Erna Winters. In het dagelijks leven directeur van de bibliotheken in de Kennemerwaard. Ondanks haar drukke leven ziet ze kans een leuk blog bij teh houden onder de naam Zomer65.

En laten we wel wezen:

Bloggende directeuren zijn een zeldzaamheid.

Bloggende directeuren die het ook nog een tijdje volhouden zijn ronduit schaars.

Bloggende directeuren die het een tijdje volhouden en die ook nog aardig inhoudelijk blijven schrijven (dus niet over eigen kledinglijnen enzo.) verdienen eigenlijk een prijs.

De beste prijs die je kunt krijgen, is dat we je allemaal gaan lezen. Dus hop: allen naar Zomer65!

Van Swelmen gaat bijverdienen...

Ja, leuk hoor. Zo'n cursus tegen bezuinigingen. Maar daar heb je natuurlijk niks aan. Leuk geprobeerd van die innovatiekwast uit Overijssel. Waar het om gaat is dat er harde pegels binnenkomen. En als die niet komen van de gemeente dan maar ergens anders vandaan.

Want u snapt dat ik - de heer van Swelmen, de immer erudiete directeur van de bibliotheek in Oppendam - niet voor één gat te vangen ben.

Zo verbaas ik mij al tijden over de kosten van mijn shorts (lees: ondergoed). Telkens als ik een Björn Borg short koop, leg ik weer 25 euro op de toonbank. En zo kwam ik eens aan het rekenen. Aangezien ik met mijn erudiete activiteiten toch enige naam heb opgebouwd, lijkt de tijd mij dan ook rijp voor een volgende stap.

Die stap zit in een eigen kledinglijn. Zie hier de eerste resultaten. Want ja, ook hier moet je klein beginnen. Ze worden ingekocht bij dezelfde fabriek als Björn Borg. U snapt dat u vanaf heden niet meer in die eenheidsworst van Borg hoeft te lopen.

U hoort niet bij die grijze middelmaat. Nee, u hebt smaak en behoort tot de culturele elite en daarom onderscheid u zich met een heuse Van Swelmen short.

Leverbaar als herenshort, damesshort of string. Thuis afgeleverd voor € 17,50,- per stuk. Laat uw bestelling achter bij de reactiemogelijkheid. De opbrengst gaat uiteraard naar de Bibliotheek van Oppendam!

P.s. Wat zullen mijn collega's opkijken als ze morgen zien dat dit onze bedrijfskleding gaat worden!

The making of... 37 manieren om te bezuinigen

Deze week gebeurden er mooie dingen rond de training "37 manieren om te bezuinigen". Omdat ik u hier en hier ook vertelde over deze training, neem ik u maar mee in het hele proces. We maken er gewoon een levende "making of" van.

Vorige week ontving ik van Marc Heleven - mijn compagnon in deze training - de eerste echte presentatie van 37 manieren om te bezuinigen. De eerste sheet laat ik u hier zien. De rest bewaren we nog even en eerlijk gezegd moeten we nog wel een beetje fijnslijpen.

Vervolgens begon vorig weekend met een deadline voor Bibliotheekblad. Op basis van de eerdere artikelen hadden ze gevraagd of ik een column wilde maken over bezuinigingen. Het is een beetje zoeken naar de juiste vorm. Vaak gebruik ik overdrijving als stijlfiguur in zo'n tekst. Dat is bij een gevoelig onderwerp als bezuinigingen minder geschikt. Even zoeken dus naar de vorm. Aan het eind van het weekend stuur ik de tekst rond naar een aantal collega's. Die reageren op zondag en maandag unaniem positief. Annemarie van Essen komt nog met een paar kleine vormwijzigingen die ik graag overneem. Eind september verschijnt de column in Bibliotheekblad.

Op maandag zit ik om tafel met Jacqueline Roelofs, de directeur van Blauwe Brug. De training vergt nog wel wat investeringen en we lopen een zeker financieel risico. Er moet inzet geregeld worden van het cursusbureau en van onze communicatie-afdeling. Voor al deze dingen had ik voorstel gemaakt. Het voorstel is voorzien van commentaar door ons managementteam. De opmerkingen bespreek ik, we passen her en der wat aan. We stellen samen vast dat het nu definitief is dat deze training er gaat komen. Hiep hoi!

Ondertussen had ik twee bibliotheken benaderd die als try-out wilde dienen voor deze training. Beide directeuren had ik al gemaild en gebeld met de vraag om mee te doen. Ik krijg een mailtje van Jan Gommer van de Flevomeerbibliotheek dat ze mee gaan doen.

Op woensdag heb ik contact met Anouk Benschop van onze communicatie-afdeling. We spreken kort door dat er een folder moet komen voor deze cursus en dat we die eind september willen rondsturen naar bibliotheken. Ze geeft aan dat ze een eerste concept voorbereiden en dat het er creatief en leuk uit zal komen te zien. Als ik wegloop prijs ik me gelukkig dat ik in een bedrijf werk waar dit zo goed geregeld is.

Aan het eind van de week krijg ik een mailtje van Bert Heideman, directeur van de Bibliotheek Oldenzaal. Hij wordt samen met zijn MT de tweede try-outbibliotheek.

Dan eindigt de week met een afspraak voor de fotograaf voor Bibliotheekblad. Die heeft echter op het laatste moment een spoedklus voor de Telegraaf en moet verstek laten gaan. Die krijgt begin volgende week een herkansing.

En zo gaat dit project stapje-voor-stapje verder. Ik ben wel trots op dit proces. We beginnen met niks en we eindigen straks naar ik hoop met bibliotheken die we munitie hebben gegeven in het proces van bezuinigen. Het gaat tussen alle bedrijven door, maar het zijn cruciale stappen. Wordt vervolgd.

Alles is een verhaal

Tja, een boek is misschien niet het goede woord. Akkoord, het is gedrukt als een boek maar minstens 75% bestaat uit beelden. En toch is het geen fotoboek. Een visuele ontdekkingsreis, dat is wat het is. En dan ook nog met jezelf in de hoofdrol.

Voordat u denkt dat er iets mis is met mijn verstandelijke vermogens, zal ik wat uitleg geven. Ik heb het hier over het boek "Alles is een verhaal" van de vlaming Jean Philip de Tender. De Tender werkt al jaren bij de Vlaamse BBC: de VRT.

Het boek gaat over het verhaal dat in alles en iedereen zit. De Tender leert je om opnieuw naar de wereld te kijken. En als je opnieuw en blanco tegen alles aankijkt wordt alles bijzonder. Dan ontdek je dat in alles een verhaal zit.

Hij laat je nadenken over je helden, over de liedjes die je achteloos zingt, en waarom zing je ze eigenlijk zo achteloos. En hij geeft je een opdracht om te zeggen wat je niet kunt zeggen. Hoe? Tja, dan moet je het boek toch echt zelf lezen.

Het boek kent een prachtige website, waar ongeveer 80% van het boek al staat. In een wereld waar we alles in hokjes duwen, en waar polarisatie de hoofdtoon voert is dit boek een aangename tegenstroom.

Alles en iedereen heeft een verhaal. Het maakt alles en iedereen bijzonder. De wereld ziet er anders uit dan je dacht. Een boek dat je in een uur uitleest, maar waar je nog maanden werk aan hebt. Aan het werk dus!