In januari 2014 hield ik een presentatie in Enschede met de titel: 'Boeken, bier, prozac, viagra en bibliotheken' over de ontwikkelingen in bibliotheekwerk. De drie decentralisaties waren nog geen feit, de bibliotheekwet was nog niet ingevoerd en we zaten nog midden in de crisis.Twee jaar geleden nog maar.
In het aansluitende gesprek met wethouder Hatenboer noemde hij de bibliotheek 'een essentiële hulpstructuur voor een snel veranderende samenleving'. Deze week moest ik nog eens even terug denken aan die woorden uit 2014 van hem en hoe snel die woorden werkelijkheid worden.
Belastingdienst
Deze week begon ik met een landelijke bijeenkomst over de samenwerking met de Belastingdienst. 70 bibliotheekmensen hadden zich aangemeld maar in de zaal zaten er meer dan 100! Ik begon die bijeenkomst met de woorden dat het nog maar een half jaar geleden was dat we de eerste gesprekken met de Belastingdienst startten. En in deze bijeenkomst presenteerde Lisenka Akse - namens de KB en Eline Ophof en Brenda Jacobs namens de Belastingdienst de voortgang. Er is een subsidieregeling, er is een checklist voor bibliotheken, er zijn tips voor veiligheid en privacy, er zijn sessies gepland voor dienstverleners die spreekuren willen houden en ook de toolkit is bijna klaar.
Overigens gebruikten we daar ook het mooie voorbeeld van de Bibliotheek Den Haag dat u hierbonder vindt.
Minister Plasterk en de pilot van Binnenlandse zaken
Twee dagen later staan we in Bussum met minister Plasterk. Hij tekent een overeenkomst met de bibliotheken. De overeenkomst is gericht op het ondersteunen van burgers in het communiceren met de digitale overheid. Wat hebben burgers daarvoor nodig? Wie kan daarbij helpen? Hoe veranker je dat in lokale netwerken? Dit soort vragen - waar u overigens als bibliotheek ook al mee bezig bent - worden uitgewerkt in drie pilotbibliotheken: Katwijk, Gooi en Meer en Venlo.
Het is een kortdurende pilot want hij volgend jaar al geëvalueerd. Dat geeft ook wel aan dat beide partijen: ministerie en bibliotheken haast hebben. Want als dit werkt - en mijn stellling: waarom zou dat niet werken? - dan moeten we dit snel verbreden naar heel het bibliotheeknetwerk.
In een interview met Bibliotheekblad zegt Plasterk daarover:
'De bibliotheek is de meest laagdrempelige plek in de samenleving. Een instelling waar iedereen zich thuis voelt. Dat geldt voor buitenlandse mensen, voor moslimmoeders met kinderen, voor degenen die een groot deel van de dag op straat doorbrengen en die even de bibliotheek ingaan om een krantje te lezen. Werkelijk iedereen komt in de bibliotheek en deze is ook ingesteld op het bedienen van zo’n breed publiek. De mensen die er werken hebben de toegankelijke houding die daarvoor benodigd is. Zij weten hoe ze met al die verschillende mensen moeten omgaan. Bovendien beschikt de bibliotheek over een fijnmazig netwerk door het hele land. In die zin is de bibliotheek de meest voor de hand liggende plek om mensen wegwijs te maken op de snelweg van de digitale overheid. .... De bibliotheek is de stille kracht van de samenleving.’De bibliotheek als stille kracht van de samenleving... dat komt toch in de buurt van de uitspraak: de bibliotheek als essentiële hulpstructuur in een snel veranderende samenleving.
Sociale dienst Oost-Achterhoek
Wie denkt dat het vooral grote landelijke partijen zijn die hiermee bezig zijn, heeft ongelijk. Op lokaal en regionaal niveau gebeurt ook van alles. Zo ben ik zelf bijvoorbeeld nog betrokken bij gesprekken die we nu voeren met de Sociale Dienst Oost-Achterhoek. Samen met directeur Ton Mengerink en zijn team van de bibliotheek maken we nu samen de de sociale dienst een aanbod op regionaal niveau. Het lijkt op het aanbod van Belastingdienst en Binnenlandse Zaken. Naar verwachting gaat men in Oost-Achterhoek daar dit najaar mee aan de slag.
Stille kracht van de samenleving
Zijn Katwijk, Venlo en Gooi en Meer bijzonder? Is Oost-Achterhoek bijzonder? Ongetwijfeld zullen ze elk iets hebben waarmee ze uniek zijn in Nederland. Maar tegelijkertijd zie ik nog zoveel meer bibliotheken precies hetzelfde spoor volgen. Allemaal hard op weg om burgers verder te helpen.
Van mij hadden alle bibliotheken van Nederland gelijk in de pilot van Binnenlandse Zaken mogen zitten. Ik denk dat bibliotheken daar wel klaar voor zijn. Maar geef de partijen om eens heen ook wat ruimte om daar aan te wennen. Wie weet wat er over een jaar in de evaluatie staat.
Regeerakkoord
Wie ziet hoe snel het beeld van bibliotheken nu kantelt - van uitleenbibliotheek naar maatschappelijke en educatieve bibliotheek - moet zich afvragen waar we over een aantal jaar staan. Op 15 maart 2017 zijn er landelijke verkiezingen. Kort daarna wordt het regeerakkoord gemaakt. Bibliotheken zitten dan vol in de campagne van de Belastingdienst, de eerste resultaten van de pilot van Binnenlandse Zaken zijn er dan ook wel.
Ik denk dat het helemaal niet ondenkbaar is dat bibliotheken in het nieuwe regeerakkoord genoemd worden als 'essentiële hulpstructuur voor een snel veranderende samenleving'. Onder het kopje 'Stille kracht'.
Foto ondertekening overeenkomst: KB
