maandag 26 juni 2017

Kom maar door met die bibliotheekkarretjes!



Onze Friese collega's van het Frysklab bezoeken op dit moment de ALA-conferentie. Via Facebook meldde ik Jeroen de Boer dat hij ook nog even op zoek moest naar de Book-Drill-Cart-competitie. 'De wat?'
 Nou de competitie met boekenkarretjes. Leverancier van deze karretjes 'Demco'  sponsort dit soort evenementen die door de  Vereniging van Openbare Bibliotheken georganiseerd wordt in verschillende staten en  landelijk door de American Libarry Association zelf.

Om u toch even mee te laten genieten op deze maandagagochend. Kijk even naar deze filmpjes. Hieboven zit u het RRISD Hip Hop Librarian Team die dit jaar op won op de conferentie van de Texas Libary Association's. Ze deden al zeven keer mee en het is de tweede keer dat ze winnen. Die wedstrijdjes zijn dus geen eendagsvlieg.

.

Wie echter wat verder zoekt op 'Book Cart Drill Team' op YouTube vindt nog tal van voorbeelden. Zoals deze van het King Library Book Cart Drill Team uit Californië die deze speciale act uitvoerde in de bibliotheek op voor St. Patrick's Day.

Zo, uw maandag kan niet meer stuk en u gaat weer met een glimlach aan het werk. 

Mag ik de KB en de VOB verder verzoeken dit programmaonderdeel voortaan te programmeren op het Nationale Bibliotheekcongres?

dinsdag 20 juni 2017

De Panama Papers van de bibliotheken? Zes observaties bij het Ecorysrapport over leenrecht


Op dit moment houdt de Tweede Kamer een mini-enquete over de Panama Papers. Een onderzoek naar ontwijking van belasting door allerlei handige constructies. Ook het bibliotheekwerk zou zo'n schandaal hebben volgens uitgevers en auteurs.  De kwestie: Bibliotheken zouden moedwillig allerlei nieuw constructies gebruiken als ruilbibliotheken en schoolbibliotheken om het leenrecht te ontduiken.

De kwestie werd een aantal jaren geleden aangezwengeld met de marktverkenning van de Stichting Leenrecht. Een auteur als Ted van Lieshout deed op zijn blog in 2016 ook een stevig duit in het zakje met de titel: 'de zaak van de in het niets oplossende leenrechtgelden' Het meest ronkende voorbeeld kwam wellicht van schrijfster Rian Visser die in de NRC onder de titel 'Stop de boekendief' onder andere schreef: 
"Helaas sluiten steeds meer gemeenten, gedwongen door bezuinigingen, hun bibliotheekfilialen en brengen de collecties in scholen onder. Leerlingen mogen de boeken vaak ook mee naar huis nemen en zo delen de scholen gratis boeken uit. Maar ze doen dit bijna allemaal zonder de makers te betalen. Educatieve instellingen, zoals basisscholen, middelbare scholen en universiteiten, zijn namelijk vrijgesteld van het betalen van uitleenvergoeding. Vroeger was dit een relatief kleine schadepost voor de makers, maar op het ogenblik zijn al 2.500 basisscholen aangesloten bij de Bibliotheek op school, die samen rond de twintig miljoen boeken uitlenen."
Twintig miljoen uitleningen zouden bibliotheken verdonkeremanen per jaar! 20.000.000! En daar maar geen leengeld over betalen! Forse beschuldigingen die onderbouwd werden met een schamele aanname uit het rapport van de stichting Leenrecht. Meer dan een snelle rekensom achterop de sigarenkist was het niet. En overigens: schoolbibliotheken vallen (in veel gevallen) onder een legale uitzondering van het leenrecht. 

Maar ondertussen was er voldoende rook gecreëerd om vuur te vermoeden en nam het ministerie van OCW begin 2016 het besluit op onderzoek te gaan. Dat onderzoek is er nu dus, ruim een jaar later. En de vraag is: Zijn het de Panama Papers?

