Georges en Mark gluren bij de zuiderburen.... deel 5 en slot: Zwaar onder de indruk van Gent, zowel om de Krook als Cultuurconnect

Georges Elissen (SPN) en Mark Deckers (Rijnbrink) trekken van 23 tot 26 maart door Vlaanderen. Ze gaan op zoek naar bibliotheekzaken waar Nederland nog wat van kan leren. En ze gaan proberen elke dag verslag te doen van hun belevenissen.  Volg hier Georges en Mark die gluren bij de zuiderburen!

Vandaag deel 5 en slot: Zwaar onder de indruk van Gent, zowel van de bibliotheek als van Cultuurconnect.  Wat zijn hier een meters afgelegd.

De Krook Gent: Een fantastisch cadeau aan de stad

Dag 4, of is het dag 3? Geen idee eigenlijk bedenk ik me terwijl we vroeg in de ochtend vanuit Antwerpen naar Gent rijden. Op het programma vanmorgen staat een bezoek aan De Krook. Vanuit de parkeergarage zien we het imposante gebouw al liggen. Schitterende architectuur. Niets meer en niets minder. En als we doorpraten blijkt het ook qua organisatorische en bestuurlijke opzet de bibliotheek te die het meest Nederlands aandoet.

Directeur Krist Biebauw en Ingrid Verdonck ontvangen ons hartelijk en nemen ons mee in het reilen en zeilen van De Krook. Over het bouwtraject met besluit ertoe in 2005 tot en met de opening in 2017. In de partnerschappen met Universiteit Gent en IMEC die ook in het imposante gebouw zitten en wat dat oplevert aan kruisbestuiving. Over hoe Avansa Gent - zeg maar de Volksuniversiteit zoals wij dat kennen - vele workshops en cursussen aanbiedt in het kader van Leven Lang Ontwikkelen. Over de transformatie van klassieke bibliotheek tot de moderne bibliotheek van nu. Over de samenwerking met radiostation Urgent FM. Maar ook helaas bezuinigingen en het wegvallen van de Vlaamse ondersteuningsstructuur in 2015.

Van, voor en met Gent

Gent is een creatieve stad legt Krist uit en je moet vooral als bibliotheek samenwerken in programmeren, collectioneren en activiteiten. Een mooi voorbeeld is Comon Gent: waarbij via burgerparticipatie gewerkt wordt aan innovatieve oplossingen voor de stad. Het verbinden van de collectie aan actuele thema`s. Of de Huisbus waar je een brief kan posten voor een overledene en een kunstwerkje als antwoord krijgt. Want, ondanks beladen, maakt de dood ook deel uit van het leven en kan de bibliotheek een troostende werking bieden.

De bib voor jongeren: dat doen ze goed!

Na het gesprek in het jaloersmakende over Gent uitkijkende kantoor van Krist lopen we door het gebouw en zien we met eigen ogen hoeveel studenten en jongeren ook hier aan het studeren zijn. En de faciliteiten die er binnen het gebouw zijn voor de jongeren. Daar kunnen we in Nederland echt nog wat van leren.

Mathieu of Wout

Terwijl Mark nog met Ingrid doorpraat over de Digipunten, een beetje vergelijkbaar met onze IDO`s,  kletsen Krist en ik nog wat over wielrennen en wie de aankomende Parijs Roubaix gaat winnen. We komen er niet uit en tja, het zal toch wel Tadej worden. Al trappenlopend door het hele gebouw, wat een vierkante meters biedt deze stad aan, hebben we alles bij elkaar wel een bergetappe afgelegd. Het pand is zo omvangrijk dat het enige nadeel misschien wel is of de inwoner wel kan overzien hoeveel er wel niet in de Krook te vinden is.

Cultuurconnect: stoer doorstappen met bibliotheeksysteem en innovatie

Op de bovenste verdieping van De Krook is Cultuurconnect gehuisvest. Daar worden we ontvangen door Ilke Froyen, Johan Mijs, Merijn Callens en Karel Scherpereel. Cultuurconnect ondersteunt openbare bibliotheken en cultuur- en gemeenschapscentra bij hun digitale uitdagingen. Men werkt met iets minder dan 50  FTE aan die opdracht. Ze zijn vooral bekend - ook wel in Nederland - van het eengemaakt bibliotheeksysteem. Maar ze doen meer. Wij zijn vooral benieuwd hoe het met dat gezamenlijke bibliotheeksysteem gaat maar ook wat zij nu als vervolg voor zich zien. 

Ik schrijf al sinds 2015 over de ontwikkeling van dat Vlaamse bibliotheeksysteem. In 2018 begon men met de uitrol en in 2023 werd de laatste bibliotheek aangesloten. Die laatste bibliotheek was overigens De Krook, waar men nu dus ook gehuisvest is. 

