donderdag 31 oktober 2013

De mysterieuze krachten van het bibliotheekwerk : deel 10 : Willie Verhoef

Vandaag neemt Willie Verhoef afscheid bij de Rijnbrink Groep. Willie was jaren de directiesecretaresse bij de Overijsselse Bibliotheek Dienst en later van de Rijnbrink Groep. Willie heeft gewerkt met Henk Middelveld, Bouke Arends en nu met Tineke van Ham.

En als je praat over stille krachten achter het bibliotheekwerk die ondertussen zorgen dat alles draait wat moet draaien, dan valt Willie zeker in die categorie. En dus verdient ze hier een plaatsje. Want ga er maar aanstaan: het ondersteunen van directeur zoals Henk, Bouke of Tineke is geen kattepis. Niet door de personen maar wel door de aard van het werk. Dit soort directeuren werkt op golven van de turbulentie van politiek, van de bibliotheken en van de branche als geheel. Agenda's wisselen dagelijks, er wordt telkens getrokken aan dit soort personen en mensen als Willie hebben dus een belangrijke rol om dat een beetje in goede banen te leiden.

Oh ja, en begin nooit een discussie over taal met haar. En al zeker niet over de Rijnbrink Groep en of dat niet aan elkaar hoort. Die verlies je altijd.

Willie gaat genieten van haar pensioen. En wie denkt dat ze lekker gaat uitrusten, die heeft het mis. Willie heeft nog grote dromen en daar gaan er vast nog wel en paar van in vervulling. Altijd in voor een goed boek of gesprek, nog altijd reislustig, tot emigrerens toe en vaak op stap met een camera.

In levende lijve gaan we haar zeker missen, maar digitaal kun je haar blog nog volgen of haar foto's zien op Flickr.

Willie, het ga je goed!

woensdag 30 oktober 2013

50 Prikkelende ideeën van onze geweldige Vlaamse collega's bij Locus!


Goede ideeën kun je niet vaak genoeg delen. Via een collega werd ik geattendeerd op de prachtige kaartenset van onze Vlaamse collega's bij Locus. 50 stoere ideeën om eens over na te denken in je bibliotheek, museum, cultuurcentrum of buurthuis. 50 kansen voor innovatie.

Van Leeszaal West tot little free libararies en van maker spaces tot library enterprise hubs. Ze komen allemaal voorbij.

Hier kun je alle 50 leuke tips zien en downloaden! Neem even de moeite om het aan te klikken. Je gaat het leuk vinden.

Ik zou zeggen, leg ze eens in de kantine of stuur ze eens naar je bestuur of Raad van Toezicht. Gegarandeerd een leuk gesprek over de toekomst. Succes!

En opnieuw dank aan onze creatieve zuiderburen.

dinsdag 29 oktober 2013

Nog 250.000 boeken over? Kun je dit ook maken....


Rond de Olympische Spelen in Londen werd een kunstproject gestart met 250.000 boeken. Met deze boeken werd in het Southbank Centre in 5 dagen tijd een heus labyrint gebouwd. 50 vrijwilligers bouwden het op in vijf dagen... en nachten.  In het timelapsefilmpje zie je hoe het er aan toe gaat.

Om een indruk te krijgen van 250.000 boeken: dat is zoiets als de hele centrale bibliotheek van een grote stad: zoiets als Arnhem denk ik, of vijf keer de bibliotheek van Zutphen.

Het labyrint is overigens gebaseerd op een vingerafdruk van Jorge Luis Borges. Maar goed, de kenner had dat natuurlijk al direct gezien.

Dus, wie nog 250.000 boeken en vijf vrijwilligers over heeft kan het even herhalen in Nederland.  Succes!

zaterdag 26 oktober 2013

Hoe Nederlands Amerika eigenlijk is, of, Hoe een boek langzaam je top-10 binnensluipt

U kent mij inmiddels als de liefhebber van bizarre geschiedenissen. De afgelopen weken kroop er langzaam een nieuw boek mijn top-10 binnen. Nou ja, nieuw: een boek uit 2004: 'Nieuw-Amsterdam' van Russel Shorto. Een kennis raadde het boek aan. Hoofdstuk na hoofdstuk ontrolde zich voor mij de bizarre geschiedenis van New York.

