maandag 14 juni 2010

Schalkhaar (4.600 inw.) tegen Almere (188.000 inw.)

Afgelopen week had ik mijn Hongaarse vriend Gábor op bezoek. Ik heb samen met Gábor gestudeerd in een uitwisselingsproject. Hij een tijd in Nederland, ik een tijd in Hongarije. Het waren leuke tijden vlak na de val van de muur. Met heuse partijbonzen en dissidenten. Met louche wisselkoersen en bizarre bureaucratie. We hebben altijd contact gehouden zowel vakmatig als privé. Gábor is overigens een soort Wim Keizer van Hongarije. Hij heeft een nieuwsbrief met een paar duizend lezers in Hongarije.

Na een weekend waarbij we louter op een boot hadden gezeten en terrassen hadden bezocht werd het toch op de laatste dag nog eens tijd om een bibliotheek te bezoeken. Dus ik koos de twee nieuwste bibliotheken van Nederland die ik kende: Schalkhaar en Almere. Beiden minder dan 3 maanden oud. Maar bijzonder verschillend.

Schalkhaar
Schalkhaar is een klein dorpje onder de rook van Deventer. Met krap 4.500 inwoners. Er stond een bibliotheekje dat in het verleden ergens tussen 15 en 20 uur open zal zijn geweest. De bibliotheek die er nu staat is maar liefst 55 uur open! Van 's ochtends 9 uur tot 's avonds 20 uur. Elke werkdag. Hoe doen ze dat in Schalkhaar?


De bibliotheek is grotendeels onbemand. Elke werkdag tussen twee en vijf uur 's middags is er één personeelslid aanwezig. De bibliotheek wordt 's ochtends geopend door de eigenaar van het café. Die verzekerde mij dat dat niet veel werk was: het omdraaien van een sleutel om het rolluik te openen. De computers en de zelfbedieningsapparatuur waren zo ingesteld dat ze zichzelf op de juiste tijd aan- en uitschakelen.

In de bibliotheek bevindt zich ook een wijkwinkel en een gemeenteloket. Dit loket wordt voor een aantal dagdelen bemand door de gemeente Deventer. Inwoners kunnen dan hun paspoort of rijbewijs aanvragen.

De inrichting is volgens het winkelconcept van Overijssel. Dat betekent dat er voor Schalkhaar niets nieuws is ontwikkeld maar dat men gebruik maakt van wat al eerder ontwikkeld is. Dat maakt het relatief goedkoop.

Almere
Almere is misschien wel het tegenovergestelde van Schalkhaar. Een groeiende moderne stad die hard aan het groeien is naar 200.000 inwoners. Met dito problemen overigens.

Ook daar een prachtig gebouw. Hoewel vanaf de buitekant slecht herkenbaar als bibliotheek. (Nog) geen landelijk logo. De ingang was overigens finaal vernield. Nee, geen vandalisme. Een scootmobiel had geprobeerd er dóórheen te rijden.

Ze zijn elke dag open. Maar niet elke avond. In totaal 51 uur. Een mooie score en niks mis mee. Maar wel grappig dat Schalkhaar er 55 haalt.
De inrichting is in eigen beheer uitgevoerd met veel hulp van buitenaf. Het ziet er allemaal knap uit. Deze bibliotheek gaat zeker weer een flink aantal jaren mee. Prachtig is de entree die niet alleen mooi is maar volgens mij ook bijzonder functioneel. Zodra je boven bent word je direct geconfronteerd met media in prachtige stellages.

Een goed interneteiland met mooie studieplekken. En een kekke gameplaats. Die overigens stuk was.

Zelden heb ik overigens zo'n grote jeugdafdeling gezien in een centrale bibliotheek. Dit moet voor veellezende kinderen een boekenparadijs zijn. Het displayen van materialen is overigens overal goed doorgevoerd.
Het is wel jammer dat de bibliotheek in Amsterdam een LaPlace op de bovenste verdieping heeft. Daardoor steekt het café van de Bibliotheek Almere toch een beetje schril af. Hoewel ik de gerechten met boerenlandbrood zeker kan aanbevelen.

Nederland vs. Hongarije
Van mij mogen Schalkhaar en Almere beide meestrijden om de volgende titel "Beste bibliotheek van Nederland". Ik vermoed overigens dat het in Overijssel nog wel eens dringen kon worden om die titel. Delden, Steenwijkerwold, Aa-landen en misschien de heringerichte bibliotheek Almelo zouden goed mee kunnen in die strijd. En dan vergeet ik er vast nog een paar.

Het Nederlands openbaar bibliotheekwerk is maar ten dele vergelijkbaar met Hongarije. Onze welvaartsstandaard en verschil in lonen maakt dat bijvoorbeeld zelfbediening absoluut nog niet is doorgedrongen. Ook goede budgetten voor de herinrichting van kleinere bibliotheken zijn schaars. De conclusie van Gábor was dan ook dat de Hongaren het meest zouden kunnen profiteren van het concept in Schalkhaar. Kleinschalig en standaard uitgevoerd. Inventief in samenwerking en relatief goedkoop. Tja, maar hij had tegen deze Deventernaar ook niets anders gekund.

Op de laatse foto: Gábor samen met een beleidsambtenaar van de Gemeente Almere. Ook wel bekend als mijn zus.

5 opmerkingen:

Karin Barth zei

Dank voor je mooie artikel! Ik ben natuurlijk heel trots op Schalkhaar :)
En Keizerslanden natuurlijk, die vestiging mag er ook wezen.

In Schalkhaar staat ook de presse display met heel erg veel buitenlandse kranten. Ook super voor de bewoners van het azc, die veelvuldig gebruik maken van de bibliotheek.
Het videoloket van wijkwinkel en bibliotheek komt ook als eerste in Schalkhaar, via een beeldtelefoon kan men straks contact maken met een 'live' medewerker.

jos debeij zei

interessant is om na te gaan of de 'principes' die we in Schalkhaar hebben toegepast waardoor we 55 uur pw open zijn, ook op een centrale bibliotheek kunnen worden toegepast

Mark Deckers zei

@karin: tja, het was al een lang stuk voor een blog. En nog meer reclame voor schakhaar ;-)
@jos: Ik begrijp dat je Almere een keer uitnodigt om daar samen over na te denken?

Ron Müller zei

Even een kleine correctie. De Nieuwe Bibliotheek van Almere is niet 51 uur, maar 61 uur open per week.

Mark Deckers zei

@Ron: Je hebt helemaal gelijk! Ik heb ze nog eens nagekeken. Ik heb een rekenfout gemaakt. 61 uur open en op elke dag. Sorry voor deze fout. Als ik het ergens weer een keer kan rechtzetten zal ik dat zeker doen.