Het bureau Ecorys kreeg van het ministerie opdracht om het te onderzoeken. Met 173 pagina's en de keuze  voor veel bureauonderzoek is het een prachtig college over leenrecht en statistiek geworden. Heel veel statistiek zelfs. De gemiddelde bibliotheekdirecteur en ook de gemiddelde auteur gaat al die tabellen niet meer doorgronden. Taaie kost dus.

Verder werd bij de onderzoeksvragen al redelijk richting gekozen waar gezocht moest worden. Kijk bijvoorbeeld even naar naar onderzoeksvraag 5:
"Waardoor wordt de daling in de afdracht van leengelden door bibliotheken veroorzaakt? Onderliggende vragen zijn: Kunnen de ontwikkelingen in het landschap, zoals het sluiten van vestigingen en het starten van andere en nieuwe(re) bibliotheekvormen (zoals dBos , de komst van alternatieve leenlocaties en vrijwilligersorganisaties), de ontwikkeling in leenvergoedingen verklaren? Zo ja, welk deel?"
Dat is niet echt een open vraag. Sommigen zouden zelfs zeggen dat het een doelredenering is.  Die deelvragen worden overigens uitstekend nagelopen maar Ecorys neemt niet heel veel ruimte om van de uitgestippelde paden af te wijken. Maar goed, daarover verderop meer.

Met zes observaties leid ik u langs de uitkomsten van het onderzoek en het voorstel van het ministerie. 


Observatie 1: De olifant in de kamer... waar dan?
De auteurs en de uitgevers hebben zich stevig ingegraven en Ecorys volgt met de hierboven genoemde deelvragen de richting waarin auteurs en uitgevers hebben gewezen. De olifant in de kamer wordt naar mijn gevoel grotendeels genegeerd. En die staat hierboven. Hier staat hoe leenrechtafdracht en de uitleningen zich hebben ontwikkeld sinds 1999.

In de onderzochte periode (en die is iets kleiner dan mijn grafiek hierboven) daalde de inkomsten van leenrecht met 34%. Dat is inderdaad een forse val. Leenrecht is 1:1 gekoppeld aan het aantal uitleningen. Minder uitleningen betekent minder leenrecht (behoudens inflatiecorrectie). Het aantal uitleningen daalde echter met 36%.  Met andere woorden de daling van de afdracht weerspiegelt grotendeels de daling in uitleningen.

Er is echter nog een tweede olifant in de kamer die niet benoemd wordt. En dat is de uitspraak van de rechter dat verlengingen niet meer onder de leenrechtafdracht vallen. Dat verklaart de sterke terugloop in 2013. Dit feit wordt niet benoemd. Een vergelijking op indexniveau (zoals hierboven) ontbreekt naar mijn gevoel echt in het rapport.  Want wie het zo naast elkaar ziet, heeft naar mijn gevoel ruim 90% van alle verklaringen te pakken. En dan had een onderzoek echt niet zo lang hoeven duren.

Maar goed, in de brief van de minister wordt dit overigens wel redelijk rechtgezet zullen we later zien.



Observatie 2: Complexe materie
Ik zei al dat het rapport een uitstekend college leenrecht is. Hierboven zo'n plaatje met een beslisboom of in een situatie vrijstelling op leenrecht geldt of niet. Eén verkeerde afslag en je interpreteert het leenrecht verkeerd en kunnen auteurs en uitgevers terecht hun beklag doen dat we dat zo slordig doen..

De Bibliotheek op school  vraagt al je kennis over het leenrecht. In veel gevallen val je onder de vrijstelling maar in een aantal gevallen ook niet. Op pagina 74, 75 en 76 (jawel daar zijn drie pagina's voor nodig) wordt uitgelegd welke varianten er zijn welke wel of niet onder leenrecht vallen.

Dat dit zo complex is, illustreert Ecorys met een enquete onder bibliotheekdirecteuren over leenrecht en schoolbibliotheken. Een soort leenrechtexamen. Lang niet alle vragen worden door de directeuren juist beantwoord: soms geeft men aan dat iets vergoedingsplichtig is terwijl dit niet zo is en andersom. Hier kan de sector echt nog in verbeteren maar eerlijk is eerlijk: de wetgeving is redelijk complex. Want zelfs ik kan bij de verschillende varianten nog weer uitzonderingen verzinnen waardoor je zelf maar weer moet interpreteren hoe het zit.

