maandag 10 oktober 2016

Het jaar van de doorbraak van ebooks gaat nooit komen....! Maar digitalisering is belangrijker dan ooit.

Al sinds ongeveer 2000 schrijf ik in elk werkplan dat dít jaar toch echt het jaar van de ebooks gaat worden. Vanaf volgend jaar ga ik het niet meer zeggen. Want ik weet nu zeker: de definitieve doorbraak van ebooks gaat niet komen. 2017 wordt niét het jaar van de ebooks.

Hoe ik daarbij kom? Nou, die informatie haal ik uit de Media and Entertainment Outlook 2016. PWC maakt jaarlijks een 'outlook' (lees: trendrapport) over de media-industrie. Cijfers uit afgelopen jaren worden vergeleken met prognoses voor de toekomst. Dat levert mooi cijfermateriaal op om eens in het weekend door heen te lezen en wat feiten op een rij te zetten.


Ebooks: van 4% naar 6%
En daaruit komt bijvoorbeeld het plaatje van hiernaast.  De omzet van ebooks is in 2015 4% van de markt en zal in 2020 6% zijn. Hoewel het een groei is van 50%,  is 6% van de markt naar mijn gevoel nog steeds een niche. Innovatie-experts houden altijd een percentage aan van 15% om een technologie definitief te laten nestelen in de samenleving.

Het rapport haalt overigens wel het goede business model van de bibliotheken aan. Dat laat zien dat er een flinke groei zit in het platform van bibliotheek.nl.

Op dit moment zit bibliotheek.nl op 250.000 ebooks per maand. Dat zijn er zo'n 3 miljoen per jaar. Op een totaal van 70 miljoen uitleningen, zitten we dan inderdaad rond de 4% à 5%.  Dat is echter zonder het 'freemium'-model van de bibliotheken: Vakantiebieb. Die is in zijn eentje ook nog goed voor ongeveer deze aantallen. Samen kom je dan uit rond de 10% van de totale leenmarkt van bibliotheken.

Substantieel, zeker. Maar wie de groeicijfers ziet, ziet dat de markt van ebooks zelf maar heel matig groeit.

Muziek: van 53% naar 80% digitaal
Om dat te illustreren is het aardig om eens naar een paar andere sectoren te kijken. En dan zie je plotseling dat die al in een hele andere omgeving verkeren. In vergelijking daarmee pieren wij over procenten.

Bij de muzieksector is op dit moment al 53% van de markt volledig digitaal en dat aandeel groeit tot 2020 naar 80%. Vinyl is in de muziekmarkt wat ebooks zijn voor de gedrukte markt: iedereen praat erover maar het gaat om marginale marktaandelen.

Bij muziek is de volledig omslag naar digitaal een feit aan het worden. Streamingdiensten als Spotify hebben der rol van EMI in de muziekwereld overgenomen.

Media en entertainment: meer digitaal dan fysiek
De ontwikkeling die de muziek heeft ingezet zien we terug in de hele entertainment- en mediaindustrie. Of het nu gaat om games, films, televisie of boeken: steeds minder fysiek, steeds meer digitaal. Hiernaast ziet u hoeveel wij besteden aan deze producten. 2015 was daarin echt een kanteljaar. Net als bij muziek haalt de hele media- en entertainmentindustrie vanaf 2015 meer omzet uit digitale producten dan uit niet-digitale producten (zoals losse games, boeken, losse films etc.).

Het jaar van de ebooks komt nooit...
Het jaar van de ebooks komt nooit. Ebooks gaan geen vaste plek krijgen in het mediafirmament van de eeuwigheid. Het is de doorgaande ontwikkeling van het boek. Ebooks zijn de hybride stap naar de digitale wereld. Een tussenvorm. En kenmerk van deze tussenvormen is dat ze nauwelijks overleven.

