woensdag 27 juni 2012

E-books-posteractie van Bibliotheek Hengelo: overal downloaden met QR-code

Vanaf vandaag kan iedereen in Hengelo 24 uur per dag gebruik maken van boeken van de bibliotheek. Hoe? De posterplakker van het bevriende poppodium Metropool, hielp ons om alle plekken te vinden. En zo hangen we nu op tientallen plaatsen in de stad deze posters van e-books. En met de bijbehorende QR-code kan het e-book direct gedownload en gelezen worden!

Tienduizenden e-books voor 2,8 miljoen tablets
Deze week werd bekend dat 2,8 miljoen Nederlanders gebruik maken van een tablet. Het aantal mensen dat daarmee ook digitaal leest, stijgt daarmee gestaag. Met deze actie willen we in Hengelo duidelijk maken dat we als bibliotheek klaar zijn voor het digitale tijdperk. We hebben een groeiend aantal eBooktitels. De Bibliotheek Hengelo heeft - samen met alle Overijsselse bibliotheken - een mooie e-bookpagina op de website. Daar worden alle opties keurig uitgelegd.

De titels op de posters komen zowel uit het project Gutenberg als uit de e-book-eregallerij van Bibliotheek.nl.

Project Gutenberg
De Overijsselse bibliotheken hebben de afgelopen maanden alle digitale boeken van het project Gutenberg toegevoegd aan hun zoekmachine. Dit zijn 35.000 rechtenvrije en vaak wat oudere titels. Een deel daarvan is Nederlandstalig maar er zijn ook vele Engelse, Franse, Spaanse, Duitse en vele andere talen te lezen. Ze zijn zonder beperking te downloaden. 

E-book-eregallerij
In de e-book-eregallerij van Bibliotheek.nl bevinden zich 26 topppers uit de historie van de Nederlandse literatuur. Niet alleen het boek is digitaal beschikbaar maar ook informatie over de schrijver en de context van het boek. Deze eregallerij is ook te downloaden als app.

Naar buiten!
Mensen die mij kennen weten dat ik mij druk maak over de onderhandelingen met uitgevers over eBooks. En de meesten weten ook dat het tempo waarmee dat gaat niet hoog genoeg ligt en dat ik hierin de uitgevers koudwatervrees toedicht. Toch willen we als bibliotheek Hengelo niet wachten totdat we het complete aanbod hebben. Wat we nu hebben gaan we op een leuke manier aanbieden. Wij zijn benieuwd naar de reacties en het gebruik!

Ook leuk voor uw bibliotheek?
Deze actie is grotendeels mogelijk gemaakt door de inzet van veel collega's in Hengelo. Maar één collega is hier zeker het vermeldenwaard waard. Dat is het goede werk van onze medewerker communicatie & PR Auke van der Meer. Er komt altijd meer bij kijken dan je denkt. Maar daarover later meer.

Wellicht ook leuk om te melden: de eerste bibliotheek heeft zich al gemeld om deze posters ook te gebruiken: Bibliotheek NoordWest Veluwe. En iedereen die deze posters ook wil hebben, helpen we natuurlijk graag collegiaal verder met de spullen die we al hebben.

maandag 25 juni 2012

De geschiedenis van Bibliotheek Hengelo in krap 300 tellen


Burgemeester Frank Kerkhaert van Hengelo heeft de traditie dat hij raadsvergaderingen eindigt met een historisch verhaaltje over Hengelo.Een soort volwassen verhaaltje voor het slapen gaan. Altijd goed om raadsleden een beetje historisch perspectief mee te geven. Het relativeert de waan van de dag die toch al te vaak regeert.

Deze verhaaltjes zijn de "minuutjes van Kerkhaert" gaan heten. Deze verhaaltjes zijn samen met de burgervader verfilmd. Eén van de filmpjes gaat over de historie van Bibliotheek Hengelo. En om eerlijk te zijn: Kerkhaert heeft mijn historisch besef in één klap bijgespijkerd. Want ook mij is de waan van de dag niet onbekend.

zondag 24 juni 2012

Een kapitale fout...

IMG00211-20120624-0903
Kijk goed naar deze foto. Wat ziet u hier? Ik zal het u verklappen. Het is de eerste digitale fotocamera. Hij werd gemaakt in 1975, was zwart-wit en maakte foto's van 10.000 pixels (0,01 Megapixel). Ik moet vooral lachen om het cassettebandje aan de zijkant. Daar werden dus de foto's opgeslagen. Ik kwam de foto vanochtend tegen in een fotografenblad.

Weet u ook wie deze camera maakte? Dat is misschien nog wel het meest frappante: Kodak. Het roemruchte Kodak stond aan de wieg van fotografie maar verzuimde de bakens te verzetten van filmrolletjes naar digitale camera's. Sinds begin dit jaar verkeert Kodak in een speciale status: het moet voor medio 2012 een koper hebben gevonden voor de 1.000 patenten. Anders zal het einde oefening zijn.

Wat er fout ging
De auteur van het artikel dat ik las gaf ook een analyse van wat er fout was gegaan bij Kodak. Kodak geloofde niet dat consumenten afscheid zouden nemen van een papieren afdruk. Foto's op een andere manier gebruiken dan op papier kwam niet in het hoofd op. Foto's zouden digitaal toch van te slechte kwaliteit blijven,

Maar het belangrijkste is misschien wel dat Kodak niet heeft onderkend dat door de nieuwe tecnholige de functie van foto's radicaal veranderde. We leggen niet meer alleen belangrijke momenten vast maar beelden zijn een onderdeel geworden van onze communicatie. Probeer je maar eens Facebookpagina's zonder foto's voor te stellen. Kodak bleef zich richten op de oude functie terwijl nieuwe spelers zoals Sony de markt betraden die de camera vooral als gadget zagen.

Niet verloren kunnen gaan
Maar bovenal zou het management van Kodak overtuigt zijn dat fotografie en daarmee Kodak niet verloren kon gaan. In juli 2011 schreef ik over een aankomend faillissement van Selexyz. Ik heb een bang vermoeden dat Kodak het volgende icoon wordt. Het bedrijf dat zelf uitvond waar het nu aan ten onder gaat.

Ik vind dit soort voorbeelden boeiend. En ze geven me een gevoel van urgentie. Zeg niet dat het eBook het toch niet redt. Zeg niet dat er niet voldoende titels zijn. Zeg niet dat ze te duur zijn. Zeg niet dat gewone boeken beter zijn.

Zeg dat de functie van boeken en informatie veranderd. Kijk naar je eigen gedrag en hoe dat is veranderd in de afgelopen twintig jaar. Wie wil blijven bestaan, moet dat zien. En handelen.

Zeg nooit nooit
En zeg nooit, dat iets niet kan verdwijnen.

vrijdag 22 juni 2012

Opvolger gezocht....

Al geruime tijd draag ik met veel plezier de titel 'Beste bibliothecaris van Nederland'. Nog vier maanden en dan zal Nederland een nieuwe hebben. En u kunt meebeslissen over wie dat wordt. Want op de site van Bibliotheekblad kunt u tot 7 juli uw meest inspirerende collega aandragen. Uit de voordrachten kiest de redactie drie finalisten.

En ook daarna kunt u uw invloed nog laten gelden via stemmingen via internet en via een stem tijdens de feestelijke uitreiking.

Dus kijk nog eens even flink om u heen: wie verdient deze eer en geef uw supercollega die super-eer!

Iemand opgeven kan hier.

woensdag 20 juni 2012

Marathon man

IMG_4465
Zijn werkkamer hangt vol posters van marathons. Van over de hele wereld. En ik twijfel geen seconde of hij heeft ze allemaal gelopen. 42.195 hele meters. Volhardend. Geconcentreerd. Recht vooruit. Voorzichtig met zijn energie. Een lange weg. Alleen vol te houden door je te concentreren op waar het om gaat.  Al het andere valt weg. In een split second beslist hij over wat hij wel doet en wat niet. Geen franje maar resultaat.

De marathon als metafoor van het leven. Wat telt? De eindtijd of de loop? Hoe je aankomt of wat je gezien hebt? Hoe blijf je heel? Waar moet je versnellen en waar juist rustig aan doen? Ad weet vast het antwoord.

Toen ik enige tijd geleden meldde dat ik wel een paar mensen zocht die zich wel wilden laten fotograferen, meldde Ad Voortman - directeur van de Overijsselse Bibliotheek Dienst - zich spontaan. In een split second, zullen we maar zeggen.

Wil je ook een keer? Dan kun je je nog melden.

Meer foto's van Ad? Klik dan hier.

maandag 11 juni 2012

Zes waarnemingen over de bibliotheekformule, funshoppers en runshoppers

In Overijssel zijn enkele tientallen bibliotheekvestigingen inmiddels omgebouwd naar de bibliotheekformule. U weet wel: we lenen veel technieken uit de retail om klanten te verleiden om boeken te lezen of dvd's te gaan kijken. Verleiden is daarbij een belangrijke techniek.

Klantenpanel
De resultaten zijn prima. Daar waar in andere situaties vestigingen in dezelfde periode met 3% tot 4% dalen, hebben we in de omgebouwde vestigingen stijgingen gezien tot 30%. Leuk al die cijfers. Maar wat vinden de gebruikers van de bibliotheek er eigenlijk van? Voelen ze zich er prettig bij? En wat doet het met hun bezoekgedrag? Zijn ze anders gaan lenen? Om dat te weten te komen hebben de Overijsselse Bibliotheken het bedrijf Ruigrok Netpanel gevraagd onderzoek te doen. Dit hebben ze gedaan met aselecte  klantenpanels(zowel jeugd als volwassen) in de verschillende typen bibliotheekvestigingen. Een samenvatting van de uitkomsten vinden jullie in de presentatie. Een paar waarnemingen wil ik wel graag met jullie delen.

Waarneming 1: de bibliotheek wordt voor funshoppers
De bibliotheekformule is gericht op verleiden. Niet alles staat alfabetisch en veel wordt frontaal gepresenteerd. Soms tot 40% van de collectie. Onze gebruikers waarderen het zeer. Ze vinden de bibliotheken zeer uitnodigend en een prima plek om ook anderen te ontmoeten. De bibliotheek voldoet prima aan de eisen van funshoppers en we zien dat ook terug in het gedrag van onze leden.

Waarneming 2: de bezoeker nam meer mee dan deze dacht mee te nemen
De gebruikers in het panel geven aan dat men regelmatig constateert dat men meer mee nam dan men vooraf dacht mee te nemen. Het verleiden blijft niet alleen bij kijken maar leidt ook tot lenen. Dat zien we ook terug in de cijfers. De uitleenaantallen stijgen harder dan de ledentallen. Naast het feit dat deze heringerichte vestigingen dus meer leden trekken, is de sterkste stijging af te leiden uit meer uitleningen per lid.

Waarneming 3: runshoppers bestellen via internet
Gericht zoeken is één van de punten die minder sterk scoort in de bibliotheekformule. Een boek of dvd kan wel op drie of vier verschillende plaatsen staan. Gelukkig komt het merendeel van onze leden niet met een gerichte vraag. Wel zien we hierdoor een veranderend gedrag ontstaan. Gerichte zoekers - de runshoppers - zullen steeds vaker hun boek of dvd via internet bestellen en laten klaar zetten. Er is één plek waar je heel gericht kunt zoeken: dat is in de reserveringskast. En overigens ook dat wordt zeer gewaardeerd. Dat is geen diskwalificatie maar het wordt gezien als een service. Het is zelf zo sterk dat een directeur mij vertelde dat een klant ooit bij hem kwam en zei dat deze zijn  gereserveerde boek niet kon vinden in de reserveringskast. Daarop vroeg de directeur wanneer deze het besteld had: "Nou, een half uur geleden".

Waarneming 4: openingstijden zijn trending topic
Jarenlang heeft het in de irritatie-top-3 gestaan van onze klanten: u bent altijd dicht, wanneer ik vrij ben. Veel van de heringerichte vestigingen zijn fors ruimer open gegaan. Het blijkt een kernpunt van het succes te zijn.

Waarneming 5: onbemande uren zijn geen probleem
Als bibliotheekleden moeten kiezen tussen meer open zonder personeel of minder open maar met altijd personeel, dan kiest men voor meer open. Ja, men waardeert het personeel zeer. Maar men waardeert openingstijden nog meer.Het geeft ook aan dat in onze bibliotheken de meesten gebruikers zichzelf goed kunnen redden.

Waarneming 6: bestellen bij andere bibliotheken is onderdeel mindset
In Overijssel kun je bijna overal gratis bestellen bij andere bibliotheken. Wat er niet is, laat je even overkomen en haal je op. Het wordt zeer gewaardeerd. En men gaat het ook normaal vinden dat we dat doen. Het is ondenkbaar dat we dit ooit niet meer doen.

Van extra service naar dissatisfier
Met de bibliotheekformule zijn de Overijsselse bibliotheek naar een soort hoger niveau van dienstverlening gegaan. Bibliotheekleden waarderen het en zien het nu nog vooral als nieuw. Tegelijkertijd wordt wat we vandaag nieuw vinden, morgen de norm. Dat betekent dat bibliotheken of vestigingen waar dit nog niet is doorgevoerd op termijn minder gewaardeerd zullen worden. En daarmee wordt onze vernieuwing, een standaard, een commodity. Zoiets als stromend water: we vinden het normaal dat het er is en we merken het alleen als het er plotseling niet meer is.

We zijn goed op weg en nog lang niet klaar met bibliotheken. Maar toekomst is er zeer zeker.

woensdag 6 juni 2012

Engel...

‘Ik heb vleugels gevonden’. Dat is wat ze zei. Het was ergens rond carnaval. In de trein. Een feestganger had ze afgedaan. Ze hadden hun nut gehad. Het feest was voorbij. Ze vond ze te mooi om ze te laten liggen. En wie weet wat je nog aan vleugels had. Toch?

Enkele dagen geleden ruimde ze haar kamer op. ‘Ik denk dat ik ze toch maar weg doe’, zei ze. Ze gingen nog één keer hun nut bewijzen. In het bos. Nog één keer kreeg ze vleugels. En ik evenzeer. Zij voor de camera en ik erachter. Soms ga je weer een drempel over, of nog één, of nog één 

Engelen. Wees lief voor ze. Zo lang ze er zijn. Voor je het weet, zijn ze hun vleugels kwijt. En blijken ze toch gevlogen.

Voor de liefhebbers: er is ook nog een ingetogen zwart-wit-set.

maandag 4 juni 2012

Zes waarnemingen rond een bibliotheeksysteem in de cloud

Sky symphony
Ik schreef er al eens eerder over: een bibliotheeksysteem in de cloud. Iemand noemde het ook al gekscherend: Bibliotheeksysteem-as-a-service. Met andere woorden, je onderhoudt niet meer je eigen bibliotheeksysteem maar je neemt het af als een dienst zoals Google-apps.

De commissie Digitale Bibliotheek van de Vereniging Openbare Bibliotheken sprak vanochtend met Marc van den Berg en Thomas Place van de Universiteit van Tilburg (UvT). Zij vertelden wat hun overwegingen waren bij de overstap naar een Worldshare Management System (WMS) van OCLC. Zij zullen dit najaar de eerste universiteitsbibliotheek in West-Europa die dit in gebruik gaat nemen. En het was interessant om kennis te nemen van hun overwegingen.

De wereld van de universiteitsbibliotheken is wel wat anders dan die van de openbare bibliotheken maar op andere onderdelen bijvoorbeeld heel vergelijkbaar.

Wij kunnen het niet meer zelf…
De UvT heeft lange tijd vele systemen zelf gemaakt. En men constateert dat het hen niet lukt om het huidige tempo van de ontwikkelingen goed bij te houden. Er is zoveel kennis nodig om bij te blijven dat dit alleen grotere spelers nog lukt. Om die reden wil men de komende jaren alle eigen systemen afbouwen en onderbrengen in de cloud. Deels deed men dat al omdat men catalogiseert via OCLC.

OCLC wordt via een Worldshare Management System (WMS) niet alleen de catalogus maar ook de zogeheten ‘integrator’. Een index waar alle benodigde informatie bij elkaar komt. Dat proces lijkt erg op de Nationale Bibliotheek Catalogus die thans voor openbare bibliotheken wordt gebouwd. De hele interface van de UvT komt daarmee in de cloud te staan.

Tegelijkertijd heeft men nog een lokaal bibliotheeksysteem: het toch wat verouderde LBS3 van OCLC. Alleen uitleentransacties komen nog hier terecht en het beheer van het ledenbestand.

Eigenlijk zit het kernproces al in de cloud…
Wie zich realiseert dat ergens tussen de 60% en 90% van alle documenten in de universitaire wereld een digitaal document is en niet een fysiek document is, weet dat het Worldshare Management System eigenlijk belangrijker is dan het fysieke bibliotheeksysteem.

Zes waarnemingen
De UvT verwacht dit najaar live te gaan met dit systeem. En ja, er moet nog wel wat gebeuren. Maar opvallend in hun strategie vond ik een zestal zaken en die deel ik graag met jullie. Ook om eens te horen hoe jullie er tegen aan kijken.

1. Grote integrators
Op de eerste plaats gaven ze aan dat alleen grote integrators die kunnen. En het liefst integrators die zo dicht mogelijk tegen Google aan zitten. Het liefst zat men gewoon volledig in Google Scholar. Wie nu iets wil, moet een partij hebben die kan onderhandelen met Google Books maar die tegelijkertijd schakelt met Springer en Elsevier. Kortom, met de grote informatieboeren in deze wereld.

2. Explosie van data
Op de tweede plaats zag ik de explosie van de data. Vanuit hun huidige systeem met 6 miljoen items gaan ze met OCLC naar een paar honderd miljoen items. De data groeit exponentieel en toch willen we alles via een hele simpele interface en met één gang doorzoekbaar houden.

3. Afbouw en centralisatie van handelingen
Op de derde plaats: er is een duidelijke afbouw en centralisatie waarneembaar van alle handelingen rondom een catalogus en metadata. Men wil dit niet meer zelf doen. Als een uitgever een boek maakt, laat deze dan zelf de gegevens aanleveren. Datzelfde geldt voor gegevens van tijdschriften of adressen van leveranciers. Beheerwerk centraliseert of verdwijnt.

4. Net zo hard ploeteren met eBooks
Op de vierde plaats: universiteitsbibliotheken zijn verder met digitale informatie zoals tijdschriftartikelen maar ze ploeteren net zo hard om de rechten als openbare bibliotheken. Er is nog geen universiteit die een goede deal heeft voor heel veel eBooks, laat staan dat de uitgevers eensgezind zijn over bijvoorbeeld het gebruik van een Digital Right Management System.

5. Boek verdwijnt
Op de vijfde plaats: gewone boeken gaan verdwijnen in de universiteitsbibliotheek. En dat moment is aangebroken op het moment dat het bovenstaande punt is opgelost. Op dat punt wijken openbare bibliotheken echt nog af. Het gebruik van boeken zal daar echt nog langer stand houden.

6. Dichterbij dan je denkt
Op de zesde plaats: de cloud is dichterbij dan je denkt. De UvT is met ingang van dit jaar overgestapt op Google Apps voor alle studenten. Die maken gebruik van Gmail en GoogleDocs. Hier komt geen eigen beheer meer aan te pas. Grote aantallen die snel fluctueren. Interne informatie waar we tien jaar geleden van zeiden dat die altijd achter een firewall moest zitten.

Het kan verkeren. Ik vraag me af wat er straks niét in de cloud zit.

Ook leuk om de lezen: de verslagen van Johan Hoenink over ILS2020 dat vorige week plaats vond onder regie van Bibliotheekhuis Limburg.

vrijdag 1 juni 2012

Dieuwertje

Mensen die mij een beetje kennen, weten dat ik bijzonder blij ben dat Dieuwertje ambassadeur is geworden van de bibliotheek. En nu kan het natuurlijk niet anders dan dat ze binnenkort de Beste Bibliothecaris wil ontmoeten. Ik wacht de uitnodiging gespannen af.