Bibliotheken zijn veruit de best bezochte instellingen van Nederland!

Op sociale media circuleerde in bibliotheekkringen de afgelopen dagen een artikel van Dan Sheehan op de Literary Hub. Het artikel gaat erover dat de Amerikaanse bibliotheken meer bezoekers trekken dan de bioscopen.  Het twitterteam van  Probiblio vroeg zich in een tweet af hoe dat voor Nederland zou zijn? Björn Franke, verbonden aan Biblionet Groningen, zocht alvast uit dat in Nederland bibliotheken ook meer bezoekers hebben dan bioscopen.

Ik bood aan om nog eens verder te zoeken. Zo ingewikkeld was dat overigens niet want veel branchevereningen publiceren zelf of via het CBS jaarcijfers. En binnen een half uurtje had ik zo de cijfers van atrractieparken, theaters, voetbalstadions bij elkaar gevonden. Vervolgens plak je die cijfers in de nieuwste grafiekoptie van Excel - de hiërarchiegrafiek - et voila!

Bibliotheken veruit de meest bezochte instellingen
En wie dat zo op een rijtje zet ziet dat bibliotheken veruit de best bezochte instellingen van Nederland zijn. En oja, we groeien ook nog! Voetbalstadions komen niet verder dan 5,8 miljoen bezoekers waarvan 1,5 miljoen bij zowel Ajax als Feyenoord.  Daar lachen bibliotheken om.

Bij de attractieparken blijft de teller op 21 miljoen steken waarbij de Efteling met 5 miljoen de grootste is. Musea komen tot 32 miljoen en hier is het Rijksmuseum in Amsterdam met 2,3 miljoen als omvangrijkste.

Bij de bibliotheken was over 2018 de OBA in Amsterdam veruit de grootste qua bezoekersaantal: 3,8 miljoen in alle vestigingen samen. Den Haag volgt met 2,5 miljoen en Rotterdam met 2,4 miljoen. Op de vierde plaats stond in 2018 de Bibliotheek Midden-Brabant met 1,5 miljoen bezoekers. De Lochal was bij die statistieken nog niet open. Interessant dus waar die gaan uitkomen met de statistieken over 2019!

Is er echt niks groters?
Er is één instelling waar ik niet direct achter bezoekcijfers per jaar kon komen. Dat zijn de kerken in Nederland. Die hebben behalve in hun eigen zuil niet echt een gezamenlijk 'branchevereniging' die met dit soort 'prestatie-indicatoren' komt. Het CBS maakte in een persbericht nog wel bekend dat van alle Nederlanders in 2018 zo'n 10% nog wekelijks naar de kerk gaat. Dat zouden er dan zo'n 1,7 miljoen per week moeten zijn. Op jaarbasis worden dat er dan 85 miljoen. Maar goed, harde cijfers zijn daar niet van. Onze Lieve Heer heeft geen bezoekerstellers bij de ingang.  Overigens daalt het kerkbezoek al decennialang dus het is wachten tot de bibliotheken de kerken voorbij gaan in bezoekersaantallen.

Heer der wetenschappen....

Mocht u als bibliotheekdirecteur dan toch nog tandenknarsend naar die bezoekersaantallen van de kerken kijken, dan rest u slechts bovenstaand gebed tot de Allerhoogste. "Moge de bibliotheek bewaard worden voor brand en in de toekomst passend worden uitgebreid...."

Als ik de bezoekersaantallen bij bibliotheken overigens zo bekijk, is het niet ondenkbaar dat menig bibliotheekdirecteur dit gebed ook inderdaad gepreveld heeft in de afgelopen jaren.  Nou gekkigheid natuurlijk. Voor nu: Bibliotheken zijn veruit de best bezochte instellingen van Nederland!



Verantwoording
De cijfers van bibliotheken komen van het CBS en zijn over 2018
De cijfers van attractieparken komen van het CBS en zijn over 2018
De cijfers van musea komen van de museumvereniging en zijn over 2018
De cijfers van voetbalstadions komen van transfermarkt.nl en zijn over 2017
De cijfers van bioscopen komen van het ministerie van OCW en zijn over 2016
De cijfers van theaters komen van het CBS en zijn over 2018

De kleine revolutie van de bibliotheek en waarom de toekomst definitief begonnen is

Bij mijn laatste artikel over de top-15 van meest bezochte bibliotheken sloot ik af met de ronkende woorden:

Terwijl uitleningen dus daalden met 7% stegen de bezoekersaantallen met 6%. Als we er even vanuit gaan dat die leners normaal ook voor bezoek zorgden (voor lenen moest je naar de bibliotheek), stijgen de bezoekersaantallen dus niet met die 6% maar compenseren ze ook nog eens het bezoek dat uit de daling van 7% uitleningen wegviel.
Kortom: hier voltrekt zich een kleine revolutie: bibliotheken kantelen in heel rap tempo naar verblijfsplaatsen voor ontwikkeling, educatie en debat

En de NRC kopte zaterdag met een groot artikel: 'De bieb wordt een hotspot'. Even dacht ik in een reclamefolder terecht te zijn gekomen: zoveel lovende woorden dat ik er zelfs plaatsvervangend van bloosde.