Van basisinfrastrcutuur tot innovatieagenda

Cultuurconnect werkt in opdracht van de Vlaamse overheid voor bibliotheken en cultuurpodia en biedt daarvoor een pakket aan digitale diensten aan. Dat loopt van een basisinfrastructuur via content naar beleven en inspireren naar een innovatieagenda. De financiering per lijn kan wat verschillen. Sommige delen worden volledig betaald door de Vlaamse overheid en sommige delen kennen een gemixte financiering met de gebruiker. Zo betalen bibliotheken grofweg 1/3 zelf voor het bibliotheeksysteem en betaalt de Vlaamse overheid 2/3. Zo'n verdeling kent een historische grondslag omdat in het verleden de provincies het bibliotheeksysteem (grotendeels) betaalden. De provincies werden ontheven van cultuurtaken en het werd overgeheveld naar de Vlaamse overheid. Dit was overigens gelijk de reden om het bibliotheeksysteem - dat voornamelijk op provinciaal niveau georganiseerd was - te verplaatsen naar het Vlaams niveau. Overigens betalen de de bibliotheken in totaal nu zo'n 30% minder voor hun bibliotheeksysteemlicentie dan in het verleden. 

En hoe gaat het nu?

En hoe gaat het nu met dit bibliotheeksysteem? Wat we vooral terughoren is dat het bibliotheeksysteem als een volstrekt logisch feit is ingedaald. Dit horen we zowel van de bibliotheken als van Cultuurconnect. Niemand wil meer terug naar de situatie van vroeger met alle versnippering en wisselende kwaliteiten en veel zaken die er nu zijn worden al als 'gewoon' ervaren. In dure termen zeggen we dan dat het een 'commodity' is geworden maar alle systemen in de lucht houden, verbeteren en tijdig vervangen blijft echter een grote uitdaging voor Cultuurconnect en de productgroepen.

. 

Eén van de stappen die veel bibliotheken hebben gezet is dat men is gaan werken in regio's. Men maakt één ledenbestand en één reglement en gebruikers kunnen in alle bibliotheken betalen, ook als ze lid zijn bij een andere bibliotheek. Het lijkt op de Nederlandse basisbibliotheken maar dan nog wat losser georganiseerd. 

Andere zaken

Ondertussen gaat Cultuurconnect vrolijk verder. Wat opvalt is hoe coöperatief Cultuurconnect werkt. Initiatieven moeten van 'onderop' komen via tal van werkgroepen. 

Cultuurconnect werkt aan een ambitieuze innovatieagenda in 2024 met tal van projecten. Ze werken ook verder aan het verbeteren van de basisinfrastructuur, waaronder een mooi bibliotheekdashboard - dat is één van de vernieuwingen - waarin bibliotheken zowel van dag tot dag kunnen zien hoe het gaat en het is tegelijk een plek om maand- en jaarcijfers op te halen. 

Cultuurconnect werkt aan een mooi bibliotheekdashboard - dat is één van de vernieuwingen - waarin bibliotheken zowel van dag tot dag kunnen zien hoe het gaat en het is tegelijk een plek om maand- en jaarcijfers op te halen. In het verlengde daarvan kan ook een dashboard op Vlaams niveau worden gemaakt. Daarmee gaat men een beetje in de richting van het Bibliotheekdashboard van de Nederlandse bibliotheken. 

Voor het bibliotheeksysteem zijn een kleine tien personen aan het werk voor heel Vlaanderen. Daar zit ook de helpdesk bij die zo'n 20.000 vragen per jaar afhandelt.

Nederland en Vlaanderen?

Het is helder dat Cultuurconnect in de afgelopen jaren voor Vlaanderen stevig verder heeft gebouwd aan een basisvoorziening voor alle Vlaamse bibliotheken. Tegelijkertijd hebben ze een gezamenlijk innovatieagenda opgezet met een sterk coöperatief karakter. Natuurlijk gaat niet alles vanzelf en is het soms ook vallen en opstaan. Maar ik kijk er ook met enige jaloezie naar hoe ver men hiermee al in Vlaanderen is. En ik zie mensen die er stevig aan door blijven werken. 

We stellen nog de vraag of het denkbaar is dat de Nederlandse en Vlaamse systemen naar elkaar gaan groeien. Het antwoord daarop is dat we in Nederland nog veel kunnen leren van de kennis die is opgedaan in Vlaanderen maar één systeem voor zowel Nederland als Vlaanderen verwacht men toch niet op korte termijn. En ik denk dat ze gelijk hebben. 

Dag Vlaams land

En daarmee eindigt onze reis aan Vlaanderen. We nemen afscheid en zoeken een plekje om ons laatste artikel te tikken. Tegenover mij hoor ik de laptop van Georges zachtjes tikken. Hij schrijft zijn aandeel. We hebben veel geleerd van de Vlamingen en daarmee leer je ook altijd veel over jezelf. 

We komen nog eens terug op een paar conclusies of algemene observaties. Daarvoor is het nu nog te vroeg en we verwachten dat we dat nog samen doen met Bibliotheekblad en Meta. Maar laten we alvast zeggen dat we van eenieder onder de indruk waren: de maatschappelijke betrokkenheid van Permeke en Muntpunt, het prachtige landmark De Krook in Gent, de bevlogenheid van Willem Bongers, de fenomenale kracht van Jessica Jacobs en het stoere team van Cultuurconnect. Dank allen!

En voor de lezer thuis: het was een eer het zo met jullie te delen. We maken een kleine buiging voor jullie en klappen onze laptop dicht. 

Dag Vlaams land

En graag tot ziens.