Observatie 3: Bibliotheken dragen vaker dan nodig leenrecht af in de schoolbibliotheek
De suggestie die door rechthebbenden is gewekt dat bibliotheken proberen stelselmatig leenrecht te ontduiken kan krachtig ontkend worden. Wie goed leest, ziet zelfs dat bibliotheken naar de letter van de wet te veel afdragen.

Ecorys heeft in 52 situaties van schoolbibliotheken onderzocht hoe het nou werkelijk zat. Was hier nou leenrecht verschuldigd of niet? En droeg de bibliotheek ook leenrecht af? Ecorys constateert dat in 31% van de gevallen leenrecht is verschuldigd en in 69% van de gevallen is geen leenrecht verschuldigd. Tot zover lekker overzichtelijk. Maar daarna begint het gedonder.

Wat van die 31% blijkt 15-18% wel leengeld af te dragen en 12-15% niet. Ongeveer de helft doet het dus goed en de andere helft niet. En jawel, hier ontduikt een deel van de bibliotheken het leenrecht.

Maar voordat u nu met zijn allen het boetekleed aantrekt als bibliotheken of de messen slijpt als rechthebbende is het goed om nog wat verder te kijken. Want van die 69% die niet hoeft te betalen.... blijkt 31% tot 36% wél te betalen! De andere helft - ook 31% tot 36% doet het hier wel goed. Kortom, hier betalen bibliotheken waar dat volgens de wet niet zou hoeven!

En omdat die groep die niet hoeft te betalen groter is dan de groep die wel zou moeten betalen maar het niet doet, zou je kunnen concluderen dat er een klein beetje te veel wordt betaald door bibliotheken voor de bibliotheek op school! Mijn conclusie is dat een aantal bibliotheken toch maar het zekere voor het onzekere heeft genomen en het heeft opgegeven voor leenrecht.

Observatie 4: Zijn 10 miljoen verplaatste uitleningen diefstal?
Ecorys gaat echter nog een stapje verder. Ze deden een statistische analyse - let op: dat is geen werkelijkheid maar een cijfermatige nabootsing hiervan - van mogelijk gemiste uitleningen in jeugdbibliotheken die nu in schoolbibliotheken zitten.

Her rapport schrijft:
"Wanneer de extra aan het “dBos” programma toegeschreven daling van het aantal jeugdboeken waarover leengeld is betaald, wordt opgeteld over de veranderjaren en de jaren daarna tot en met 2015, resulteert dat in een totale daling van 9,9 miljoen jeugdboeken. Deze 9,9 miljoen jeugdboeken is de meest waarschijnlijke totale “schadepost” voor auteurs (en andere rechthebbenden zoals vertalers, illustratoren en uitgevers) van het “dBos”-programma over de periode 2008-2015. Door de uitrol van dit programma loopt de jaarlijkse schadepost geleidelijk op, van bijna niets in 2008 tot circa vier miljoen jeugdboeken in 2015"
Hier beginnen we de Panama Papers te benaderen. Want hier komen twee weergaven van de werkelijkheid naar voren.

Bibliotheken zeggen: wij werken om goede redenen samen met scholen. Kinderen leren beter lezen en worden beter in taal. Bij-effect is dat we niet meer onder het leenrecht vallen.

De rechthebbenden redeneren anders: bibliotheken verplaatsen hun uitlening naar scholen om hun kosten te verlagen en wij hebben daarvan een schadepost.

Ik vraag u: welke versie van de werkelijkheid is waar? Ik weiger te geloven dat bibliotheken moedwillig vestigingen sloten om  onder het leenrecht uit te komen. De vestigingen zijn gesloten doordat gemeenten zwaar hebben bezuinigd. Daar hebben bibliotheken zwaar onder geleden: er zijn vele honderden bibliothecarissen zijn ontslagen in de afgelopen jaren.