New York zien we tegenwoordig als de parel in de Amerikaanse kroon. De 'city that never sleeps' en hoe vaak is het niet bezongen als toegangspoort tot het land van de ongekende mogelijkheden. Het land waar de krantenjongen mediamagnaat kan worden. We weten dat we er iets mee te maken hebben als Nederlanders, maar wat ook al weer?

Even uw geheugen opfrissen
Even uw geheugen opfrissen. De tachtigjarige oorlog is volop aan de gang. De Nederlanders knokken tegen de Spanjaarden en de Engelsen. De VOC is bezig een goudhaantje te worden en het vermoeden bestaat dat er via Amerika een kortere route bestaat naar Indië. Hiervoor wordt de West Indische Compagnie opgericht. Rond 1600
huurt deze compagnie een Engelsman in - Hudson - die toevallig met wat kift ten opzicht van zijn eigen land staat. En dus gaat hij aan de slag bij de concurrent. Hij claimt namens Nederland de Hudsonbaai en de oevers die er omheen liggen. Daar liggen de wortels van het later New York. Overigens was Hudson een bijzonder eigenwijze kapitein die meermalen de routeorders in de wind sloeg en in plaats van oostwaarts gewoon westwaarts voer. Dat wordt overigens ook zijn dood. Hij sterft in de ijszee boven Canada en niet veel later sterft ook zijn zoon aan zijn vaders eigenwijsheid.

Puriteinen en piraten
Maar goed, op de plek waar Hudson het land claimt beginnen de Nederlanders een kolonie: Nieuw-Amsterdam. De Engelsen beginnen tegelijkertijd iets noordelijker ook een aantal kolonies. Daarbij moet je denken aan puriteinen: een soort biblebelt avant le lettre. Hetgeen overigens in stevig contrast stond met Nieuw-Amsterdam. Dat bestond uit zeelui, soldaten en ruige kolonisten die in Nederland niets meer te verliezen hadden. Naast ruig waren ze ook progressief. In Nederland heerste - in tegenstelling tot in Engeland - godsdienstvrijheid waardoor zeker in Amsterdam er een smeltkroes van culturen ontstond. Een smeltkroes waar wij onze welvaart in de gouden eeuw aan te danken hebben. Die smeltkroes zien we uitvergroot terug in Nieuw-Amsterdam.

In dat Nieuw-Amsterdam vindt een strijd plaats tussen de burgerbevolking die stevige inspraak willen hebben in het bestuur en de toch dictatoriale militair Stuyvesant. In feite zien we in Nieuw-Amsterdam de eerste knoppen van de bloesems van het democratisch bestuur. Iets wat pas anderhalve eeuw later zou uitmonden in de Franse revolutie. Shorto vertelt uitgebreid het levensverhaal van Adriaan van der Donck. Een levensverhaal dat grote gelijkenissen vertoont met dat van Obama.

Van Nieuw-Amsterdam naar New York
Terwijl  de Nederlanders hun energie stoppen in het bevechten van hun eigen bestuur, smeedden ondertussen de Engelsen een snood plan: de verovering van Nieuw-Amsterdam waardoor een aaneen gelegen gebied ontstaat. De Engelsen omsingelen Nieuw-Amsterdam maar Stuyvesant geeft zich na vredesonderhandelingen over. Zonder een druppel bloedvergieten. Stuyvesant weet overigens uit te onderhandelen dat Nieuw-Amsterdam deels een burgerbestuur zal krijgen. Waar Stuyvesant zo fel tegen was, dat regelt hij aan het eind. Hij moet gedacht hebben: alles beter dan de Engelsen.

Tussen 1600 en 1664 drukten de Nederlanders het stempel op New York. De open samenleving, de smeltkroes van culturen en allerelei liberale beginselen zijn regelrechte erfenissen van onze vroege geschiedenis. Shorto toont vervolgens aan hoe Engelse puriteinen met dit verhaal op de loop zijn gegaan en hoe zij de Nederlanders letterlijk uit de geschiedenisboekjes hebben gewist. Een verhaal waarvoor Shorto in 2003 in de New York Times al om een correctie vroeg.

