De afgelopen Koningsdag - druilerig en niet direct andere verplichtingen - was een mooi moment om de andere foto's die nog op mijn digitale camera stonden eens langs te lopen. Deels nam het me weer terug naar het indrukwekkende verhaal van de Eerste Wereldoorlog. En deels ook wel naar momenten met een glimlach. En zo vlak voordat wij in Nederland onze doden herdenken en de bevrijding vieren van de Tweede Wereldoorlog is het misschien ook wel een goed moment om u nog eens mee te nemen.
Bovenstaande foto heeft iets weg van de stelling bij een drogist. Het is echter de veelheid aan bommen die gebruikt werden. Sommige conventioneel met springlading maar anderen met gifgas. De kleuren moesten ervoor zorgen dat in de snelheid van handelen niet de verkeerde bom werd gebruikt. Die kleuren hadden dus nadrukkelijk een functie.
Indrukwekkend was ook het herdenkingsbeeld van Helen Pollock dat staat in Passchendale. Het kunstwerk bestaat uit armen die uit de grond komen. De Grote Oorlog kostte rond de 9 miljoen mensen - vooral soldaten - hun leven. Wie weet dat de frontlijn in België in vier jaar maar een paar kilometer heen en weet schoof, weet dus dat bijna op elke meter soldaten gestorven zijn. Het slagveld was volledig kaal en vol kraters. Als de doden hun armen omhoog zouden steken, zou het gebied rond Ieper eruit zien zoals hierboven.
Het gebied rond Ieper bestaat honderden begraafplaatsen, klein en groot. En overal kom je de klaproos tegen. De klaproos komt uit het gedicht van John McCrae. Hij beschrijft daarin dat ondanks alles de klaproos bloeit. De klaproos is een overlever - een 'last man standing' in de natuur. Op deze foto is het één man-één graf maar even zo vaak kwamen we graven tegen wat vier, vijf of zes soldaten één graf delen. Soms met naam maar evenzo vaak, zoals hierboven zonder naam. We bezochten graven van geallieerden maar ook grote begraafplaatsen van Duitsers. Rijen, rijen, rijen met namen van mannen die gesneuveld zijn.
Ruim 50.000 soldaten werden nooit terug gevonden op de slagvelden. De Menenpoort in Ieper bevat die namen. Het is een grote triomfboog waar al deze namen ingebeiteld zijn. Elke avond, ja, élke avond, wordt hier om acht uur de last post geblazen door een trompetterskorps en worden kransen gelegd. Elke avond, ja élke avond, staan hier honderden mensen. En zo ziet modern herdenken er dan uit. De tradiotionele Last Post maar wel gestreamd via vele mobieltjes.
Ieper is een mooi maar soms ook wat grijs stadje, zeker wie wat naar de randen loopt van de stad. Zo'n foto met zo'n rode auto vind ik dan wel even grappig.
Dit is een foto van de Sint Maartenskerk, de grote kerk van Ieper. Ook volledig vernietigd in de Eerste Wereldoorlog en daarna herbouwd. Op plekken die zoveel indruk maken, zijn kerken toch vaak de plekken waar reflectie het beste plaats vindt. Het is er wat rustiger dan op de toeristische plekken, mensen branden een kaarsje en soms helpt het om dingen die te groot zijn om te bevatten toch maar even een plek te geven.
Een weekend in Ieper doet je beseffen hoeveel levens er verwoest zijn en hoeveel leed er is dat weer geheeld moet worden. En misschien plaatst het onze eigen problemen ook wel in een ander perspectief. Daarbij stil staan - en dat noemen we herdenken - blijft daarom bijzonder waardevol voor onze samenleving.