woensdag 12 mei 2010

De shoulder van de long tail : TNO-rapport eBooks / deel 3

Het moet dus snel en het moet op een web-2.0-manier. Okee, daar zijn we het dan over eens. Maar wát moet dan op die manier? Met andere woorden: over welke collectie praten we? Sheet 26 van het TNO-rapport gaat daarop in.

Shoulder van de Long Tail
Bijgaande plaatje toont de propositie die TNO voorstelt. De startpositie van een goede collectie eBooks zit in de shoulder. Dat is het gedeelte tussen de kop en de staart. De gedachtengang daarbij is dat er op korte termijn met de uitgevers toch geen goede deal is te maken over de top-10-boeken. Anderzijds ziet TNO dat de tail toch vooral door de Koninklijke Bibliotheek en de Universiteitsbibliotheken moet worden ingevuld.

En ik denk dat TNO dit wel goed ziet. Maar waar bestaat die shoulder dan eigenlijk uit? Modellen zijn geduldig. Maak het eens concreet. Wat is de shoulder van de collectie van Bibliotheek Nederland?

Wat is de shoulder van Bibliotheek Nederland?
Laten we dan eens beginnen met wat het niet is. Het is niet de top-50-romans, ook niet de top-100-romans. Als er al romans in de shoulder zitten, zijn het romans die minder geleend worden. Het zijn waarschijnlijk ook geen films. Die markt is door piraterij al kapot Als het gaat om non-ficitie dan gaat het niet om de top-10 of top-25 van non-fictie want die gaat nog te goed in hardcover. Ook zijn het geen wetenschappelijke verhandelingen of hoogdravende bewaarexemplaren. Want die zitten in de tail.

Als ik er wat langer over nadenk zou je kunnen zeggen dat de shoulder bestaat uit 90% van onze huidige non-fictie-collecties in openbare bibliotheken. Wellicht wat aangevuld met wat buitengaatse romans en muziek van de CDR.

En eigenlijk is dat natuurlijk nog niet zo gek. De non-fictie-collectie heeft tot nu toe het zwaarst te leiden gehad onder de opkomst van internet. Mijn stelling is dan ook dat een goede collectie non-fictie-eBooks einde gaat betekenen van grote delen non-ficitie in de fysieke bibliotheek. Als bibliotheek in de breedte nog iets willen betekenen in non-fictie, dan zal het digitaal moeten.

Plus web-2.0
Zo makkelijk als het hier staat is het echter niet. Alleen de collectie aanbieden is niet voldoende. Rondom de collectie zullen web-2.0-applicaties beschikbaar moeten zijn die de klant in staat stellen om te spelen met brokken informatie. Wat dat precies is, weet ik ook niet. Maar in die richting moet onze ontdekkingsreis gaan.

Dus: daar gaat onze fysieke non-fictie-collectie en minder gebruikte romancollectie en hup naar web-2.0 met die collectie? Mee eens?

10 opmerkingen:

Zomer65 zei

als de X@#$% overstappen wat mij betreft. We moeten echt veel gedurfdere keuzes maken. Dus wat dat betreft liever vandaag dan morgen. Onze medewerkers trainen in het downloaden van informatie op e-readers of laptops, iPad whatever van onze klanten die het (nog) niet zelf kunnen. En onze informatieve collectie zsm inkorten. En op onze landelijke site goede dossiers maken over welk onderwerp dan ook, zodat we niet elke keer weer opnieuw het wiel zitten uit te vinden. De WIKI dossiers zoals Deventer die heeft gemaakt, helemaal prima voorbeeld van hoe je dingen toegankelijk maakt voor je publiek. Man we moeten aan de slag! Elke bibliothecaris een dossier met basisinformatie, aanvullen op wikipedia. En maar hopen dat er ook snel wat geregeld wordt met auteursrechten. Al zat dat vrees ik wat langer duren.