Bizarre feitjes
Het boek staat vol met feitjes. Zo dacht ik ook altijd dat Suriname onderdeel uitmaakte van de vredesbesprekingen rond Nieuw-Amsterdam. Dat blijkt niet het geval. Nadat de Nederlanders  Nieuw-Amsterdam hadden opgegeven, kreeg men toch wat spijt en begon men een nieuwe oorlog tegen de Engelsen. En dat ging om Suriname. Dat ging overigens een stukje minder vriendelijk. De kanonskogels vlogen je daar om de oren en de Nederlanders namen Suriname bruut in.

In de daaropvolgende vredesbesprekingen werd vervolgens definitief vastgelegd dat Nieuw-Amsterdam niet meer bestond en dat Suriname van de Nederlanders zou zijn. Maar een vriendelijke ruil is dat dus absoluut niet geweest.

Van kolonie naar slavenhandel
Toch was het een rare tijd. Want even later treedt onze 'Willem' in het huwelijk met Mary Stuart en wordt koning van Engeland. Dat gaat even goed maar later raken we Engeland toch weer kwijt. Overigens gaan de Nederlanders gewoon door met handeldrijven met de Engelsen. Oorlog of niet, er moet gewoon geld verdiend worden. De Nederlanders pakken na het Amerikaanse avontuur een nieuwe handel op: slavenhandel. Slaven bestemd voor de vele plantages die in Amerika door de kolonisten worden opgezet. En daar slaan de Engelsen en Nederlanders op een morbide wijze de handen ineen. Het kan verkeren.

Waarde van archieven
Shorto heeft zich voor dit boek gebaseerd op vele archieven. Ook nu was ik weer onder de indruk van wat je op basis van archieven kunt reconstrueren. In het epiloog vertelt hij welke reizen de archieven hebben afgelegd in de afgelopen eeuwen. De Nederlanders hebben grote delen van hun "Nieuw-Amsterdam"-archief bij het oud papier gezet toen de overdracht plaats vond. Zoiets als: project is voorbij dus de mappen kunnen wel weg. Maar ook: archieven die door de archivaris van de brand worden gered doordat ze uit het archief worden gegooid waarna een deel van het archief is weggewaaid.  Ondanks al die ontberingen kan Shorto het verhaal reconstrueren. Zo'n boek is voor mij ook elke keer weer een bevestiging dat ik toch in een mooie sector werk: daar waar we de geschiedenis vasthouden en mensen in conctact brengen met die geschiedenis.

Dit boek is uit. En wat schetste mijn verbazing tijdens het lezen: Shorto heeft net een nieuw boek uit. Ditmaal over Amsterdam, dat weer aan de wieg stond van Nieuw-Amsterdam. Die zetten we ook vast op ons verlanglijstje.

Reserveer hier: Nieuw-Amsterdam

Lees hier: recensie uit de NRC, recensie van Boekenstrijd

donderdag 24 oktober 2013

De toekomst van je business model... over delen en zingevende merken


De wereld verandert in rap tempo. Wat dit jaar behoort tot de grootste tien bedrijven in de AEX-index, is er absoluut niet zeker van dat ze over tien jaar ook nog in deze top-tien staan.

Bijgaande plaatje illustreert van 'best global brands' illustreert dit. In 2000 stonden Nokia, Ford, Disney en AT&T nog in de top-10. In 2013 zijn ze daaruit verdwenen.

Nieuw in de top-10 zijn Apple,Google, Samsung en Toyota.  Toyota is een misschien wat vreemde eend - hoewel, koploper in hybride auto's - maar Apple, Google en Samsung zullen ons niet vreemd voorkomen. En zo zie je dat er in tien jaar tijd veel kan gebeuren.

Business modellen


In mijn verhaal over de "collaborative economy" heb ik veel gebruik gemaakt van presentaties van de Jeremiah Owyang. Deze plaatjes komen uit één van zijn nieuwste publicaties.

Daarin schets hij dat het geheim van de nieuwe bedrijven zit in de gehanteerde business modellen. De kenmerken van de thans snelgroeiende bedrijven voldoet aan zes kenmerken: 1) zingevend merk, 2) lokaal (maar tegelijk wereldwijd), 3) gepersonaliseerd, 4) op afroep, 5) mensen delen of produceren mee en 6) 'empowered people'. Voor die laatste heb ik nog geen goede vertaling.

Wie de huidige top-10 bekijkt ziet er ook nog wel een aantal traditionele bedrijven tussen zitten die het komende decennium de slag naar nieuwe  business modellen moeten maken.

De slag om bibliotheken
Tegelijkertijd zie je in dit lijstje ook welke slag bibliotheken moeten maken van oud naar nieuw. Geen massaproduct of fabriek rond uitlenen maar een instelling die op vraag van burgers, samen met die burgers op lokaal niveau ondersteund in een landelijke branche en een wereldwijd web werkt aan 'empowerment'.  Als dat geen zingevend merk wordt, weet ik het niet meer.

Wie de hele presentatie van Owyang over de toekomst van businessmodellen wil zien, kan deze hier bekijken.

dinsdag 22 oktober 2013

Is het een vogel? Is het een vliegtuig? Nee, het is de bibliotheek!

 
Weg met de pizzabrommer, weg met de fietskoerier, weg met het bezorgbusje..... Bezorg u boeken voortaan per.... drone! U gelooft het niet? Kijk en huiver!

vrijdag 18 oktober 2013

De volgende campagne van Bibliotheek.nl?


Een metrostation in Boekarest. Nee, niet Sillicon Valley, niet Oxford, niet Washington, geen Hollywood, maar Boekarest. Of all places. En daar opent Vodafone een grote digitale bibliotheek. Hoe? Kijk zelf maar.

En ik denk: in de Kerstvakantie de vakantiebieb zo groot op een aantal NS-stations in Nederland. Lijkt me leuk.

dinsdag 15 oktober 2013

Delen is het nieuwe hebben : epiloog : Van Swelmen: ‘’Liken’ het nieuwe likken’


De immer erudiete directeur van de Bibliotheek van Oppendam, laat ook nu zijn licht weer schijnen over futiele trends en over het paard getilde maatschappelijke ontwikkelingen. Dus zo ook nu, over “Delen is het nieuwe hebben”.

Onzin, is het natuurlijk! Na vier afleveringen met die nieuwerwetse lariekoek is het nu wel weer genoeg! Want zeg nou zelf: delen kan natuurlijk nooit het nieuwe hebben zijn. Een contradictio in terminis.

Delen, is het nieuwe kwijt raken
Want wie iets deelt is het per definitie kwijt. Zo deel ik mijn boekencollectie al jaren met vrienden. Nooit meer terug gezien. Mijn geheimen deel ik al jaren met goede bekenden. Een roddelblad was een betere bewaarplaats geweest. En zo deel ik ook al jaren MIJN kantoor met collega’s. Maar toen ik wat ging schuiven met de bureaus was hun antwoord: ‘wordt er niet meer overlegd met ONS?’ Terwijl ik toch in de heilige overtuiging verkeerde dat het ‘mijn’ kantoor’ was. Dus, ‘delen het nieuwe hebben’? Nieuwlichterij! Dat is het!

'Liken', het nieuwe likken
Want wie gelooft dat delen heb nieuwe hebben is, gelooft ook dat stelen het nieuwe krijgen is. Slaan wordt het nieuwe strelen en betalen het nieuwe geven. Lenen wordt het nieuwe bezitten en ‘tweeten’ het nieuwe praten. Bloggen is het nieuwe voorlezen en ‘Liken’ is het nieuwe likken.

En we geloven het ook nog. Dat is het ergste! Delen wordt de nieuwe norm. Delen moet, delen doet je goed, zoiets. Wie niet deelt, heeft iets te verbergen. Waar rook is, is vuur, niet waar?

Geheim, het nieuwe verraad
In de toekomst wordt elk geheim een verraad. Een verraad tegenover de samenleving. Sollicitanten zonder Facebook-account worden niet meer aangenomen. En we worden argwanend tegenover iedereen die niet zijn privacy inlevert. Want als iemand die privacy niet weggeeft, hoe kunnen wij als samenleving dan weten hoe we iemand moeten helpen? Arbo-diensten zullen over een paar jaar gaan reageren als je een paar dagen niet twittert of geen bericht op Facebook plaatst: ben je misschien ziek?

U lacht erom. U gelooft mij niet. Uw goed recht maar natuurlijk volstrekt naïef van u. Maar goed, zo kennen we de gemiddelde burger ook.

Delen wordt het nieuwe hebben. Het is onvermijdelijk. In uw eeuwige hang naar aandacht en bevestiging gaat u steeds meer van uzelf weggeven om toch maar die aandacht te krijgen. Het aantal berichtjes dat we zullen delen zal nog exponentieel toenemen. Wij maken ons eigen glazen huis.

En wat doet de geheime dienst?
Voor één instituut is al dat delen een gruwel: de AIVD, onze eigen geheime dienst. Het bedrijf dat leeft van geheimen. Want niets blijft geheim. En zelfs daar heeft de AIVD haar antwoord op: creëer meerdere waarheden. Want een nieuwe identiteit was nog nooit zo makkelijk: maak een twitter-account aan, maak een facebook-account aan, zeg dat je de eerste beste bibliotheekdirecteur bent van een prachtig plaatsje. En verkondig je eigen waarheid. Zo makkelijk kan het gaan.

Dat wilde ik maar even eh.....delen .

donderdag 10 oktober 2013

Moderne monniken

teamfoto 1

Begin van deze maand mocht ik nog starten met een aantal nieuwe collega's. Naast een team voor Centraal Collectioneren zou er in Gelderland ook een team voor Centraal Titelbeheer komen. Dit team is 1 oktober gestart. Voor het Gelderse VSmart-systeem bestaat dit team uit (v.l.n.r.) Janny Kirschbaum, Gertruud van der Linden en Yvonne Groenendijk.

Titelbeheer, was dat niet dat werk dat vroeger de catalogusbak heette? Inderdaad. Dat werk. Alleen zijn er heel veel moderne technieken bij gekomen. Even een taalcode wijzigen doe je voor honderden titels bijna met een druk op de knop. Even iets controleren doe je gewoon door een lijst te maken uit het hele systeem.

Waar vroeger hele grote afdelingen aan het werk waren, zijn er nu voor een systeem dat werkt voor 1,4 miljoen inwoners minder dan twee formatieplaatsen ingezet.

En toch. Niet al het handwerk is verdwenen. Door invoer van verkorte titels, kleine fouten of misbruik van titelvelden in het verleden, wordt er ook nog vaak gepuzzeld om de juiste titels te vinden en elke keer weer alles recht te zetten.

Rustig en stil doen ze hun werk. De wereld ziet het vaak niet. Maar ze maken vaak het verschil tussen vinden en misgrijpen. Kleine dappere digitale helden.

Monnikenwerk blijft het.
Digitaal monnikenwerk, dat wel.
En monniken die houden van puzzelen. Dat ook.

dinsdag 8 oktober 2013

Zeven ontboezemingen van een collectioneur en één prangende vraag

oud papier
 
In de afgelopen tijd heb ik samen met een leuk team voor 18 bibliotheekorganisaties in Gelderland collectieplannen gemaakt. Daarbij heb ik nogal wat gezien van collecties. Een paar observaties ga ik met u delen. Wat viel mij op, wat maakte me blij en wat deed mij de wenkbrauwen fronsen? Zeven observaties.

Observatie 1: CD-collecties bijna compleet verdwenen
Na alle 18 bibliotheekinstellingen bezocht te hebben, kon ik concluderen dat er nog twee vestigingen waren die CD's bleven aanschaffen. Twee van de 91 vestigingen waar we voor werken. Nog opvallende is dat het niet de grootste vestigingen zijn: Wageningen en Ermelo.  Arnhem is gestopt bij de overgang naar Rozet en CODA heeft onlangs besloten om ook te stoppen met de CD-collectie.

Nu is afscheid nemen van oude vormen niet erg, mits je ook een goede andere invulling geeft. Want is er geen vraag meer naar muziek? Welnee, ik zie meer 'oortjes' dan ooit om me heen.

Gelukkig hebben we instellingen als de Musidesk en Muziekweb. Maar ik krijg toch een angstig gevoel dat de toegang tot dit soort collecties toch echt zo maar kan verdwijnen. En dat terwijl we in provinciale netwerken vaak met elkaar belijden dat we gezamenlijk toegang willen blijven bieden tot alle vormen van kennis en informatie.

Uiteraard roept u hier dat internet deze markt heeft overgenomen. Met alle piraterij van dien. Maar bibliotheken hebben wel degelijk een mooie aanzet voor emuziek bij Muziekweb. Dat licht zetten we wel compleet onder de korenmaat. Even uit uw hoofd: weet u waar emuziek staat op uw eigen website? En heeft u de dienst al eens uitgeprobeerd? Nee? Dan is het hoog tijd dat u dat gaat doen. En als we dat gedaan hebben moeten we deze dienst veel beter met elkaar over het voetlicht brengen.

Observatie 2: DVD-collecties: leengeld maakt het verschil
Bijna elke bibliotheek heeft speelfilms voor volwassen en jeugd. Sommige bibliotheken vragen leengeld, andere niet. Het verschil is opmerkelijk. Bij bibliotheken zonder leengeld zijn deze collecties vitale onderdelen geworden. De uitleenfrequentie ligt tussen 8 en 12. Geen bibliotheek denkt erover om ermee te stoppen.

Anders is dat bij bibliotheken die leengeld vragen. Daar blijft de uitleenfrequentie steken tussen de 2 en 3 keer per jaar. En bij die bibliotheken heb ik de eerste geluiden gehoord om te stoppen met de aanschaf van DVD's.  Soms adviseer ik om het leengeld dan eraf te halen. Sommige bibliotheken zijn echter dan weer bang dat deze collectie te hard gaat lopen en te veel van het collectiebudget op zal slokken.

Een opmerkelijk verschil.

Observatie 3: Strips
Sommige mensen denken dat de best lopende collectie wel de streekromans zal zijn. Dat is niet waar. Het zijn de B-stripboeken. De uitleenfrequentie van deze collectie ligt in bijna elke bibliotheek boven de 10.  Wie meer uitleningen wil halen, kan dit eenvoudig doen door meer strips aan te schaffen. Over strips en steekromans wordt weleens minachtend gedaan. Ik denk dat dat volledig ten onrechte is. Voor strips geldt dat dit een collectieonderdeel is waar we ook veel jongens mee aan het lezen houden. Dit collectieonderdeel heeft een heel toeleidend karakter naar andere delen van de bibliotheek. Voor streekromans geldt dat we vooral oudere lezers nog heel veel letters en woorden laten lezen. Ik weet zeker dat dit een bezigheid is, die gekenmerkt kan worden als hersengymnastiek.

Observatie 4: Daisy
Nog een opmerkelijke afvaller: Daisy-roms. Een aantal jaren geleden nog met een mooie startsubsidie van Aangepast Lezen geïntroduceerd. En nu constateer ik dat bijna alle bibliotheken zijn gestopt met het aanschaffen van Daisy-roms. De reden: je bent verplicht vast te leggen van klanten dat ze leesgehandicapt zijn. Bibliotheken zien deze eis niet zitten en haken massaal af. De uitgevers met hun koudwatervrees hebben deze dienst na een enthousiaste start dus finaal de nek om gedraaid.

Observatie 5: D-collecties
En dan nog mooi nieuws om mee af te sluiten: in Young adults wordt geïnvesteerd. In elke bibliotheek is een zogenaamde D-collectie in opbouw. Soms apart gepresenteerd bij de jeugdafdeling, soms apart bij de volwassenen en soms geïntegreerd bij de volwassenen. Bij het afscheid van VOB-directeur Jan-Ewout van der Putten werd dit door hem nog vurig bepleit dat dit er moest komen. En jawel, in veel bibliotheken staan nu mooie collecties voor deze cross-over literatuur.

Observatie 6: Waar zijn de ebooks?
In alle gesprekken met bibliotheken ging het altijd over fysieke boeken, dvd, cd's en andere media. Zijdelings kwamen ebooks ter sprake. Maar er is geen koppeling met al die ebook-initiatieven van Bibliotheek.nl. Het zou een zegen zijn als daar vanuit de inkoopcommissie met meer aandacht naar gekeken zou worden. Ik heb de indruk dat zelfs bibliothecarissen de bomen in het ebookbos kwijt beginnen te raken. Want met een ebookeregallerij, een Gutenbergcollectie, een Public Libary Online en een vakantiebieb-app hebben we best wat in handen maar het zijn ook allemaal verschillende platforms. Zucht.

