zondag 23 november 2025

Doe iets: Bibliothecarissen en boeken in de ban


De politie die de bibliotheek binnenvalt en aankondigt dat ze een onderzoek starten naar de bibliothecarissen vanwege crimineel gedrag. Bibliothecarissen die ontslagen worden omdat ze weigeren boeken te verwijderen. Bibliothecarissen die door bezoekers voor pedofiel en pornograaf worden uitgemaakt.  Nee, dit is geen actiefilm, het is een documentaire. En het is niet verzonnen, het gebeurt nu en het gebeurt echt. Het zijn beelden uit de documentaire 'The Librarians' van Kim Snyder.  Bekijk de trailer van deze documentaire hieronder maar eens.

 

Op maandag 15 december heeft u de mogelijkheid om deze documentaire in zijn geheel te zien bij de Koninklijke Bibiotheek in Den Haag met aansluitend een nagesprek. Hier kunt u gratis kaartjes bestellen. Op de site van de KB wordt de documentaire als volgt aangekodigd:

'Wat betekent het om kennis vrij toegankelijk te houden in tijden van desinformatie en digitale controle? In de bekroonde documentaire The Librarians van Kim A. Snyder krijg je een indringend portret te zien van bibliothecarissen in de VS, die opkomen voor het recht om te lezen, midden in een golf van boekverboden en politieke druk. Boeken als ‘1984’ van George Orwell maar ook ‘Het Achterhuis’ van Anne Frank zijn in sommige staten van de VS verboden op scholen en worden uit de bibliotheek gehaald.'

In april en mei van dit jaar schreef ik al eens een artikel met de titel 'Kijk niet weg' en 'Vijf acties die je kunt ondernemen als je je zorgen maakt'. Beide gingen al over deze ontwikkeling in de Verenigde Staten.  Verschillende bibliothecarissen in Nederland stonden op waarbij mensen als David Rozema van Probibliot, Bert Hogemans van de Bibliotheek Gelderland-Zuid, Martijn Kleppe van de KB en podcaster Math Göbbels het voortouw namen. 

Naast de vertoning van deze documentaire zal er op 28 november door Probiblio ook een bijeenkomst plaatsvinden in Pakhuis De Zwijger onder de treffende titel 'Doe iets'. 

Zal je zien, bij beide bijeenkomsten kan ik niet bij zijn. Maar ik kan er wel over schrijven. Dus ik dook weer eens in de achtergrond van wat hier speelt. Ik schrok opnieuw, was ontdaan en vroeg me af: wat nu? Lees mee.

De Krauslijst

Eén van de onderdelen die in de documentaire wordt aangestipt is de lijst van gouveneur Kraus: de 'Kraus list'. In Texas publiceerde de gouverneur Kraus een lijst van 850 boeken die niet meer door jongeren gelezen mochten worden. Op de lijst veel boeken over bewustwording rond gender en diversiteit. Een deel van de titels zie je door de afbeelding boven dit artikel.

Wie door de lijst kijkt van boeken die geweerd worden, heeft wel door dat de intentie van de lijst is om kinderen weg te houden bij alles wat met LHBTI te maken heeft of waar de zwarte bladzijden uit onze geschiedenis worden benadrukt. Maar bovenal proef je door alles heen dat de boodschap is tegen jongeren die uit de kast willen komen: 'Blijf in de kast!' Het is beklemmend om door de lijst van boeken de bladeren en te weten: veel bibliothecarissen hebben deze boeken in Texas dus in opdracht van de gouverneur uit hun bibliotheek moeten halen... 

Voor wie die hele lijst eens wil zien: die kan hier terecht. Voor wie uitleg wil bij de titels op de lijst: die kan hier terecht.  

Moms for liberty

Eén van de andere organisaties die in de documentaire aan de orde komt is de beweging 'Moms for liberty'. Het is een beweging die zich in hun eigen woorden:  
'inzet voor het behoud van Amerika door ouders te verenigen, te onderwijzen en te versterken, zodat zij hun ouderlijke rechten op alle niveaus van de overheid kunnen verdedigen.' 
Dat klinkt nog redelijk nobel maar wie wat verder kijkt, ziet dat het vooral een organisatie is die wil 'gewone' gezinnen meer rechten houden dan wat kleurrijker samengestelde gezinnen. Alles wat ook maar afwijkt van het 'normale' moet weggehouden worden bij kinderen. Kinderen moeten dus vooral beschermd worden, in de ogen van Moms for liberty. 

Ten diepste staat Moms for liberty daarmee voor dat iedereen moet worden opgevoed tot conservatieve modelburger in een modelgezin waarbij je geleerd wordt dat iets anders niet mag bestaan. Je mag vooral niet leren dat er ook homostellen, lesbogezinnen of transfamilies mogen zijn. Daarmee ontken je het bestaan van een andere norm dan de eigen conservatieve norm. 

Het is makkelijk om er een oordeel over te hebben maar kijk toch maar eens naar één van hun promotievideo's waarin je hun denkwijze ziet. 

 

Die nobel ogende doelstelling uit het begin eindigt dus met een lijst van boeken die uit bibliotheken wordt gehaald. En het is echt niet een groepje 'bezorgde moeders' deze organisatie. Moms for liberty is een uitgekiende lobbyorganisatie die zich bewust invecht in schoolbesturen en op die manier invloed uitoefent op het schoolbeleid.  Kijk ook maar eens naar het volgende filmpje. 

 

Waarom laat ik deze filmpjes zien? Nee, ik ben er helemaal geen fan van. Verre van dat. Maar het toont aan dat deze beweging niet zomaar iets is maar dat het een weloverwogen en slim georganiseerde radicaal-conservatieve organisatie is. Een organisatie die nadrukkelijk anderen hun norm wil opleggen, waar weinig ruimte is voor meerkleurigheid. Een organisatie die het liefst ontkent dat bestaat wat buiten hun norm valt.