Bas van Houwelingen zei

Alweer helemaal eens, 't wordt nog saai. Om het in iets andere woorden te zeggen: De toekomstige bibliotheekcollectie is digitaal of er is geen bibliotheekcollectie. Als we als bibliotheken gezamenlijk een x-bedrag betalen per titel om in onbeperkte aantallen uit te lenen voor een beperkte termijn, moet er toch uit te komen zijn met de uitgevers/auteurs? En idd beginnen bij de grote hap niet zo heel veel gevraagde non-fictie.

Gerard Bierens zei

Ok, een 'on-eens' reactie dan. Eigenlijk eerder verwondering over je conclusie, het gaat dus een non-fictie ebooks collectie worden.

Ik heb er ook wat langer over nagedacht, maar kan weinig argumenten bedenken waarom je jezelf zou beperken tot de non-fictie collectie. Waarom zou je de top-50/100 romans niet willen/kunnen uitlenen? Omdat het te duur is? Omdat de bibliotheek dan nog minder 'echte' boeken in de kast heeft staan? Dat uitgevers nu niet willen is geen reden om er dan maar vanaf te zien. Juist niet, zoveel mogelijk onder druk zetten die lui, tot ze buigen of barsten.

En tegelijkertijd, waarom ook niet serieus inzetten op Open Access? Op dat terrein gebeurt van alles, alleen varieert de kwaliteit van pulp tot excellent. De bibliotheek zou zich hier kunnen onderscheiden door het beste vrij beschikbaar materiaal te vinden, te duiden, verrijken en in de etalage te zetten.

Mark Deckers zei

@Zomer65: dank voor je gedurfde uitspraak. Ik weet hoe weerbarstig het is om bakens te verzetten. De volgende post gaat over het budget. Ben benieuwd wat de daarvan vind.
@Bas en @Gbierens: Er wordt gekozen voor de shoulder omdat de verwachting is dat de rechten op toptitels nauwelijks snel te regelen zijn terwijl voor de shoulder je al dicht tegen het open access gedeelte aan komt. Maar, eens met Gerard, lieft ook de kop erbij. Da's een kwestie van geld vermoed ik. En ook daar moeten we lef tonen. Daarover in de volgende post meer.

'Hendrika' zei

Even een invalshoek hoe ik een boek lees. Fictie lees ik van A tot Z, non-fictie lees ik hapsnap: ik lees stukken die me interesseren, sla tekst over, blader terug naar teksten ik nog een keer wil lezen. Ik heb pas een e-reader uitgeprobeerd, maar op deze e-reader zou ik niet graag non-fictie lezen, het leesplezier zou me volledig vergaan. Bovendien, wat is er nu heerlijker om fysiek een boek in handen te hebben, lekker te bladeren. Haha, ik ben lekker een ouderwetse biebmiep, die bijna uitsluitend non-fictie leest: ik heb een niet te stillen informatiehonger. Oh ja, over de wiki van bibliotheek Deventer heb ik ook wel een mening, staat wel op m'n 23dingenblog. Ik volg met veel plezier deze discussie. Vergeet in deze ook niet de doorsnee bibliotheekklant.

Mark Deckers zei

@Hendrika: je hebt helemaal gelijk. De werkelijkheid is dat uitgevers vreselijk huiverig zijn met de rechten op top-fictieboeken. De commerciële boekhandelaren vinden bijvoorbeeld dat het aan fictieboeken waarop de digitale rechten verkoopbaar worden gesteld nog niet hard genoeg stijgen. Er zijn maar 2.500 NL-boeken digitaal te koop. Zelfs boekhandelaren zien daar een bottle-neck. Als je weet dat uitgevers nog huiveriger zijn om uitleenrechten op die manier te regelen, dan snap je welk dilemma bibliotheken hebben. En dat doet niets af aan de "gewone" klant. Die willen we graag goed helpen. Vooralsnog moeten we die behoefte de komende paar jaar in ieder geval nog oplossen door het inzetten van aantrekkelijke vestigingen waarin we grote aantallen heerlijke leesboeken aanbieden. Niks mis mee!