Waarom het ebook geen vervanger is

Want ik geef u een paar voorbeelden. De PTT gaf jarenlang het telefoonboek uit. Is dat op ebook verschenen? Een telefoonboek als ebook is geen ebook, dat is een website met database. Of wat dacht u van het spoorboekje van de NS. Het stond vroeger altijd een tijd in de boeken-top-10. En nu? Is het een ebook? Nee, het is een website met database? En de encyclopedie? Is dat een ebook geworden? Nee, ook niet. Dat is nu een wiki-platform waar burgers zelf hun lemma schrijven.

Veel content die vaak in boeken verscheen, verschijnt nu in digitale leeromgevingen. Kijk maar naar hoe uw kinderen studeren aan de universiteit of de middelbare school. Scholen creëren een digitale leeromgeving waar veel van de lesstof aangeboden wordt of terugvindbaar is.

Dat neemt niet weg dat lezen blijft en dat het boek blijft. Net zoals we nu nog altijd wandelen en niet alles met de auto doen. Sterker nog: er zijn meer mensen dan ooit die meedoen aan Nijmeegse vierdaagse. Lezen blijft een basisvaardigheid maar wel één die nodig is om juist binnen die digitale wereld nog goed je weg te kunnen vinden.

Zit ons collectiebudget wel op de goede plek?
Wie ziet dat 50% van de media-omzet nu digitaal is, zou ook kunnen zeggen dat we 50% van ons collectiebudget digitaal moeten besteden. Niet aan ebooks - u weet nu dat dit een niche blijft - maar vooral aan al die andere nieuwe functies die de bibliotheek wil vervullen: diensten rond basisvaardigheid, dienst rond digitale ondersteuning van onderwijs, diensten met digitale cursussen. Maak van de bibliotheek de digitale leeromgeving voor alle burgers van Nederland. Maar ik voel de discussie over mijn opmerking over het collectiebudget al aankomen.

Het jaar van het ebook gaat niet meer komen
Het trendrapport van PWC toont aan dat het tijdperk van gedrukte media definitief overschaduwd wordt door die van de digitale media. Er ligt een wereld voor ons. Er is nog zoveel te ontdekken. Maar het jaar van het ebook.... gaat niet meer komen.

Kom maar door met uw reacties!

5 opmerkingen:

Tonia zei
Deze reactie is verwijderd door een blogbeheerder.
Tonia zei

Het jaar van het e-boek gaat er wellicht niet komen, zoals er ook niet het jaar van de spaarlamp was en toch is de gloeilamp niet meer te koop. Er komt een dag dat de overheid zegt: 'afgelopen met die papieren boeken! We gaan onze bomen sparen voor de toekomst, en die giftige drukinkt is vanaf nu verboden' en dan verdwijnt het papieren boek geheel uit de schappen. Ik geef het 10 jaar voor het zover is. Ondertussen kan het lenen van e-books eenvoudiger gemaakt worden. Door overal waar mensen komen download faciliteiten te creëren. Trein, ziekenhuis, scholen Enzo.

Mark Deckers zei

@Tonia: dank voor je reactie. Ik ben benieuwd. We gaan het zien! Je eerste reactie haal ik overigens even weg, blijkbaar werd ie dubbel geplaatst.

edstep zei

Toen de televisie kwam zei men dat de bioscopen zouden verdwijnen. Met de komst van het Internet zouden de kranten verdwijnen. De komst van de digitale fotografie zou het einde van het filmrolletje betekenen. Op sommige gebieden hebben ze inderdaad de overhand maar het Bioscoop bezoek is, in Nederland nog nooit zo hoog geweest. Kranten bestaan nog steeds, wel minder maar het is geen doodsteek geweest. Het filmrolletje komt terug en vinyl. Het zijn allemaal media die naast elkaar kunnen bestaan, een recht hebben en mensen bedienen in hun wensen. Hoe meer hoe beter, voor elk wat wils.

Mark Deckers zei

@edstep: haha, leuk je hier te treffen! Nee, het boek verdwijnt niet. En wellicht wordt het ebook ooit het vinyl. Maar voor bibliotheken die keuzes moeten maken over waar ze hun geld op inzetten, is het toch fijn om te weten dat de investering nog een tijdje rendeert. Maar gelukkig blijft er ook altijd ruimte voor filmrolletjes en vinyl.