woensdag 15 februari 2017

Welke bibliotheek leent het meeste en het beste uit?


Het laatste blogje over deze cijfers en ik bezondig mij aan de cijfers aller cijfers voor bibliotheken: de uitleenaantallen. Hoewel we tegenwoordig graag ook onze 'nieuwe' kernfuncties laten zien, zijn bibliotheken jaarlijks nog altijd goed voor bijna 80 miljoen uitleningen. Met andere woorden, elke Nederlander leest gemiddeld zo'n  vier tot vijf boeken van de bibliotheek per jaar.

Voordat ik de 'mammoeten van de uitleen' laat zien, eerst weer een kengetal. En dat is het aantal uitleningen per lid. Ook dat levert weer een vergelijking op waar zowel grote als kleine bibliotheken goed vergelijkbaar zijn.

Tja, ik kom uit Overijssel.... nummer 1, 2, 3, 4, 6 en 10 zijn bibliotheken uit die provincie. Met op de eerste plaats Enschede. Een mooi resultaat voor een bibliotheek die forse bezuinigingen te verduren heeft. Dat geldt ook voor de derde plaats van Utrecht. Mooie prestaties voor stedelijke gebieden.

 In de top-10 plaatsen als Rijssen, Staphorst en Kampen die met hun christelijke achtergrond nog een stevige leescultuur kennen.

En ook dit keer weer in de top-10 de Graafschapbibliotheken  en Lek en IJssel. Complimenten.

Wellicht nog aardig om op te merken: 8 van de 10 bibliotheken komen uit Gelderland en Overijssel en kennen allebei een team voor Centraal Collectioneren. Ook daar denk ik een compliment.

De meest efficiënte: de uitleenfrequentie




Een ander cijfer dat veel gebruikt wordt bij bibliotheken is de uitleenfrequentie. Dat wil zeggen hoe vaak een boek gemiddeld per jaar uitgeleend wordt. Hoe hoger het cijfer, hoe efficiënter je hebt ingekocht. Een uitleenfrequentie van 3 wil bijvoorbeeld zeggen dat een boek gemiddeld 3 x de uitleentermijn (van vaak drie of vier weken) is uitgeleend,  In totaal is een boek dan negen tot twaalf weken bij een lezer.  Afhankelijk van de uitleentermijn kan een boek dus maximaal twaalf tot zestien keer uitgeleend worden.

Op deze top-10 staan veel bibliotheken die al in eerder top-10's voorkwamen. De enige die we nog niet eerder zagen is Cultura Ede.

De zwaargewichten




Tot slot opnieuw de mastodonten. Deze top-10 is samen goed voor 25% van alle uitleningen in Nederland. En drie maal is scheepsrecht: Utrecht bovenaan. Bij de andere twee lijstjes (bezoekers en uitleningen per lid) al heel goed scorend maar Utrecht mag zich uitleenkampioen noemen. Bibliotheek AanZet, met een groot werkgebied en veel vestigingen rond Dordrecht, volgt daar kort achter. Groningen, Amsterdam en Den Haag staan heel dicht bij elkaar.

Het is interessant om de lijstjes van bezoekers en uitleningen eens naast elkaar te leggen en de verschillen in accent te zien. Sommige bibliotheken scoren op één accent en sommige zelfs op beide.

De allerbeste bibliotheek?
Zo, ik geloof dat ik het hier even bij houdt. Er is nog van alles te zeggen. Waar ik in ieder geval even over ga nadenken is of er een index te maken is die verschillende kengetallen koppelt van verschillende functies. Door een ranking te maken op verschillende factoren kun je technisch de beste bibliotheek van Nederland presenteren. Het lijkt me aardig om daar rond de verkiezing van de 'Beste Bibliotheek' in maart nog wat mee te doen.

Voor nu, dank voor het volgen.  Mijn tip voor nu: verdiep je in deze cijfers en zorg dat je je eigen verhaal kunt vertellen. Ik verheug me eerlijk gezegd al wel op de cijfers van volgend jaar.

De cijfers van dit overzicht komen uit door het ministerie van OCW gepubliceerde cijfers die naar aanleiding van een WOB-verzoek openbaar zijn gemaakt. In een eerder berichten maakte ik al melding van vergelijkingen op basis van ledental, mediabezit en subsidiebedrag , activiteiten in de bibliotheek, en bezoekersaantallen


4 opmerkingen:

Kris De Winter zei

Dag Marc,

zo'n bibliotheekindex hebben ze jarenlang bijgehouden in Duitsland: de BIX. Maar tegenwoordig maken ze die niet meer. Statistieken over het bibgebruik zijn wel nog steeds beschikbaar.

Ook in Vlaanderen houden we al jaren die gegevens bij en zijn ze vrij online te consulteren.

Dus als je ooit een internationale vergelijkende studie wilt doen ... :-)

Even een kanttekening: het is op zich wel interessant bronnenmateriaal, maar het blijft ook altijd wat appelen met peren vergelijken. Verschillen in leenreglementen (uitleentermijn, aantal materialen, ...), verschillen in personeelsbezetting/openingsuren enzovoort maken dat bibliotheken niet 1 op 1 te vergelijken zijn. Je zult dus altijd (net als je gedaan hebt in je reeks blogposts) de nodige context moeten meegeven als je gaat benchmarken.

mvg,
Kris

Mark Deckers zei

@Kris: dank je wel voor je reactie. Leuk om te zien. Handen jeuken.... Nu nog tijd :-)

gerard kocx zei

Hoi Mark,

dank voor deze leuke statistieken. Het heeft in ieder geval geleid tot aandacht van de regionale omroep RTV Oost. En zoals je weet is positieve aandacht altijd van harte welkom.

Hartelijke groet,

gerard

Mark Deckers zei

@Gerard: dank voor je compliment. Succes ermee! We komen elkaar wel weer tegen.