De krant stelde:

Van stofnest tot hotspot. Niet eens zo lang geleden werd met de opkomst van de digitale technologie het boek, en daarmee de bibliotheek, doodverklaard. Maar van Riga tot Skokie in de Amerikaanse staat Illinois, van Helsinki tot Groningen, van Tilburg tot New York heeft de bibliotheek zichzelf opnieuw uitgevonden, en daarmee nieuwe doelgroepen aan zich weten te binden.

De opening van iconische panden als Tilburg of Groningen geeft de sector als geheel een enorme boost. Waarvoor dank beste collega's. Maar de vraag is: klopt het ook? Kun je aan de cijfers zien dat dit meer dan een toevallige stijging is? Ik besloot daar nog eens uitgebreider naar te kijken.

Tot 2015: minder uitlenen is minder bezoekers
Hierboven heb ik eens op een rij gezet hoe het sinds 2005 is gegaan met de uitleenaantallen en de bezoekersaantallen in de bibliotheek. Even goed lezen in de tabel want hij heeft twee Y-assen. De linker Y-as geeft het aantal uitleningen in miljoenen en de rechter Y-as geeft het aantal bezoekers in miljoenen.

Dat de uitleenaantallen terugliepen dat wist u al. En dat de bezoekersaantallen vorig jaar stegen, las u in mijn vorige blogpost. Vanaf 2005 ziet u dat de bezoekersaantallen ongeveer daalden met een gelijk tempo als de uitleningen. Minder uitlenen betekende ook minder bezoekers.

Tot 2015. Toen zat het bezoek op een dieptepunt met 55 miljoen bezoekers. Die piek in 2014 kan ik niet verklaren. Dat was overigens wel het laatste jaar dat de VOB de bezoekersaantallen verzamelden en in 2015 deed de KB dat weer. Ik denk dat daar iets in zit.

Een nieuwe reden om naar de bibliotheek te komen!
Want na 2015 stijgen de bezoekersaantallen al een paar jaar achtereen van 55 naar 62 miljoen. En dat terwijl de uitleningen gewoon dalen.  Dat betekent dat er dus er steeds meer mensen naar de bibliotheek komen die niet een boek komen lenen. Die komen dus om een andere reden.

En dan sluiten we aan bij het artikel van de NRC: de bibliotheek werd een hotspot. Een plek om te leren, een plek om af te spreken, een plek om een cursus te volgen, of een spreekuur te bezoeken, of een film, of om een 'mens' te lenen met een andere opvatting dan de eigen.

En ja, bibliotheken werden in de afgelopen jaren ook steeds vaker een instelling met meerdere functies: de verbrede bibliotheek in samenwerking met filmhuis, horeca, archief, muziekschool, theater, welzijn, jongerenwerk, boekhandel en noem maar op. Ook die samenwerking zorgt voor meer bezoek en een langere verblijfsduur. Het zorgt er overigens ook voor dat het steeds moeilijker wordt om te zeggen hoeveel bezoekers er precies voor jou kwamen. Maar de combinatie is vaak ook de succesfactor.

Deze grafiek doet mij dan ook stilletjes juichen. Het is een cijfermatig bewijs dat onze inwoners om nieuwe redenen naar de bibliotheek komen. De bibliotheek die hard zijn best heeft gedaan om zichzelf opnieuw uit te vinden. En is dat gelukt? Ja, of in ieder geval, het eerste begin ziet u hiervan.

Want de eerlijkheid is ook: het aantal bezoekers dat we kregen door die uitleenfunctie was wel gigantisch. In 2005 nog 86 miljoen. Daar zitten we met 62 miljoen nog wel een eindje vanaf. Maar de optimist in mij zegt dan ook gelijk: we kunnen dus nog een heel eind groeien!

Van collectie naar connectie en van connectie naar collectie
Wil dat zeggen dat bibliotheken wel kunnen stoppen met die collecties? Nou, dat denk ik niet. De reden dat mensen de bibliotheek zo'n prettige plek vinden is onder andere door die collecties. En daarmee bedoel ik niet dat het zo'n fijn maar duur behang is. Nee, de combinatie van functies die we binnen de bibliotheek hebben maakt dat de bibliotheek zo prettig is. Werkplekken, café, filmzaal, workshopruimte én collectie. Het maakt de bibliotheek tot de sportschool van de 20e én 21e eeuwse vaardigheden: van lettertaal naar digi-taal en van digi-taal naar techniektaal.

Het is een klein en nog broos wonder. Maar de toekomst is definitief begonnen!