En nu ik heb benoemd dat zoveel bibliothecarissen het onderspit hebben gedolven in de afgelopen jaren kom ik ook bij mijn volgende observatie: 

Observatie 5: Auteurs hebben minder gekregen van bibliotheken
Nou, genoeg gezeurd over ons. Ja, niet alleen honderden bibliothecarissen zijn hun baan kwijt, ook de auteurs hebben een flinke klap gemaakt in de crisis. Er is minder verkocht, er werden minder titels uitgegeven en ja, ook bibliotheken kochten minder als gevolg van gedaalde uitleen. En dankzij die gedaalde uitleen (en dat arrest over verlengingen) gingen ook de inkomsten van leenrecht nog eens omlaag. Gemiddeld zo'n € 775,- per jaar per auteur. En daar zit veel variatie in. Voor grote Nederlandse auteurs  kan dat oplopen tot duizenden euro's minder per jaar. Opgeteld bij die mindere verkoop zie je dat ook auteurs het niet makkelijk hebben. Net als bibliotheken moeten die soms naar een nieuw 'verdienmodel' zoals dat met een lelijk woord heet. Meer richting optredens, festivals en workshops. En dat is niet altijd waar een auteur voor koos, toen hij of zij als auteur begon. 

Observatie 6: Bibliotheken wees (nog) zorgvuldiger met uw cijfers
Ook het onderzoek van Ecorys geeft aan dat bibliotheken goed zijn met hun cijfers maar dat ze nog beter moeten worden. Zelf puzzelde ik de afgelopen maanden met de cijfers van bibliotheken uit het WOB-verzoek en ik zag daar zelf welke fouten er werden gemaakt bij het invullen door bibliotheken. Of welke gegevens gewoon niet werden aangeleverd. Die tijd is echt voorbij. Met de toegenomen transparantie klinkt de roep om spijkerharde en eenduidige cijfers over de hele sector. De tijd dat we ons nog discussie konden permitteren over de interpretatie van een definitie is voorbij. Hou er maar rekening mee dat alle cijfers van elke bibliotheek gewoon elk jaar openbaar worden en vergeleken kunnen worden. Dat leenrecht en CBS niet uit dezelfde bron putten is natuurlijk ook niet zo handig.

Reactie van de minister
De reactie van de minister op het onderzoek getuigt naar mijn mening wel van wijsheid.  In de brief die de minister meestuurt naar de kamer wordt kort samengevat waar het in zijn totaal om ging. 
  • Over de periode 2006-2015 is het aantal uitleningen gedaald van ongeveer 125 mln. naar ongeveer 80 mln.;
  • In dezelfde periode zijn de afdrachten van leengelden gedaald van circa €15 mln. naar circa € 11 mln.;
  • De daling is het grootst onder de uitleningen en afdrachten bij boeken voor volwassenen;
  • De gemiddelde inkomsten uit leenrechtvergoedingen waren voor rechthebbenden in 2014 op jaarbasis in reële termen € 775 lager dan in 2006;
  • Van de daling van leenrechtplichtige uitleningen van jeugdboeken is over de gehele onderzochte periode een aantal van circa 10 mln. toe te schrijven aan het ontstaan van bibliotheken op school;
  • Er zijn verschillen tussen de uitleendata van het CBS en de Stichting Leenrecht. Het rapport beschrijft een aantal factoren dat de verschillen voor een belangrijk deel verklaart.
Zelfs het woordje 'schadepost' is bij de 10 miljoen uitleningen op scholen keurig uitgegumd. De minister geeft aan dat het goed zou zijn dat de sector de cijfers verbetert waarbij het zojuist herstartte datawarehouse goede diensten zou kunnen bewijzen. Bibliotheken kunnen verwachten dat steviger ingezoomd zal worden op de uitleningen op scholen en die uit te splitsen in uitleningen waar wel of niet een afdracht voor nodig is.

Het is goed dat de minister - als wetgever en dus verantwoordelijk voor de regels van het leenrecht - met alle partijen in gesprek blijft. En goed dat het initiatief is genomen tot dit onderzoek. Er zijn geen Panama Papers en geen Bermudadriehoek waar geld in verdwijnt.

