Georges Elissen (SPN) en Mark Deckers (Rijnbrink) trekken van 23 tot 26 maart door Vlaanderen. Ze gaan op zoek naar bibliotheekzaken waar Nederland nog wat van kan leren. En ze gaan proberen elke dag verslag te doen van hun belevenissen. Volg hier Georges en Mark die gluren bij de zuiderburen!
De aflevering van vandaag: een zondags bezoek aan het volstrekt verlaten museum Mundaneum....
Een man heet ons in het museum in fris Frans welkom. Maar verder is het stil. En leeg. Wij zijn die middag de enige twee gasten die interesse tonen voor het Mundaneum dat aandacht besteed aan het gedachtengoed van Paul Otlet en Henri La Fontaine.
In het lege museum zijn de resten van het megalomane project van Paul Otlet te vinden genaamd de Universele bibliografie. Mark schreef er eerder al eens over. Die Universele Biografie was een poging om alle kennis van de hele wereld op cataloguskaartjes te zetten. We zien rijen en rijen van fichekasten waarmee Otlet en zijn compagnon La Fontaine alle informatie, kranten en wetenschap van de wereld probeerden te vangen. Het project komt natuurlijk nooit tot een voleinding. De associaties met Het Bureau van Voskuil en met Lijmen/Het Been van Elsschot zijn nooit ver weg.
Internet avant la lettre
Naast dit idee om via een universeel systeem informatie, literatuur, boeken en wetenschappelijke studies te ontsluiten bevat het Mundaneum ook de schetsen en uitwerkingen van hoe Otlet dit centraal wilde bewaren en naar de mensen wilde brengen. Vanuit een centrale plek zou de informatie via telefoon, radio, LP, film of televisie naar burgers moeten gaan. Inderdaad: internet avant la lettre inclusief analoge serverruimte en zoekmogelijkheden. De schetsen bekijkend viel me op dat dit zo ongeveer de manier zou zijn hoe een a-technisch iemand als ik vaak internet uitlegt aan mijn kinderen of mijn schoonouders.
Werelstad en wereldvrede
Een ander fascinerend project waar Otlet met architect De Corbussier aan werkte was ‘De Wereldstad’. Een stad gericht op wetenschap en kunst. ‘Stenen leggen rond ideeën’ was de slogan daaromheen. Ook dit project komt uiteindelijk niet verder dan de tekentafel.
Otlet en La Fontaine streven telkens naar een hoger doel: vrede en democratie door burgers toegang te verschaffen tot alle informatie en dat op een universele manier. In de wetenschap dat goed geïnformeerde burgers geen reden hebben tot opstand of oorlog. Otlet en La Fontaine stonden ook aan de wieg van de oprichting van het Internationaal Bureau voor de Vrede. La Fontaine zal daar in 1913 - een jaar voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog - nog de Nobelprijs voor de Vrede voor krijgen. Het internationaal bureau zal de aanzet zijn tot de oprichting van de Volkerenbond na de Eerste Wereldoorlog en daarmee weer de aanzet tot de Verenigde Naties na de Tweede Wereldoorlog. Een vrije stroom aan informatie waar iedereen mee aan de slag kan. Kom er nog eens om in deze tijd van fake-nieuws en nieuwe censuur op bibliotheken.
Geen Nederlandstalig boek
Er is geen Nederlandstalige biografie over Paul Otlet. Toch ironisch voor iemand die zelf alleen maar bezig was met informatie. En er blijft nog genoeg over aan vragen. Hoe zou dit hele systeem van Otlet aan bibliotheken en musea gekoppeld moeten worden? Dacht hij na over waar dit zou eindigen of zou het een onvoltooid werk blijven? Hoe kwamen Otlet en de mensen die de fiches volschreven eigenlijk aan al hun informatie over nieuw verschenen publicaties? Was er een selectiecriterium?
Het is terecht dat Otlet en La Fontaine een eigen museum hebben met het het Mundaneum. Maar stil is het er wel. Wie kent ze nog? Hoe kunnen we ze zo vergeten zijn? Met denkbeelden die de tijd ver vooruit waren en met ambities die nog steeds actueel zijn.
We lopen van het uitgestorven Mundaneum van Otlet en La Fontaine naar het plein van Bergen. Het zit er vol met vooral motorrijders. Ja, hier zijn de mensen wel..... Velen zelfs. En wat zegt ons dat?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten