Oog voor detail

Veel mensen roemen de Deventer binnenstad. En terecht. Veel mensen kennen de Deventer binnenstad zo ongeveer van het imposante stadsgezicht met de Lebuïnuskerk en het Bergkwartier (van het Dickensfestival).

Wie echter in de stad is en nog even doorloopt achter de Lebuïnuskerk komt in het Noordenbergkwartier terecht. Een wijk die na de oorlog zo ongeveer aan puin lag. Tot aan de jaren zeventig was dit echt een "slechte" wijk. Veel oude huizen en verpaupering. In de jaren zeventig en tachtig is veel in oude luister hersteld. Tegelijkertijd is veel sociale nieuwbouw gepleegd. Wie wil weten hoe het er vroeger uit zag in het Noordenbergkwartier kan terecht op de site van Het Noordenbergkwartier die beheerd wordt door Ton Damen. Daar is een leuk overzicht te vinden. Het Noordenbergkwartier is ondertussen een mooie wijk geworden met een leuke mix aan inwoners en veel mooie details.

Deze foto's maakte ik vorige week toen ik er samen met mijn oudste dochter Mirjam er door heen wandelde. Zij heeft er ook foto's gemaakt en ze op haar blog in een filmpje gezet.

Voor alle mensen die Deventer nog als toerist aan gaan doen: het is zeker een wandelingetje waard. Vooral als je oog hebt voor de details.

Na plaatsing van dit artikel kreeg ik van Ton Damen zelf het volgende mailtje. Ik denk dat het goed is die toe te voegen aan dit verhaal. Ik ben iets te kort door de historische bocht gegaan. Dat zet ik graag recht.

De tekst suggereert dat het Noordenbergkwartier (NBK) vanwege oorlogsschade sinds W.O.II "zo ongeveer aan puin lag." Opmerkelijk genoeg heeft het NBK, in de nabijheid van de IJsselspoorbrug weinig te lijden gehad onder de geallieerde bombardementen. Wel werd een groot deel van de Joodse bevolking, veelal de middenstanders, door de Duitse bezetters afgevoerd. Andere bewoners waren doorgaans 'in dienst'/werkzaam bij deze kleinschalige nering.

Al in 1927-1928 werd vanuit de gemeentelijke overheid een grootschalige 'krot opruiming' doorgevoerd om de arbeiderswoninkjes te slopen. Wel bleef het oude fijnmazig straten- en stegenpatroon goeddeels in stand.

De werkelijke oorzaak van de 'puinzooi' tot in de '70-er jaren was het grootschalig beleid van de landelijke en plaatselijke overheid. Het plan "Deventer Dubbelstad: 250.000 inwoners" met gekoppeld het plan "Sanering Binnenstad", beide uit 1959, deed het NBK tot oorlogsdecor van de speelfilm 'A Bridge too Far' (1976) verloederen.
In het hart van het Noordenbergkwartier, rond het Muggeplein, moest een nieuw grootschalig Gemeentelijk Dienstencentrum (lees: Stadskantoor!) verrijzen. De SAB (1978), met nepgevels en fake poortjes, en het voormalig politiebureau (1976) aan het Muggeplein vormden de eerste aanzet. Het hele gebied tussen Onder de Linden en Papenstraat, en Klooster tot Lindenstraat/-plein moest Stadskantoor worden.

Op de plek van 'De Fermerie' 4-hoog de burelen voor de afdeling Openbare Werken. Het verval van het NBK werd ingezet vanaf 1959 door de plaatselijke overheid zelve: bewoners en middenstanders werden tegen schandalige prijzen uitgekocht. De buurt verkrotte en dagelijks stortten huizen in, een normaal verschijnsel in die tijd.
Deventer werd art.12-gemeente en kwam onder curatele van het Rijk.

Via de lokale TV omroep, de Kabelomroepvereniging Deventer (KOD), komen de (oud-)bewoners in actie voor Behoud & Herstel van hun oude of vroegere woonbuurt.
Kijk op: www.noordenbergkwartierdeventer.nl bij het VIDEO-ARCHIEF naar de VARA documentaire uit 1976 "Meneer Van Essen en de Grootschaligheid".

Vele peperdure Stadskantoorplannen verder, o.a. van Aldo van Eijck, is inmiddels wel het NBK voor zover mogelijk behouden en hersteld; voor het zoveelste Stadskantoor heeft architect Michiel Riedijk kortgeleden zijn nieuwste schetsen gepresenteerd. Ruim 50 jaar later!

Ton Damen