Samen voor lezen!
Tot slot: Bibliotheken, uitgevers en auteurs hebben een gezamenlijk belang: lekker veel lezen! Voor ons alle drie zijn financiële marges in de crisis veel kleiner geworden. Wij hebben honderden collega's verloren tijdens de bezuinigingen. U verloor omzet en leenrecht. Laten we elkaar niet de maat nemen maar de hand reiken . Kijken hoe we samen nieuwe wegen kunnen vinden.

Samen met de minister kijken hoe we het moderne lezen weer flink op de agenda kunnen krijgen. Zorgen dat de koek weer groter wordt in plaats van vechten over hoe die kleine koek verdeeld wordt. Elke uitnodiging op dit vlak neem ik van harte - en zonder kosten - aan.

Lees hier het onderzoek en de brief van de minster.

donderdag 15 juni 2017

Meer dan 1.000 blogs, 25 jaar aan het werk voor bibliotheken en Van Swelmen krijgt zijn eigen boek!

Het afgelopen jaar schreef ik mijn 1.000e blog. De afgelopen maand was ik 25 jaar aan het werk voor openbare bibliotheken. Begonnen als broekie van 21. Om die twee heugelijke feiten te vieren, geef ik een boekje uit met de columns van Van Swelmen. En zoals Van Swelmen zou zeggen: 'Bestel me!' Want voor € 9,50 is die bundel voor u, thuisgestuurd en wel! Hieronder vind je het bestelformulier.

Van Swelmen
Tja, Van Swelmen..... Als u al wat vaker artikelen hier leest bent u hem al eens tegengekomen: De heer Van Swelmen dwingt om een positie te kiezen, die geen weldenkend mens kiest. Tenminste, op het eerste gezicht.

Van alle bibliotheekdirecteuren is de heer Van Swelmen  ‘by far’ de meest erudiete. Als directeur van de bibliotheek van Oppendam houdt hij met regelmaat collega’s de spiegel voor. Over welk onderwerp het ook gaat: Van Swelmen weet het beter.  En hij weet ook altijd een insteek te kiezen die geen enkele collega aandurft.

Of het nu gaat om contributietarieven, boetevrije bibliotheken, de participatiesamenleving of de digitale bibliotheek: Van Swelmen weet raad!

Er zijn dan ook stemmen die fluisteren dat het niet anders kan dan dat Van Swelmen ooit  de premier van dit land gaat worden.  Wij geloven dat eerlijk gezegd ook.

De man die durfde te fuseren met de Koninklijke Bibliotheek, die de Nationale BibliotheekLoterij introduceerde en  de enige bibliotheekdirecteur die voor komt rijden met een Maserati.
Van Swelmen is uw man!

Aldus de tekst op de achterflap. Wij durven hier ook wel te stellen dat dit het de facto handboek is voor de moderne Nederlandse bibliotheekdirecteur.

De lach in een serieuze wereld
De artikelen op mijn website zijn vaak serieus. Ik probeer iets voor het voetlicht te krijgen. En daarbij komt: bibliotheekwerk is ook een serieuze branche. Iemand zei: 'iets simpel in deze branche is een hele opgave'.  Laat Van Swelmen daar nou een held in zijn. De erudiete directeur die ons een spiegel voorhoudt en die ons om onszelf laat lachen.

Na die meer dan 1.000 blogartikelen was het tijd om eens wat op papier te gaan doen. Daar heb ik lang over nagedacht en met velen over gesproken. Het valt je dan pas op hoeveel je geschreven hebt in negen jaar tijd! Na alle omzwervingen kwam ik toch uit op een eenvoudige bundeling van Van Swelmen. De man die ons altijd laat inzien dat wie langdurig wil investeren in vooruitgang, af en toe om zichzelf moet kunnen lachen om weer door te kunnen.

Wie zijn relativeringsvermogen en humor verliest, verliest uiteindelijk zijn eigen energie.

Van Swelmen op uw personeelsbijeekomst?
Iets waar ik nog mee speel is om met Van Swelmen nog op toernee te gaan. Volgens mij leent hij zich prima voor een lichtvoetige invulling van belangrijke thema's in bibliotheekwerk. Als u denkt: dat durf ik wel aan, neem dan eens contact met me op.

