vrijdag 10 februari 2012

Waarom we boeven zijn...

MORE BEER

Hoe je als een simpele bibliothecaris een storm in een glas water kunt veroorzaken heb ik de afgelopen dagen wel ondervonden. Ik publiceerde een scherpe column over uitgevers en eBooks. Daarin noemde ik de uitgevers boeven. En ik weet nu al dat ik vast weer een paar keer mijn excuses moet aanbieden. Daarom maar eens wat uitleg bij de "boeven". Nu we weer wakker zijn, nu maar weer eens wat nuance.

Even een stukje geschiedenis
Op de eerste plaats (voor de uitgevers onder ons): ik ben geen onderhandelaar namens de bibliotheken. Ik ben een betrokken en vaak geduldige bibliothecaris met misschien wat meer contacten her en der dan gemiddeld. Op de tweede plaats: ik loop al een tijdje mee en heb de discussie rond eBooks met belangstelling gevolgd. Precies twee jaar geleden publiceerde ik de eerste en de tweede rede van Van Swelmen over eBooks. Dit naar aanleiding van een Overijsselse conferentie over eBooks. In mei 2010 schrijf ik uitgebreid over het TNO-rapport over eBooks . Daar bepleit ik dat er flink extra geld nodig is. Opmerkelijk: de bedragen die ik daar noemde lijken verdacht veel op de bedragen die uit het gemeentefonds gehaald gaan worden. Maar dat is ongetwijfeld toeval.

In 2011 kwam het bericht dat de uitgevers met een eigen platform voor eBooks zouden komen. Dat platform zou in april 2012 klaar zijn. De bibliotheken worden in dat plan van aanpak trouwens niet genoemd. In de zomer lees ik het opmerkelijke bericht dat de uitgevers met de bibliotheken de gesprekken afzeggen. Even later mogen de bibliotheken toch weer aanschuiven. Daar is dan al wel wat gekrakeel aan vooraf gegaan.

Welke hoed en welke rand?
Edwin Mijnsbergen schrijft in zijn reactie op mijn column dat waar rook is, toch ook ergens vuur moet zijn. Tegelijkertijd zegt hij niet van de hoed en de rand te weten. En dat weet ik dus ook niet. In een notendop schets ik hierboven de geschiedenis die iedereen kan weten. En natuurlijk zijn er vast een hoop gesprekken gevoerd achter gesloten deuren. Laten we zeggen dat waar we nu staan het maximaal haalbare was.

Koepel of afzonderlijk?
Verder kan ik uit alle informatie halen dat bibliotheken tot nu toe een koninklijke weg hebben bewandeld. Ze hebben telkens met de koepel van de uitgevers gepraat (GAU). Die koepel is natuurlijk een mix van uitgevers met koudwatervrees en uitgevers die de digitale wereld helemaal zien zitten. Wie met bibliotheken gaat praten kent ook bibliotheken met digitale koudwatervrees en bibliotheken die graag de digitale snelweg op gaan.

De vraag is of je niet gewoon moet starten met alleen de uitgevers die graag willen. Maar dan gaat daar natuurlijk ook het geld naar toe. Dus maar van start met wie wil?

Wie gaat inkopen?
Tot nu toe hebben bibliotheken veel profijt gehad van de inkoopcommissie onder leiding van Hans van Velzen. Maar in dit stadium moet je je afvragen of de inkoopcommissie inderdaad niet wat ondersteuning kan gebruiken. Stel dat je afspraken met veel uitgevers moet maken? Dat zal nog wel een aardige klus zijn? En wie gaat bepalen welke titels we graag willen hebben? Ik neem aan dat de inkoopcommissie niet zelf de digitale aanschafinformatie gaat doornemen. Dus volgens mij zou je hier goed een advies kunnen gebruiken van de bibliothecarissen in Nederland.

NBD|Biblion
Verder onderschatten we denk ik als bibliotheken de rol van de NBD|Biblion. Dat is namelijk de partij die voor ons alles inkoopt op gedrukt gebied. En daarmee een speler van belang richting uitgevers. NBD|Biblion kan bibliotheken goed helpen met deze positie. De onderhandelingen die zij voeren voor gedrukte boeken zou je kunnen doortrekken naar eBooks. En mijn oproep is dan ook vooral om als branche ons de kaas niet van het brood te laten eten en dat het wellicht nodig is om - als je echt resultaat wilt - ook wat druk uit te oefenen.

Rechtenvrije eBooks
In de column stel ik aan de orde dat we als branche ook nog steeds niet echt doorbreken met rechtenvrije eBooks. Dat punt laat ik hier staan. Misschien een idee om de nationale bibliotheekcatalogus straks wel daar helemaal mee gevuld te hebben?

Kortom, ik kan makkelijk schrijven over de uitgevers. Ook als bibliotheken hebben we het nodige te doen en hebben we iedereen nodig.

Waarom we boeven zijn
Ik durf niet te zeggen sind welk jaar ik in mijn werkplannen schrijf dat ik dit jaar toch echt verwacht dat thuisgebruik van bestanden echt zal doorbreken (u mag raden). Eerst ging dat alleen over informatiebestanden en nu gaat dat over eBooks. Als ik het goed begrijp wordt er nu twee jaar gepraat over die eBooks. Laten we zeggen dat de echt grote doorbraak nog moet komen.

Het punt dat ik maar wil maken: eigenlijk hebben wij die tijd niet. De uitgevers niet en de bibliotheken. En zo stelen we elkaars tijd en toekomst. En dat is een brute daad.

En daarom zijn we boeven.

Foto: Nubiu

11 opmerkingen:

Unknown zei

Dank voor de nuance Mark, dat schept weer een beetje licht in de duisternis :-)

Sailingbert zei

Ik denk dat het onzekerheid is van de uitgevers. De vraag bij hen: 'hebben we die bibliotheken nou echt nodig?'
Aan de bibliotheken de schone taak om die onzekerheid voor 100% weg te nemen.

Mark Deckers zei

@Edwin: Graag gedaan. De wereld is op dit punt inderdaad niet eenvoudig.
@Sailingbert: mijn stelling: hoe meer boeken er verkocht worden hoe meer er geleend worden. Stimuleer het gebruik van alles.

Anoniem zei

Zie ook de kant van de schrijvers: http://stoerboek.nl/index.php/2012/01/e-bieb-gaat-schrijvers-kosten/

Anoniem zei

Via deze zelfde blog als ik zojuist benoemde is ook melding gemaakt dat er ook kamervragen zijn gesteld over de digitale bibliotheek: http://stoerboek.nl/index.php/2012/01/kamervragen-over-de-digitale-bibliotheek/

brt zei

http://bibliohan.visibli.com/share/Mk4Z4C
sluit hier wel aardig bij aan

Unknown zei

Ook uit mijn hart gegrepen. Ik kan het de bibliotheekklant bijna niet meer uitleggen. Het product (eportal) dat we nu bieden is wel zo slecht.

Bob van Duuren zei

@antonia e.a.: Sowieso is een op ePub gebaseerd product slecht; ePub is een 1-op-1-vertaling van het boek, met nul meerwaarde. Wie serieus over de toekomst van digitale boeken nadenkt, laat ePub links liggen en zet in op een cloudbased systeem...

Mark Deckers zei

@anoniem en @brt: twee kanten van het verhaal. Ergens moeten we eruit komen, de vraag is alleen met welke middelen.
@antonia: die klacht is me bekend. Feit is wel dat er nu nog niks anders is.
@Bob van Duuren: dat was mij ook duidelijk. Dank voor je reactie.

Zomer65 zei

Wat ik niet goed begrijp is dat uitgevers, en dan met name de uitgevers van kinderboeken, hierin zien dat zwakst Elf in de voet schieten. Bibliotheken zijn de kweekvijver van het lezend publiek van later. Scholen maken zo ontzettend veel gebruik van de collecties van bibliotheken. Hun eigen schoolmediatheek kunnen absoluut niet het zelfde bieden, en met de krimpende budgetten van het onderwijs gaat dit ook niet komen. Hier moet toch winst voor alle partijen te halen zijn, de kennis van dejeugdbibliothecaris van de collectie, de vraag van het onderwijs op ondersteuning van het leesonderwijs met leesplezier bevorderende pakketten, en de uitgevers die Tegen een billijk bedrag dit beschikbaar stellen voor meerdere keren te gebruiken aan de openbare bibliotheken. Ik snap het gewoon niet, maat dat zal mijn tunnelvisie wel zijn;-)

Mark Deckers zei

@zomer65: En laten de uitgevers die jij noemt het nou ook het moeilijkst hebben. Ik denk dat wie het moeilijk heeft, nog banger is om over te stappen op een nieuw model. Je marge is dan zo gering dat de minste of geringste tegenslag het einde van een uitgever al betekenen. Uitgevers zijn in die zin ook maar mensen.