Een leven lang leren en de boekige rol van bibliotheken

OCLC publiceerde enige tijd geleden het rapport: 'At a tipping point : education, learning and libraries'. Voor iedereen die de functie van een Leven Lang Leren in de bibliotheek een warm hart toedraagt, is dit wel een interessant rapport.

Het rapport gaat in op de wijze waarop mensen online leren: in welke mate, op welke wijze en met welke devices. En daarna gaat het in op de rol van 'campus libraries'. Niet echt openbare bibliotheken maar er zijn wel een aantal parallellen te trekken.

Online leren is overal
Het OCLC-rapport stikt van de interessante infographics, zoals bovenstaande. Zoals bovenstaande waarin je kunt zien is dat online leren in de afgelopen jaren flink is toegenomen. Dat is het verschil tussen de oranje (2007) en de blauwe staafjes (2014). Verder zien we dat online leren dwars door alle bevolkingslagen gaat: hoog- en laagopgeleid, laag inkomen en hoog inkomen en door alle leeftijden. Online leren is voor grote groepen (in Amerika) een logische wijze van studeren geworden.

En de bibliotheek? Boekiger dan ooit....

In het onderzoek is ook gekeken naar de rol van 'campus libaries' binnen dit online leren. Ook hier heeft men onderzoek door de tijd heen gedaan. Eén van de vragen aan studenten was: 'wat is het eerste woord waaraan je denkt bij een bibliotheek'. Wat bleek? 75% van de studenten beantwoordt die vraag met: 'Boeken'. Het opvallende is dus dat studenten, de bibliotheek steeds boekiger vinden. Blijkbaar verandert de digitale sneller dan de bibliotheek op de universiteit.

What online learners need....
Toch is er wel hoop. Het rapport laat ook zien hoe je mensen goed kunt helpen met online leren.

Dat lijstje ziet er zo uit. En zeg nou zelf: is dat niet een lijstje dat bibliotheken met elkaar kunnen organiseren?

Goed nieuws en slecht nieuws
Een rapport dus met goed nieuws en slecht nieuws. Het goede nieuws is dat een leven lang leren flink in de belangstelling staan en dat dit ook via digitale weg steeds vaker wordt ingevuld. Met dat in je achterhoofd zou je toch denken dat de Hema-academie van de bibliotheken toch plat gelopen zou moeten worden. Het lijstje hiernaast laat ook zien dat bibliotheken dat best zouden kunnen organiseren samen met partners.

Het slechte nieuws: de bibliotheek - in ieder geval op de campus - wordt meer en meer met boeken geassocieerd. Mijn conclusie is dat de samenleving sneller digitaal wordt dan de bibliotheken, in ieder geval in de beleving van een deel van de doelgroep.

We hebben nog wat werk te doen. Eens beginnen met het lezen van dit rapport, is misschien geen slecht begin.

Download het rapport hier.

Het einde van het bibliotheeksysteem is nabij.... een tragedie in twee delen : deel 2

Zo, gisteren hebben we het einde van het bibliotheeksysteem alvast beklonken. Via digitale weg kreeg ik flink wat reacties. Zoals bijvoorbeeld die van Maarten Crump:

En daar heeft Maarten natuurlijk een punt. Natuurlijk biedt het kansen. Ik vind het ook geen tragedie maar een paar leveranciers beginnen nu misschien toch wat ongemakkelijk te draaien. Ook Conny Reijngoudt reageerde via de reactiemogelijkheid met de woorden:

Ontwikkeling met kansen. Aanvullende vragen: Inmiddels rijzen de kosten om als middelgrote Bibliotheek aangesloten te blijven op de branche de pan uit. Is dit een oplossing? En hoe past deze centralisatie in de transitie waarin Bibliotheken steeds meer community's worden? Dat vraagt om flexibele systemen!

Dat is een scherpe opmerking. Laten we eens kijken wat we kunnen doen. 

Het vorige blog sloot ik twee prangende vragen af. De eerste: hoe zorg je er nou voor dat leveranciers van systemen zich ook werkelijk andere systemen gaan bouwen?  En de tweede  als je in Nederland één groot systeem hebt, heb je dan nog wel concurrentie tussen systemen?

Ik begin maar eens met de tweede: de concurrentievraag.

OCLC en HKA: in 2017 een cloudsysteem voor Openbare Bibliotheken
In november 2013 maakte OCLC bekend dat HKA door hen was overgenomen. In het persbericht werd al melding gemaakt dat de kennis van OCLC rond cloudtechnieken gebruikt zou gaan worden voor Openbare Bibliotheken. In mei woonde ik een bijeenkomst bij van OCLC waarin ze aangaven dat het WorldsharePlatform (zeg maar het cloudsysteem) in vier stappen gereed zou worden gemaakt voor Openbare Bibliotheken. En daarbij werd als streven genoemd om in 2017 zo'n systeem te hebben.  Het goede nieuws: er is een partij die klaar is voor toekomst. Het slechte nieuws: hoe hoe je dat flexibel?

Monopoliepositie of concurrentie?
Het mogelijkerwijs ontbreken van die concurrentie is voor sommige bibliotheekdirecteuren een reden om tegen grootschalige landelijke systemen te zijn. Ze hebben echter ongelijk.

Monopolieposities bestaan  in de markt nauwelijks meer. Zelfs bibliotheken hebben tegenwoordig concurrenten. Wel zijn er grote systemen met internationale concurrentie.

Over deze materie schreef het NISO (een toonaangevende Amerikaanse organisatie voor standaardisatie in ICT) een stevig artikel (verplichte kost voor ICT-managers) over de toekomst van internationaal opererende bibliotheeksystemen. Concurrentie zal bij landelijke systemen niet meer op lokale of provinciale schaal plaats vinden maar op internationale schaal.

Het artikel vergelijkt de volgende cloud/SaaS-oplossingen voor bibliotheken en geeft daarbij onder ander dit overzicht van cloud- en multi-tenant-systemen.

Als ik er snel door heen kijk zijn Intota van Serial Solutions en Alma van Ex Libris mogelijke concurrenten (als je uitgaat van shared data service) Daar staat natuurlijk tegenover dat men in Nederland al jaren heeft geïnvesteerd in OCLC en dat afscheid daarvan dezelfde overstapkosten uit voortvloeien als bij een lokale of provinciale overstap naar een ander systeem. Tegelijkertijd is al bekend dat de UKB-wereld overstapt op Worldshare van OCLC. Met andere woorden: OCLC heeft een prima positie maar wordt wel degelijk scherp gehouden door concurrentie.

Flexibiliteit
Vraag is natuurlijk wel hoe flexibel grote systemen zijn. Dat heeft niet eens zozeer te maken met de systemen zelf als wel hoe je daar als gebruikers mee omgaat. Daarbij moet ik altijd denken aan een zwerm spreeuwen: optimaal wendbaar en toch een eenheid. Elke spreeuw kiest zijn eigen weg en is toch een spreeuw.

Ons systeem moet zich volgens mij op dit manier gaan gedragen. En binnen veel cloud-systemen is het prima mogelijk om systemen klein in te richten en toch optimaal samen te laten werken.

Naast de grote bovengenoemde systemen ook nog wel een aantal Open Source systemen waarin door wereldwijde programmeurs wordt gesleuteld. Zo wees Lotte Sluyser terecht op het bibliotheeksysteem Koha. Hoewel dit soort systemen zich vaak niet leent voor gezamenlijk gebruik van bestanden, zie je Koha zich als klein systeem langzaam ontwikkeld heeft tot netwerksysteem. Ik hou bij zo'n systeem nog wel wat slagen om de arm, maar je moeten ogen nooit sluiten voor bijzondere alternatieven.

En de omgekeerde weg kan natuurlijk ook, als OCLC lichte webinterfaces bouwt zou er zomaar een kleinschalig schoolsysteem op kunnen doemen. Iets waar momenteel weer een baaierd aan systemen voorbij komt.

Wie daar nog wat meer over wil weten, refereer ik nog even naar zes waarnemingen van mij uit 2012.

Wat moet er gebeuren?
Mooi, het einde van het bibliotheeksysteem is nabij. We kunnen de concurrentie in stand houden op internationale schaal. Nu nog even regelen hoe we dit als branche gaan oppakken. Want laten we wel wezen: met 160 bibliotheekdirecteuren snel een beslissing nemen, is natuurlijk een hachelijke zaak. Ik doe u twee makkelijke stappen die u in 2014 nog kunt realiseren. Houdt u nog een paar jaar over om de rest te regelen.

Stap 1: Intentieverklaring
Zeggen dat het tandje minder kan en het ook daadwerkelijk doen zijn twee verschillende dingen. En onze systeemleveranciers zullen elke kans aangrijpen om toch grote systemen in stand te houden. Kortom, er is een stevig statement nodig voor onze leveranciers: 'Wij willen kleinere en goedkopere systemen en geen grotere en duurdere'.

Tegelijkertijd moeten we elkaar binden om - als het landelijk kan - het ook landelijk te gaan doen. Alleen dan haal je met elkaar de besparingen. Anders heb je nog dubbele systemen.

Zo'n statement leggen we vast in een intentieverklaring. We spreken twee dingen af: 1) we beloven de landelijke bestanden te gebruiken waar het kan en 2) we kopen een kleiner en goedkoper systeem dan ons vorige systeem. En daarmee roepen we nze leveranciers op om nu in samenhang met de landelijke infrastructuur te bouwen. Elke bibliotheek, groep bibliotheken of PSO die eigen systeem heeft, kan tekenen. Zij zijn immers degenen die bepalen of er geld wordt uitgegeven aan lokale systemen.

Uiteraard moet daar vervolgens een stevig actieplan voor komen maar dat plan komt er niet als we niet de intentie hebben het ook echt te gaan doen. En: iedereen die tekent bij stap 1, mag meekijken of meedoen bij stap 2.

Stap 2: Onderzoek en plan van aanpak multi-tenant of lichtgewicht systemen
Het Pleiade-onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het SIOB. De KB zal deze uitkomsten dus mee nemen. Tegelijkertijd is het onderzoek aangeboden aan de VOB omdat het deel uitmaakt van de speerpunten voor de branche. Hier zijn dus twee partijen aan zet: de KB voor de landelijke infrastructuur en de branche om goed aan te geven wat nodig is om stappen terug te doen in eigen systemen. Dat onderzoek is wel relevant, want zoals in het artikel van het NISO is omschreven zijn er nog wel wat keuzes te maken in de keuze van ontwikkelen en vorm van de infrastructuur. Maar er zijn opties te over.

Het bibliotheeksysteem is dood, leve het bibliotheeksysteem
Dit zouden mijn twee eerste stappen zijn. Ik ruil ze graag in tegen betere, maar volgens mij is dit niet verkeerd. Volgens mij valt er nog veel te winnen.

Het bibliotheeksysteem is dood, leve het bibliotheeksysteem! De toekomst kan mij niet snel genoeg beginnen.

Zes waarnemingen rond een bibliotheeksysteem in de cloud

Ik schreef er al eens eerder over: een bibliotheeksysteem in de cloud. Iemand noemde het ook al gekscherend: Bibliotheeksysteem-as-a-service. Met andere woorden, je onderhoudt niet meer je eigen bibliotheeksysteem maar je neemt het af als een dienst zoals Google-apps.

De commissie Digitale Bibliotheek van de Vereniging Openbare Bibliotheken sprak vanochtend met Marc van den Berg en Thomas Place van de Universiteit van Tilburg (UvT). Zij vertelden wat hun overwegingen waren bij de overstap naar een Worldshare Management System (WMS) van OCLC. Zij zullen dit najaar de eerste universiteitsbibliotheek in West-Europa die dit in gebruik gaat nemen. En het was interessant om kennis te nemen van hun overwegingen.

De wereld van de universiteitsbibliotheken is wel wat anders dan die van de openbare bibliotheken maar op andere onderdelen bijvoorbeeld heel vergelijkbaar.

Wij kunnen het niet meer zelf…
De UvT heeft lange tijd vele systemen zelf gemaakt. En men constateert dat het hen niet lukt om het huidige tempo van de ontwikkelingen goed bij te houden. Er is zoveel kennis nodig om bij te blijven dat dit alleen grotere spelers nog lukt. Om die reden wil men de komende jaren alle eigen systemen afbouwen en onderbrengen in de cloud. Deels deed men dat al omdat men catalogiseert via OCLC.

OCLC wordt via een Worldshare Management System (WMS) niet alleen de catalogus maar ook de zogeheten ‘integrator’. Een index waar alle benodigde informatie bij elkaar komt. Dat proces lijkt erg op de Nationale Bibliotheek Catalogus die thans voor openbare bibliotheken wordt gebouwd. De hele interface van de UvT komt daarmee in de cloud te staan.

Tegelijkertijd heeft men nog een lokaal bibliotheeksysteem: het toch wat verouderde LBS3 van OCLC. Alleen uitleentransacties komen nog hier terecht en het beheer van het ledenbestand.

Eigenlijk zit het kernproces al in de cloud…
Wie zich realiseert dat ergens tussen de 60% en 90% van alle documenten in de universitaire wereld een digitaal document is en niet een fysiek document is, weet dat het Worldshare Management System eigenlijk belangrijker is dan het fysieke bibliotheeksysteem.

Zes waarnemingen
De UvT verwacht dit najaar live te gaan met dit systeem. En ja, er moet nog wel wat gebeuren. Maar opvallend in hun strategie vond ik een zestal zaken en die deel ik graag met jullie. Ook om eens te horen hoe jullie er tegen aan kijken.

1. Grote integrators
Op de eerste plaats gaven ze aan dat alleen grote integrators die kunnen. En het liefst integrators die zo dicht mogelijk tegen Google aan zitten. Het liefst zat men gewoon volledig in Google Scholar. Wie nu iets wil, moet een partij hebben die kan onderhandelen met Google Books maar die tegelijkertijd schakelt met Springer en Elsevier. Kortom, met de grote informatieboeren in deze wereld.

2. Explosie van data
Op de tweede plaats zag ik de explosie van de data. Vanuit hun huidige systeem met 6 miljoen items gaan ze met OCLC naar een paar honderd miljoen items. De data groeit exponentieel en toch willen we alles via een hele simpele interface en met één gang doorzoekbaar houden.

3. Afbouw en centralisatie van handelingen
Op de derde plaats: er is een duidelijke afbouw en centralisatie waarneembaar van alle handelingen rondom een catalogus en metadata. Men wil dit niet meer zelf doen. Als een uitgever een boek maakt, laat deze dan zelf de gegevens aanleveren. Datzelfde geldt voor gegevens van tijdschriften of adressen van leveranciers. Beheerwerk centraliseert of verdwijnt.

4. Net zo hard ploeteren met eBooks
Op de vierde plaats: universiteitsbibliotheken zijn verder met digitale informatie zoals tijdschriftartikelen maar ze ploeteren net zo hard om de rechten als openbare bibliotheken. Er is nog geen universiteit die een goede deal heeft voor heel veel eBooks, laat staan dat de uitgevers eensgezind zijn over bijvoorbeeld het gebruik van een Digital Right Management System.

5. Boek verdwijnt
Op de vijfde plaats: gewone boeken gaan verdwijnen in de universiteitsbibliotheek. En dat moment is aangebroken op het moment dat het bovenstaande punt is opgelost. Op dat punt wijken openbare bibliotheken echt nog af. Het gebruik van boeken zal daar echt nog langer stand houden.

6. Dichterbij dan je denkt
Op de zesde plaats: de cloud is dichterbij dan je denkt. De UvT is met ingang van dit jaar overgestapt op Google Apps voor alle studenten. Die maken gebruik van Gmail en GoogleDocs. Hier komt geen eigen beheer meer aan te pas. Grote aantallen die snel fluctueren. Interne informatie waar we tien jaar geleden van zeiden dat die altijd achter een firewall moest zitten.

Het kan verkeren. Ik vraag me af wat er straks niét in de cloud zit.

Ook leuk om de lezen: de verslagen van Johan Hoenink over ILS2020 dat vorige week plaats vond onder regie van Bibliotheekhuis Limburg.

Een bibliotheeksysteem in de cloud?