Observatie 7: Papier is geduldig
Voor mij is in ieder geval helder dat collecties van lokale bibliotheken allang niet meer op zichzelf staan. Bibliotheken hebben elkaar nodig. Waar komen anders nog CD's of DVD's vandaan? Wij vinden het vanzelfsprekend dat de Centrale Discotheek Rotterdam wel blijft bestaan. Dat is een misvatting. Als iedereen denkt dat de ander wel zijn verantwoordelijkheid neemt, kan het zo maar zijn dat je in een provincie of als land geen CD's meer hebt. Dat er verschillende overheidslagen aan meefinancieren maakt het wat complexer maar ontslaat niet van die gezamenlijke verantwoordelijkheid.

Kortom, er is op papier een collectie Nederland. Maar in de praktijk is er geen echte sturing. En ik vermoed dat in de provinciale directieoverleggen van bibliotheken, de collecties geen vast punt zijn op de agenda. En dat is wel bijzonder. Want na personeel en gebouw is dit wel het op twee na grootste budget van bibliotheken. 

Eén pragende vraag
Met een Nationale Bibliotheek Catalogus voor de deur waarin we onze collectie weer wat groter maken voor de burgers en waarin alle digitale ontwikkelingen samen komen, met krimpende budgetten waarmee steeds slimmer georganiseerd moet worden en in een wereld die steeds digitaler wordt, stel ik mij de vraag: sturen we hier wel genoeg op? Innoveren we wel genoeg met dat nog steeds grote collectiebudget? Ondanks alle innovatie, denk ik, dat dit een terrein is waarop te weinig landelijke afstemming plaats vindt. Maar wie moet je hiervoor aan tafel vragen? Doet u mij eens een suggestie.


donderdag 3 oktober 2013

Hoe overleef ik zonder AI's?


 
Veel bibliothecarissen volgen het boekenaanbod via het AI-pakket van de NBD. Op die manier zie je een heel groot deel van de boektitels die uitkomen. Tegelijk heb je er een leuke recensie  erbij van iemand die je vertelt of het wel of niet geschikt is voor een bibliotheek.

Bibliothecarissen die stoppen met zelf aanschaffen door de komst van centraal collectioneren of gewoon door een veranderend takenpakket, voelen zich dan ook nog wel eens onthand. Want hoe volg je dan nog het boekenaanbod?

Twee boekenliefhebbers uit het team Centraal Collectioneren uit Gelderland, Gerda van den Berg en Jacqueline Dulos, maakten deze presentatie: Hoe overleef ik zonder AI-pakket? En in een dertigtal sheets geven ze allerhande tips hoe je jezelf makkelijk op de hoogte kunt houden via sites, facebook of gewoon via de krant.

Gisteren gaven ze deze presentatie met verve voor de contactpersonen voor Centraal Collectioneren in Gelderland. En met veel succes. De presentatie schenken we u graag, het praatje moet u er helaas bij bedenken. En dat was zeker de moeite waard.

dinsdag 1 oktober 2013

Delen is het nieuwe hebben : deel 4 en slot : Lang leve de contouren van de nieuwe toekomst!

De toekomst is dichterbij dan u denkt. Er zijn mensen die denken dat bibliotheken gebakken zitten aan hun - liefst nieuwe - gebouw of hun - liefst frontaal gepresenteerde - collectie. Niets is minder waar. Bibliotheken zitten niet vast aan hun gebouwen en collecties. Wat overigens niet wegneemt dat een nieuw gebouw en een goede collectie bijzonder nuttig kunnen zijn.

Maar goed, bibliotheken zijn allang bezig met hun toekomst. Je moet het alleen even willen zien. Ik neem u mee langs een aantal voorbeelden waarin u de contouren van de 'collaborative economy' al kunt zien.

Voorbeeld 1: de Voorleesexpress



De Voorleesexpress helpt kinderen in gezinnen waarin minder makkelijk wordt voorgelezen of andere taalcapriolen worden uitgehaald. Vrijwilligers gaan langs bij deze gezinnen, lezen voor en stimuleren daarmee de taalontwikkeling van de kinderen. De bibliotheek voert niet zelf uit maar helpt burgers elkaar te helpen. Weet u nog: 'from providing services to enabling participation' was een belangrijke zin in één van de eerdere blogjes. Dat zien we hier volop.


Voorbeeld 2: G-workspace



Over de G-workspace schreef ik al eerder eens een blogje. De G-workspace is een soort keukentafel van de samenleving. Aan die keukentafel worden burgers uitgedaagd om hun verbetering voor de samenleving, hoe klein of groot ook, uit te werken. Aan de keukentafel nemen ook professionals plaats die tips geven of soms kunnen ondersteunen maar het idee blijft altijd van de burger zelf.

Deze keukentafel staat nu in de Bibliotheek Enschede. Arcon - zeg maar de uitvinder van deze formule - wil dit in meer bibliotheken gaan ondersteunen. Lijkt me zeer wijs.

Voorbeeld 3: Taalpunt Menthol



Nog zo'n mooi voorbeeld over samenwerking voor en door burgers is het taalpunt Menthol in Hengelo. Hengelo doet dat heel goed maar is daarin zeker niet uniek. Op woensdag is er een taalspreekuur en op vrijdagmiddag een taalcafé. En vooral op dat taalcafé komen tientalle Hengeloërs die hun taal willen verbeteren. Ook hier geldt dat de bibliotheek organiseert maar dat burgers elkaar helpen. Er zijn bijna 100 Hengeloërs actief als taalmaatje om mensen die hulp nodig hebben te ondersteunen.

Voorbeeld 4: Boekenkast van Nederland
 


Het filmpje is niet het beste voorbeeld maar ik wil toch ook naar maar even terug gaan naar boeken. De boekenkast van Nederland is een ambitieus idee van DOK Delft. Doel is om de boekenkasten van burgers nadrukkelijk te betrekken bij de collectie van de bibliotheek. Niet alleen om boeken uit te wisselen maar vooral om burgers aan elkaar te verbinden. Wat is leuker dan om elkaars smaak uit te wisselen en elkaar tips te geven. En wie weet komt het op die manier wel van nog veel meer.

Contouren van de toekomst
Ik noem vier voorbeelden. En eigenlijk weet ik dat er nog veel meer voorbeelden zijn. Ik hoor ze graag. Wie deze voorbeelden zo achter elkaar legt, ziet dat er een palet ontstaat van nieuw bibliotheekwerk. Bibliotheekwerk dat gericht is op het verbinden van burgers en het organiseren van burgers rondom de doelstelling van de bibliotheek. Bibliotheken zijn ooit opgericht om mensen te helpen in hun individuele ontwikkeling. In de afgelopen decennia raakten we misschien daarop wat kwijt door grote hoeveelheden boeken en leden. Ik weet eigenlijk zeker dat die oorspronkelijke doelstelling weer helemaal actueel is. Alleen zal het heel anders gaan dan vroeger.

Bibliotheken zitten niet gebakken aan nieuwe gebouwen of frontaal gepresenteerde collecties. We zitten in een overgangsfase van het ene soort bibliotheekwerk in het andere. Hierboven zie je de contouren al van die nieuwe toekomst. Voor sommige heb je collectie nodig, voor andere niet. Voor sommige is een goed gebouw nodig, voor andere niet.

Die 'collaborative economy' kon dus nog wel eens een blijvertje worden. Want als de verzorgingsstaat een participatiesamenleving wordt, dan kan de bibliotheek daarin een vitale schakel zijn. We begonnen met het doembeeld dat instituten verdwijnen en we eindigen met een mooi perspectief hoe onze rol kan veranderen. Lang leve de contouren van die toekomst.

Echt aan het eind?
Ik dank u voor uw aandacht langs weer een aantal lange blogs. Zijn we aan het eind? Nee, volgens mij nog niet. Volgens mij hoor ik de heer Van Swelmen nog rochelen over een epiloog. Stay tuned....