Johan zei

Het is inderdaad zaak om snel de JUISTE stappen te nemen. We moeten niet alles in 1 keer willen regelen, maar ik ben het met Gerard eens dat we hierbij de 'kop' niet te snel in de schoot moeten leggen.

Graag verwijs ik naar een interview met Hans Jansen in Provisie over de rol van de KB in het digitale lees- en leerdomein.

Verder in de nieuwe Nieuwsbrief van Wim Keizer (die komt een dezer dagen uit) een stukje van ondergetekende over hoe we ons media-aanbod landelijk kunnen gaan organiseren.

Johan.Stapel@KB.nl

Peter Delsman zei

Denk dat de shoulder van de fictie wel wat groter is dan wat 'buitengaatse' titels, zonder direct tot de long tail te behoren. De hele 'canon' van de (Nederlandse) literatuur kan er wat mij betreft wel in. DBNL, maar dan tot heden (op het lopende/voorgaande jaar na?). De collectie die kleinere bibliotheken nu alleen maar via IBL/zoek&boek aan hun klanten aan kunnen bieden, zeg maar het magazijn van een grote stadsbibliotheek.
En dan op een mooie website aangeboden met allerlei leestips en lijsten die op basis van onze gezamenlijke, uitgebreide metadata tevoorschijn getoverd kunnen worden.

Mark Deckers zei

@Peter: dank voor de aanvulling. Die koppeling met DBNL is inderdaad al vaker voorbij gekomen. Volgens mij wordt daar nu al aan gewerkt. En verder is het inderdaad zo dat uitgevers boeken van 2 jaar geleden al oud vinden als ze niet herdrukt worden. Het kon wel eens een hele brede schouder zijn waar we over praten.

Kees Hamann zei

Zolang we blijven denken in een omschakeling van de huidige boekproductie naar die van ebooks, blijven we botsen tegen door ons nauwelijks beïnvloedbare obstakels: auteursrechten, bereidheid tot medewerking van uitgeverijen en concurrentie ten opzichte van papieren boeken.

Als we nieuwe methoden hanteren, verdwijnen de genoemde obstakels als vanzelf:
Laten we ons eerst concentreren op alle auteurs die geen uitgever vonden. Nodig hen uit via de bibliotheekbranche digitaal te publiceren en wij kunnen laten zien hoe goed ons klantenbestand en onze adviesfunctie is om het lezen van die publicaties te stimuleren.
Vervolgens zullen uitgeverijen wellicht interesse tonen in die stimulerende ondersteuning van bibliotheek door alle heruitgaven, die op papier commercieel oninteressant zijn, digitaal via bibliotheken aan te bieden.
En dan zien we daarna wel of bestsellers ooit tot dat aanbod zullen gaan behoren.

Creëer dus zo snel mogelijk een handig download-platform, roep auteurs op hun manuscripten beschikbaar te stellen en ga ermee aan de slag. Het aantal niet uitgegeven werken is naar schatting vijf keer groter dan de werkelijke papieren productie, dus we krijgen snel massa. Dat dit alles pulp zou zijn, roepen de uitgevers natuurlijk, maar is zeker geweten niet waar. Als mevrouw Rowling met haar Harry Potter-boeken iets minder doorzettingsvermogen had getoond, waren haar boeken immers ook niet uitgegeven. De argumenten van uitgevers om een manuscript niet uit te geven zijn namelijk vooral commercieel van aard. Men wil eigen titels niet beconcurreren, vreest onverkoopbaarheid enz. Als bibliotheken voor leden gratis downloadmogelijkheden bieden en auteurs een vergoeding per download, kunnen de kosten zeer beperkt blijven en het gebruik zal enorm toenemen. Het is dan aan ons om te zorgen voor goede adviezen en opvallende stimuleringsmethoden.
Leve het digitale, onbeperkt beschikbare boek.