Niet meer zelf je eigen bibliotheeksysteem hebben maar het gewoon afnemen als een Google-applicatie. Toekomstmuziek? Of is dit toch dichterbij dan we denken? Ik denk dat laatste.

Op dit moment heeft elke (gezamenlijke) bibliotheekorganisatie nog een eigen bibliotheeksysteem met eigen server. Soms delen we die op provinciaal niveau maar veel verder dan dat komen we nog niet in het openbaar bibliotheekwerk. En allemaal organiseren we zo ons werk op onze eigen schaal. En inderdaad: versnipperd.

Deze week stuitte ik op twee interessante artikelen (deze en deze) van de Universiteit van Tilburg. Zij kondigden aan ze dit jaar gaan starten met Webscale-managementservices (WMS). WMS is een product van OCLC. En als ik het goed begrijp bestaat het uit twee componenten. Op de eerste plaats is het een modelleerbare zoekmachine a la Google of Aquabrowser waar je verschillende bronnen op kunt aansluiten. Op de tweede plaats is het gewoon een bibliotheeksysteem dat in de cloud operationeel is. Dat zou eigenlijk ook best een interessante optie kunnen zijn voor openbare bibliotheken.

Ik voorzie dat deze techonolgie de komende jaren in openbare bibliotheken operationeel zal worden. Met de Nationale Bibliotheek Catalogus - die Bibliotheek.nl de komende tijd gaat bouwen - krijgen openbare bibliotheken die modelleerbare zoekmachine. Tegelijkertijd ontstaat een echte nationale catalogus in de cloud. Het enige dat dan nog ontbreekt is dat onze transacties ook via deze cloud gaan registreren. En ik verwed er een mooi fles wijn om dat HKA en Infor in hun volgende versies van hun bibliotheeksysteem dat mee gaan nemen. En als ze dat niet doen, verwed ik er weer een goede fles wijn om dat dat een slechte keus is.

Onze zoekmachine en bibliotheeksysteem als een soort Google-app. Het lijkt me een prima aanjager voor de samenwerking tussen bibliotheken in Nederland.

Foto: Stuck in customs

OCLC-rapport: Google heeft 11% van de complete boekproductie gedigitaliseerd

Wekelijks ploeg ik mij door een aantal rapporten. Soms zit daar echt een rapport tussen dat even het vermelden waard is. Dat is het geval bij het OCLC-rapport: Perceptions of libraries. Edwin Mijnsbergen meldde in januari al dat het complete rapport er aan zat te komen. Dat is er inmiddels.

In dit rapport wordt een trendanalyse gemaakt over de periode 2005-2010. De periode waarin Google groter en groter werd. De periode waarin de bankenrecessie akelig hard toesloeg, zeker in de Verenigde Staten. En waarbij het de vraag is: wat heeft dit alles betekent voor onze gebruikers.

OCLC laat zien hoe snel de wereld veranderd. Een voorbeeld: Google had eind 2010 ruim 10% van de complete boekproductie ooit gedigitaliseerd. Wie dat zo doortrekt met een leercurve weet dat Google voor 2020 klaar is met de complete digitaliseringsslag van alles wat ooit gedrukt is.

Het bezit van de smartphone steeg van 2% naar 23% van de bevolking. Wie dat doortrekt weet dat we in 2015 hier een percentage scoren van 80%.

Onderzocht is ook wat de recessie had gedaan met mensen. Mensen die ook gewoon bij ons in de bibliotheken komen. Mensen die direct getroffen werden door de recessie gingen bijvoorbeel meer gebruik maken van sociale netwerksites en gingen meer gebruik maken van de bibliotheek. De bibliotheek is geen bezuinigspost maar juist een besparingspost en een plek om jezelf te ontwikkelen waardoor je meer kansen hebt op de arbeidsmarkt.

76% van mensen die getroffen zijn door de crisis gaf aan minder DVD's en boeken te kopen. 75% van deze groep - en lid van de bibliotheek - gaf aan meer boeken en DVD's te gaan lenen in plaats van te kopen.

En zo kunnen we nog wel even door gaan met dit soort cijfers. Het regent ervan in het OCLC-rapport. Aardig leesvoer voor iedereen die met de toekomst bezig moet.

Hier is het rapport te downloaden.