Dank, dank, dank
Voordat u nu allemaal die bundel bestelt:dank voor jullie jarenlange trouw in het lezen van alle artikelen, het reageren en het aandragen van tips. Door de jaren heen bleek dit blog van meer en meer waarde voor mij.  Ik kijk uit naar het vervolg: er ligt een mooie toekomst voor bibliotheken, er is veel werk te verzetten en last but least: Van Swelmen zal ons blijven volgen!

Dus hup: druk op die bestelknop!

   

maandag 12 juni 2017

Gemeente sluit alle loketten in 2019... en dan?


De gemeente Hollands Kroon in de kop van Noord-Holland is voornemens om per 2019 alle gemeenteloketten te sluiten. Burgers moeten alles zelf digitaal regelen en paspoort en de geboorteaangifte worden gewoon thuisbezorgd.

Meeste vooruitstrevende gemeente
Dit opmerkelijke bericht las ik afgelopen week in Binnenlands Bestuur die bezig zijn met een serie over de deze bijzondere Noord-Hollandse gemeente. Want Hollands Kroon bestempelt zichzelf als meest vooruitstrevende gemeente van Nederland. Bekijk maar eens het bijgaande filmpje. Het is wel opvallend want Hollands Kroon is geen grote stad, is niet een high-tech-omgeving, het bestaat vooral uit kleinere dorpen en hele gewone Nederlanders.

Iedereen kan dit
De visie op de gemeentelijke dienstverlening, ziet er volgen Binnenlands Bestuur als volgt uit:
Met ‘slechts’ ruim 47.000 inwoners en kernen verspreid over alle uithoeken van het gebied vraagt dat nogal wat van de dienstverlening. Hollands Kroon zet daarom vol in op ‘digitaal’ en hanteert het principe ‘click, call, face’. Dat houdt in: zoveel mogelijk online, daarna telefonisch en als dat niet lukt volgt een persoonlijk gesprek bij de mensen thuis. Maatwerk is volgens Hollands Kroon essentieel om alle inwoners van de gemeente te kunnen bedienen
Uiteraard wordt de vraag gesteld: 'Kan iedereen dit wel? Je gaat toch niet al die 70-plussers zo helpen? Daarop antwoordt de gemeente:
’ Uit onderzoek van de gemeente zelf blijkt dat maar liefst 95 tot 98 procent van de inwoners mee kan gaan in de digitale ontwikkelingen. ‘Wij horen vaak: “Je kunt toch niet van 70-plussers verlangen dat ze een nieuw rijbewijs via de website aanvragen?”’, zegt Strooper. ‘Maar in de praktijk blijken de meeste mensen heel zelfredzaam. Als ze zelf niet weten hoe het moet, hebben ze vaak wel een bekende met een tablet die ze kan helpen.’

Kan iedereen dat?
Tja, de vraag is of dat zo is. Volgens de monitor Waarstaatjegemeente.nl heeft de gemeente Hollands Kroon - gewoon - 11-13% laaggeletterden. Dat 95-98% zo maar alles digitaal kan afhandelen betwijfel ik. Dat er allerlei hulpstructuren zijn waarmee je dat op dat peil kunt brengen, geloof ik weer wel.

Een rol voor de bibliotheek?
De bibliotheek zou daar rustig een rol in kunnen spelen. Vaak op veel plekken aanwezig, vaak met een cursusaanbod of spreekuur en met deskundig personeel en enthousiaste vrijwilligers.

Hollands Kroon is wellicht een enthousiaste gemeente die met lef haar dienstverlening anders vormgeeft, maar het is geen bijzondere gemeente. Wat in Hollands Kroon kan, kan ook op andere plekken. En ik denk dat als Hollands Kroon in 2019 de loketten sluit en er breekt geen opstand uit, dat dan veel gemeenten in Nederland dat voorbeeld gaan volgen.

Gemeenten, belastingdienst, UWV, SVB, allemaal trekken ze zich terug. Kantoren sluiten en het menselijk contact wordt door veel mensen gemist.

De fysieke beschikbaarheid van bibliotheken blijkt steeds vaker een voordeel dan een nadeel te worden. Het organiseren van hulp waarbij de combinatie van techniek, professionals en burgerkracht gecombineerd wordt, kon wel eens de essentiële hulpstructuur van de samenleving worden. Saillant detail is dan weer wel dat juist in de gemeente Hollands Kroon ook veel vestigingen verdwenen zijn van de bibliotheek. Ik zeg het maar vast, voordat u dat gras voor mijn voeten wegmaait. Aan de andere kant, deze functie is natuurlijk ook vorm te geven zonder eigen bibliotheekgebouwen.

En ik hoor u denken: moeten wij dan alles maar opvangen wat anderen laten liggen?
Dat is de vraag. Alle organisaties die deze strategie volgen, snijden stevig in hun kosten door deze  digitalisering. Dat bibliotheken dit soort taken voor nop oppakken lijkt me dus niet nodig. Noem het flankerend beleid van de digitale overheid.

zaterdag 3 juni 2017

Boetebarometer juni 2017 : 34% van Nederland leent boetevrij (op één of andere manier)!


Laatste update: 3 juni  2017

Op 9 januari 2017 publiceerde ik voor het eerst een overzicht over boetevrije bibliotheken. Ik besloot toen om een boetebarometer van Nederland bij te houden en die regelmatig te updaten. Onlangs belde het Algemeen Dagblad voor een artikel. Een goede reden om de update maar eens te maken.




Actuele stand
Op dit moment kent 34% van de inwoners een vorm van boetevrij lenen. Deze inwoners zitten bij 35% van de gemeenten en bij 21% van de bibliotheekstichtingen. Daaruit valt af te leiden dat er meer grote bibliotheekstichtingen boetevrij zijn dan kleine.

Wie echter kijkt naar wie geheel boetevrij is en wie gedeeltelijk, ziet weer een omgekeerd beeld: het zijn vooral de kleine stichtingen die geheel boetevrij worden terwijl de hele grote (vooralsnog) gedeeltelijk boetevrij zijn.

Verder is te zien op de landkaart dat een aantal provincies die een gezamenlijk abonnementenbeleid voert nog relatief achter blijft: Drenthe, Overijssel en Zeeland. Maar zodra deze overstappen op boetevrij zal dit dus ook met een hele provincie tegelijk zijn.  Groningen is daar een positieve uitzondering.


In 2022 laatste boete in bibliotheken?
Hoe lang zou het duren voor alle bibliotheken de boetes hebben afgeschaft. In 2013 was het BiblioPlus die een pilot deed en 2014 waren BiblioPlus en de bibliotheek Rivierenland de eerste twee bibliotheken. In drie jaar tijd is meer dan 30% van de bibliotheken overgegaan op een vorm van boetevrij lenen waarvan mijn schatting is dat de helft hiervan in het laatste jaar is overgegaan. Zo'n 15% van de bibliotheken stapt dus nu elk jaar over naar boetevrij. Als we nu op 35% zitten hebben we dus nog zo'n vijf jaar te gaan met dit tempo. Lijkt mee een reële schatting.

Verschillen ten opzichte van januari 2017
Meestal voeren bibliotheken abonnementswijzigingen door per 1 januari van het jaar. Ten opzichte van de update van januari heb ik nog drie wijzigingen ontdekt. De bibliotheek Theek 5 (Oosterhout en omgeving),  de Bibliotheek Lek en IJssel (m.u.v. gemeente Houten) en de Rozet Arnhem. Deze laatste was per 1 januari al over maar die had ik gewoon gemist.

Opmerkingen, wijzigingen, 
Een fout is in dit soort overzichten zo gemaakt. Mocht u die zien of mocht wijzigingen of opmerkingen willen doorgeven dan kun je die aan mij doorgeven: mark.deckers-at-rijnbrink.nl of via het opmerkingenveld onder dit bericht.

Wie interesse heeft in mijn actuele excel-bestand met alle onderzoeksgegevens kan deze ook bij mij opvragen.