Ook in Nederland: Civitas Christiana

En nee, dit bestaat niet alleen in de Verenigde Staten. Ook in Nederland zijn meerdere initiatieven actief, zij het nog veel minder zichtbaar dan aan de andere kant van de plas. In Nederland kennen we bijvoorbeeld Civitas Christiana.  Ze werden vooral bekend door actie tegen de Lentekriebels waardoor kinderboekenschrijver Pim Lammers bedreigd werd. In bibliotheekland zijn ze ook wel bekend omdat ze actie voerden tegen een drag queen die een fijn voorleesuur hield bij de bibliotheek in Nijmegen. Civitas Christiana voert meerdere grote campanges: Cultuur onder Vuur, Gezin in Gevaar en een Prolifecampagne tegen abortus. 

De campagne Cultuur onder Vuur heeft ook een eigen YouTube-kanaal. Cultuur onder Vuur omschrijft zichzelf op dit kanaal als volgt: 

'Cultuur onder Vuur strijdt voor de overwinning van de Nederlandse cultuur en de christelijke tradities; tegen socialisme, islamisering en klimaatdwang. Tegenwoordig heeft Cultuur onder Vuur een achterban van 270.000 medestanders, die meestrijden voor de Nederlandse cultuur en christelijke beschaving!'

Van dit soort teksten schrik ik zelf enorm. Ik vind het prima als iemand zijn eigen tradities wil behouden maar dat hoeft niet te betekenen dat je tegen de ander bent. En wellicht wil je toch eens een paar van hun filmpjes bekijken om te zien met welke redeneringen ze tot uitsluiting en ophitsing komen. Ik was er na een paar goed misselijk van. 

Toch is Civitas Christiana geen clubje op zich. Ze maken deel uit van internationale netwerk van Traditie, Familie en Privé-eigendom (TFP). TFP is een ultraconservatief en katholiek netwerk met een schimmige financieringsstructuur. Het is een wereldwijd netwerk waarbij adel en religie bij elkaar komen.  Follow The Money stelde dat organisaties als Civitas Christiana er ten diepste voor zorgen dat de Europese democratie wordt uitgehold. 

Doe iets: wees niet naief, wel lief

Wie de laatste teksten leest, heeft misschien het gevoel dat we met dit soort organisaties toch ergens in een thriller van Dan Brown terecht zijn gekomen. Nou, dat is ook nog niet het geval maar er staat dus wel degelijk iets op het spel.  

Persoonlijk kun je hier prima een positie op innemen. Maar hoe doe je dat als bibliotheek? Dat is nog best ingewikkeld.  Je bent toch openbaar en voor alle richtingen? In de uitnodiging voor de bijeenkomst 'Doe iets', verwoordt Probiblio dat dillema wel goed vind ik:

'Bibliotheken zijn plekken waar kennis, verhalen en perspectieven samenkomen, publieke ruimtes waar democratie dagelijks wordt geoefend. Steeds vaker stellen we ons de vraag: Hoe houden we ruimte voor meerstemmigheid, zonder dat de ene stem de ander overstemt? Wanneer vraagt onze maatschappelijke rol om voorzichtig manoeuvreren, en wanneer juist om duidelijk stelling nemen? Met Doe iets willen we de zoektocht zichtbaar maken: wat betekenen pluriformiteit en maatschappelijke betrokkenheid in het dagelijkse bibliotheekwerk? Niet om één lijn te trekken, maar om ruimte te creëren voor gesprek, verschil en reflectie.'

Dat is dus een heel genuanceerd standpunt in een gepolariseerde wereld. Maar duidelijk lijkt dat de tijd van niets doen ook wel voorbij is. Kinderboekenschrijver Pim Lammers, die zo te lijden had onder Civitas Christiana, werd vorige week nog geïnterviewd door de Volkskrant. In dat interview zei hij: 

'Het was heel beangstigend om het doelwit te zijn van een conservatieve stroming die niet alleen vindt dat mijn boeken er niet mogen zijn, maar dat ik als persoon ook moet verdwijnen' .

Zo ernstig is het dus: sommige mensen mogen er eigenlijk niet zijn. Wees dus niet naief. Pim Lammers zegt in het interview ook hoe hij reageerde op alles wat hem overkwam: 

'Tegenover al die haat kan ik maar één ding stellen en dat is liefde.'

En zo is het. En daarom eindigen we ook met een lief gedicht van Pim Lammers over seksuele voorlichting. Zo eng is dat allemaal echt niet.
Seksuele voorlichting

Zijn wangen zijn rood
als pap praat over bloot

'En als ze elkaar lief vinden,
dan gaat de man met zijn -'
'LUL!' roept mijn zus.
'Ja,' zet pap. 'Daarmee dus,
gaat hij in de vrouw haar -'
'KUT!' komt uit mijn zus haar mond.

Ik doe net alsof ik dat niet verstond

'Nou', zegt pa, 'nou ja,
eigenlijk zeg je vulva
En dan komen er uit zijn - 
'LUL!' roept mijn zus weer.

Ze durft het gewoon nóg een keer!

'Wacht! Wacht! Wacht!' zegt pap.
'We noemen dat geslacht.
En daaruit komen zaadcellen,
miljoenen duikers op zoek naar een ei,
en zo hebben jullie er straks
een broertje bij'

Pap veegt het zweet van zijn gezicht.
'Zo', zegt hij.
 Nu zijn jullie voorgelicht.'

Pim Lammers

De tijd van niets doen lijkt voorbij.

Doe iets: wees niet naief, wel lief.

Geen opmerkingen: