vrijdag 13 augustus 2010

The rise and fall van Groningen : Van de Graanrepubliek en Blauwe Stad

Bizarre geschiedenissen. Daar kende u me al van. Een jaar geleden las ik de bizarre geschiedenis van een stukje Groningen: Oldambt en omgeving. De omgeving waar het boek De Graanrepubliek van Frank Westerman over gaat. En afgelopen week stond ik op een camping vlakbij deze plek.

De Graanrepubliek handelt over de ideologiën achter een stukje boerengeschiedenis in Groningen. Het handelt over inpolderingen. Het handelt over hereboeren, socialistische hereboeren en communisten. Het is vermakelijk om te lezen hoe het er aan toe ging met die communisten in Groningen.

En dat geheel verteld aan de hand van de geschiedenis van Sicco Mansholt, verzetsstrijder, minister en eurocommissaris. Over de opkomst van de Europese prijsafspraken en subsidies en welke voorspoed dat bracht. Over continue schaalvergroting. Maar als de landbouwsubsidies teruglopen en kunstmatige prijsafspraken worden afgebouwd wordt het voor de hereboeren lastig. Zij zijn dan allang geen hereboer meer maar de heer zit zelf op zijn ultramoderne tractor met airco en gsm. Voor de provincie Groningen wordt het dan ook duidelijk dat de bakens verzet moeten worden. Het boerenbedrijf heeft op deze manier geen toekomst. Landbouwgrond levert niets meer op en boeren laten hun grond braak liggen. Er moet iets anders verzonnen worden. Landbouwgrond wordt teruggegeven worden aan het water. Daardoor ontstaat nieuwe natuur, woongebieden en recreatie. Dat kennen we nu als Blauwe Stad.

Ik ben in Blauwe Stad geweest en het voelt onwerkelijk. In een land dat zo gevochten heeft tegen het water, dat land maakte uit dat water. In een land waarvan we zeggen dat het vol is, waar we voor elke millimeter een bestemmingsplan hebben. Hier draaien we de rollen om: het water krijgt het land terug.

Ik ontmoette er een oude Groninger die hier van oorsprong woonde. Ik zei tegen hem dat het onwerkelijk moest zijn voor die boeren die hier soms van enkele eeuwen van generatie op generatie geboerd hadden. En dan je land onder water zetten! "Welnee!" zei de man,"die boeren volgden gewoon het geld. Dat hebben ze altijd gedaan. En ze zijn prima uitgekocht, ze hadden vaak geen enkele toekomst meer. Overigens kijk ik nu wel mooi over het water uit. Ik ben er wel blij mee."

Westerman vertelt zijn verhaal boeiend aan de hand van geschiedenissen en interviews. Intrigerend is ook één van de laatste interviews met Mansholt waarbij hij toegeeft dat de protectionistische maatregelen van de Europese gemeenschap uiteindelijk funest zijn geweest voor een logische ontwikkeling van Nederlandse landbouw en voor de wereldhandel. Het getuigt van moed om dat te durven zeggen. Overigens heeft zijn naoorlogse landbouwbeleid er ook voor gezorgd dat Nederland weer goed te eten kreeg.

Twee dingen blijven me bij. Het eerste is dat ook boeren gewoon calculerende burgers en ondernemers zijn. Hoewel ze met de natuur werken, volgen ze toch ook gewoon de weg van het geld. En het is de vraag welk soort landbouw en veeteelt op de lange termijn in Nederland kan blijven bestaan.

Het tweede is dat Blauwe Stad een voorbeeld van bestuurlijke moed. Ik weet niet of Blauwe Stad goed uit gaat pakken. Er zijn nog heel veel bouwkavels leeg. Maar het getuigt wel van moed om boeren uit te kopen en te kijken of je een provincie op een nieuwe manier vorm kunt geven. Niet verbeteren van het bestaande maar echt opnieuw beginnen. In het filmpje van RTV-Noord van een aantal jaren geleden zie je wat dat betekent: een boer die vroeger de landbouw-RAI bezocht gaat nu naar de HISWA.

9 opmerkingen:

Hendrika zei

http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Nederland/269642/Groningen-veroordeeld-in-rapport-Blauwestaddebacle.htm

http://www.dearchitect.nl/blogs/2010/07/05/blauwe-stad.html

TienD zei

Ook toevallig: ik ben ook voor de eerste keer in Blauwestad geweest deze vakantie. Heerlijk rustig! Ook nog even in Finsterwolde geweest,ik heb daar gewerkt in de bibliotheek, ruim voor de val van de muur en een uitgebreide rubriek 331.44 (voor de invoering van het winkelconcept). Uit betrouwbare bron weet ik dat veel boerengezinnen leven van het inkomen van de vrouw (die dus niet in de landbouw werkt). We hebben het goed in onze sector.

Mark Deckers zei

@hendrika: zo, die zit.... Ik hoorde ook van andere groningers dat andere gemeenten een bouwstop hebben vanwege blauwe stad. Dat is dan ook weer zuur. Maar het is een ingewikkelde kwestie. Doorblijven gaan op de oude weg was ook geen optie.
@tienD: Ik ken de verhalen van boeren ook. Boeren lijkt me binnen de Nederlandse spelregels een hele moelijke zaak worden. Ook daar geldt dat de bakens flink verzet moeten worden wil je overleven. In die zin is het niet zoveel anders dan bibliotheekwerk.

Hendrika zei

Ik heb vandaag tijd - op zondagmiddag heb ik een paar uurtjes weekend - om wat uitgebreider op dit blog te reageren.

Ten eerste: wij boeren en boerinnen zijn niet een apart ras of zo: we zijn soms net mensen ;~). Als zo'n plan als de Blauwe Stad wordt ontwikkeld, heb je daar als boer helemaal geen inspraak in. Zoiets wordt simpelweg achter de tekentafel bedacht en op jouw grond geprojecteerd. Daar kun je wel tegen gaan protesteren, maar probeer jij maar eens zulke prestigieuze plannen tegen te houden... . Dat gevecht win je nooit! Als je het zover laat komen dat de grond je wordt onteigend, heb je helemaal niets.

Ten tweede: wie moet er in de Blauwe Stad gaan wonen?
.Streekbewoners? De streek hoort bij de Top 10 met de laagste huizenprijs: http://www.vbowonenenzo.nl/content.asp?id=402.
.Gezinnen met kinderen? Voor zover ik weet zijn er geen voorzieningen als scholen: kinderen moeten altijd gehaald en gebracht worden naar scholen, sportverenigingen, vriendjes etc.
.Westerlingen met werk in het westen van het land? Die zijn het reizen ook wel snel zat en de afstand naar familie en vrienden is te groot.
.Pensionado's? Misschien is even die rust en ruimte wel fijn, maar je zit toch verstoken van allerlei (culturele) voorzieningen en ook eventuele kinderen en kleinkinderen wonen niet in de buurt.
Ik denk dat een project als de Blauwe Stad kans van slagen heeft, als er ook hoogwaardige werkgelegenheid in de directe omgeving wordt gecreëerd. Nu is het alleen een woongelegenheid, zonder werkgelegenheid. Zou je er zelf willen wonen? Ja, er een vakantie doorbrengen, dat is heel andere koek.

Ten derde: ik hoor iedereen wel mopperen over boeren en de landbouwsubsidies die ze maar ontvangen: ik hoor nooit een consument zeggen dat zij dankzij die EEG-subsidies een goedkoop en voedselveilig!! voedingspakket kunnen kopen. Daarnaast is het natuurlijk heel politiek correct om voor biologische landbouw te zijn, maar in de portemonnee beslist een - doorsnee - consument meestal anders: voor de inmiddels zo beruchte kiloknaller. Waar het heen gaat met de landbouw in Nederland? Ik voorzie in de melkveehouderij een aantal bedrijven in het noorden van het land met grote aantallen koeien. De kleinschalige biologische landbouw blijft produceren voor de nichemarkt.
Als je het over een gesubsidieerde sector hebt: als er nu één sector is die volledig gesubsidieerd wordt, is het wel de bibliotheeksector. Ook al werk je voor een commericieel bedrijf dat aan de bibliotheeksector produkten of diensten levert, dan profiteer je indirect van deze subsidiestroom. En de komende bezuinigingen die de sector te wachten staat: gaat niet iedere bibliotheekmedewerker of medewerker in de aanverwante sector strijden voor zijn/haar baan? Wat is het verschil met een agrariër die zijn grond aan een projectmakelaar verkoopt?
Overigens, ik eet van twee walletjes: ik ben werkzaam in de agrarische sector en in de bibliotheeksector, en daarbij moet ik zeggen dat de eerste sector mij het meest inspireert, maar dat ik ook niet zonder de tweede kan ;~).

Hendrika zei

Ik heb vandaag tijd - op zondagmiddag heb ik een paar uurtjes weekend - om wat uitgebreider op dit blog te reageren.

Ten eerste: wij boeren en boerinnen zijn niet een apart ras of zo: we zijn soms net mensen ;~). Als zo'n plan als de Blauwe Stad wordt ontwikkeld, heb je daar als boer helemaal geen inspraak in. Zoiets wordt simpelweg achter de tekentafel bedacht en op jouw grond geprojecteerd. Daar kun je wel tegen gaan protesteren, maar probeer jij maar eens zulke prestigieuze plannen tegen te houden... . Dat gevecht win je nooit! Als je het zover laat komen dat de grond je wordt onteigend, heb je helemaal niets.

Ten tweede: wie moet er in de Blauwe Stad gaan wonen?
.Streekbewoners? De streek hoort bij de Top 10 met de laagste huizenprijs: http://www.vbowonenenzo.nl/content.asp?id=402.
.Gezinnen met kinderen? Voor zover ik weet zijn er geen voorzieningen als scholen: kinderen moeten altijd gehaald en gebracht worden naar scholen, sportverenigingen, vriendjes etc.
.Westerlingen met werk in het westen van het land? Die zijn het reizen ook wel snel zat en de afstand naar familie en vrienden is te groot.
.Pensionado's? Misschien is even die rust en ruimte wel fijn, maar je zit toch verstoken van allerlei (culturele) voorzieningen en ook eventuele kinderen en kleinkinderen wonen niet in de buurt.
Ik denk dat een project als de Blauwe Stad kans van slagen heeft, als er ook hoogwaardige werkgelegenheid in de directe omgeving wordt gecreëerd. Nu is het alleen een woongelegenheid, zonder werkgelegenheid. Zou je er zelf willen wonen? Ja, er een vakantie doorbrengen, dat is heel andere koek.

Ten derde: ik hoor iedereen wel mopperen over boeren en de landbouwsubsidies die ze maar ontvangen: ik hoor nooit een consument zeggen dat zij dankzij die EEG-subsidies een goedkoop en voedselveilig!! voedingspakket kunnen kopen. Daarnaast is het natuurlijk heel politiek correct om voor biologische landbouw te zijn, maar in de portemonnee beslist een - doorsnee - consument meestal anders: voor de inmiddels zo beruchte kiloknaller. Waar het heen gaat met de landbouw in Nederland? Ik voorzie in de melkveehouderij een aantal bedrijven in het noorden van het land met grote aantallen koeien. De kleinschalige biologische landbouw blijft produceren voor de nichemarkt.
Als je het over een gesubsidieerde sector hebt: als er nu één sector is die volledig gesubsidieerd wordt, is het wel de bibliotheeksector. Ook al werk je voor een commericieel bedrijf dat aan de bibliotheeksector produkten of diensten levert, dan profiteer je indirect van deze subsidiestroom. En de komende bezuinigingen die de sector te wachten staat: gaat niet iedere bibliotheekmedewerker of medewerker in de aanverwante sector strijden voor zijn/haar baan? Wat is het verschil met een agrariër die zijn grond aan een projectmakelaar verkoopt?
Overigens, ik eet van twee walletjes: ik ben werkzaam in de agrarische sector en in de bibliotheeksector, en daarbij moet ik zeggen dat de eerste sector mij het meest inspireert, maar dat ik ook niet zonder de tweede kan ;~).

Hendrika zei

Ik heb vandaag tijd - op zondagmiddag heb ik een paar uurtjes weekend - om wat uitgebreider op dit blog te reageren.

Ten eerste: wij boeren en boerinnen zijn niet een apart ras of zo: we zijn soms net mensen ;~). Als zo'n plan als de Blauwe Stad wordt ontwikkeld, heb je daar als boer helemaal geen inspraak in. Zoiets wordt simpelweg achter de tekentafel bedacht en op jouw grond geprojecteerd. Daar kun je wel tegen gaan protesteren, maar probeer jij maar eens zulke prestigieuze plannen tegen te houden... . Dat gevecht win je nooit! Als je het zover laat komen dat de grond je wordt onteigend, heb je helemaal niets.

Ten tweede: wie moet er in de Blauwe Stad gaan wonen?
.Streekbewoners? De streek hoort bij de Top 10 met de laagste huizenprijs: http://www.vbowonenenzo.nl/content.asp?id=402.
.Gezinnen met kinderen? Voor zover ik weet zijn er geen voorzieningen als scholen: kinderen moeten altijd gehaald en gebracht worden naar scholen, sportverenigingen, vriendjes etc.
.Westerlingen met werk in het westen van het land? Die zijn het reizen ook wel snel zat en de afstand naar familie en vrienden is te groot.
.Pensionado's? Misschien is even die rust en ruimte wel fijn, maar je zit toch verstoken van allerlei (culturele) voorzieningen en ook eventuele kinderen en kleinkinderen wonen niet in de buurt.
Ik denk dat een project als de Blauwe Stad kans van slagen heeft, als er ook hoogwaardige werkgelegenheid in de directe omgeving wordt gecreëerd. Nu is het alleen een woongelegenheid, zonder werkgelegenheid. Zou je er zelf willen wonen? Ja, er een vakantie doorbrengen, dat is heel andere koek.

Ten derde: ik hoor iedereen wel mopperen over boeren en de landbouwsubsidies die ze maar ontvangen: ik hoor nooit een consument zeggen dat zij dankzij die EEG-subsidies een goedkoop en voedselveilig!! voedingspakket kunnen kopen. Daarnaast is het natuurlijk heel politiek correct om voor biologische landbouw te zijn, maar in de portemonnee beslist een - doorsnee - consument meestal anders: voor de inmiddels zo beruchte kiloknaller. Waar het heen gaat met de landbouw in Nederland? Ik voorzie in de melkveehouderij een aantal bedrijven in het noorden van het land met grote aantallen koeien. De kleinschalige biologische landbouw blijft produceren voor de nichemarkt.
Als je het over een gesubsidieerde sector hebt: als er nu één sector is die volledig gesubsidieerd wordt, is het wel de bibliotheeksector. Ook al werk je voor een commericieel bedrijf dat aan de bibliotheeksector produkten of diensten levert, dan profiteer je indirect van deze subsidiestroom. En de komende bezuinigingen die de sector te wachten staat: gaat niet iedere bibliotheekmedewerker of medewerker in de aanverwante sector strijden voor zijn/haar baan? Wat is het verschil met een agrariër die zijn grond aan een projectmakelaar verkoopt?
Overigens, ik eet van twee walletjes: ik ben werkzaam in de agrarische sector en in de bibliotheeksector, en daarbij moet ik zeggen dat de eerste sector mij het meest inspireert, maar dat ik ook niet zonder de tweede kan ;~).

Hendrika zei

Oeps, ik kreeg een foutmelding, ik zie dat mijn reactie 2 x geplaatst is... .

Hendrika zei

Ohoh, 3 x zelfs, haha, niet te missen ;~).

Mark Deckers zei

@hendrika: dank voor je uitgebreide reactie, letterlijk en figuurlijk. Ik ken de verhalen rond blauwe stad en ik snap de boeren. En ik ken de verhalen rond de bibliotheken. In alledrie de gevallen moet het anders. Vandaag publiceerde ik het instituut van briljante mislukkingen. Ik geloof dat Blauwe Stad hard op weg is. Neemt niet weg dat het goed is om opnieuw na te denken over hoe je met veranderende situaties omgaat. En dat geldt voor bibliotheken, voor Blauwe Stad en voor boeren. Dank dus voor je betrokken aanvulling.