Elk jaar geef ik u - al tien jaar lang - een update van de cijfers rond de ebooks en later ook de luisterboeken. Het zijn altijd de eerste jaarcijfers die de branche heeft. Op 23 januari werden de eerste cijfers al op BNetwerk openbaar gedeeld. En op MetdeKB zijn voor bibliotheekmedewerkers al meer gedetailleerde cijfers te vinden.
En is het na tien jaar nog spannend om deze cijfers weer uit te vlooien? Nou, ook dit jaar is er wel weer wat te melden. Die conclusie volgt iets verderop. Maar voordat we zover zijn moet ik even meenemen langs wat andere cijfers.
Uitleningen ebooks: +5%
Het aantal uitleningen van het aantal ebooks steeg ook in 2024 vrolijk verder. De dubbele groeicijfers uit de beginperiode - en de coronacrisis - zijn verdwenen maar het aantal uitleningen handhaaft zich op het hogere niveau van ná de coronacrisis en groeit opnieuw met een aantal procenten naar 5,7 miljoen uitleningen. De roman De Camino van Anya Niewierra is zowel het meest geleende e-book als het meest geleende luisterboek van 2024. Bij jeugdboeken is Brief voor de koning van Tonke Dragt het meest geleende ebook.
Luisterboeken: +14%
De groeicijfers bij de luisterboeken vertonen nog wel dubbele cijfers. Daar is met 14% zelfs een sterkere groei te zien dat in de afgelopen twee jaren. Toen bleef de groei steken op 10%. Wie wat dieper in de details kijkt ziet dat luisterboeken een groot gebruik kennen onder jonge kinderen. Zo'n 10% van alle gebruik komt van kinderen onder de 10 jaar. Bij ebooks is dat maar 2%. En ook onder de zes jaar worden luisterboeken al veel gebruikt. Vanaf 13 jaar gebruiken jongeren weer mee ebooks dan luisterboeken.
Als deze groei zich doorzet kan de uitleningen van luisterboeken op enig moment het aantal uitleningen van de ebooks inhalen.
Aantal actieve gebruikers: +10%
In het persbericht op BNetwerk laat men weten dat het aantal gebruikers met 19% is gestegen. Dat klopt als je kijkt naar het totaal van alle ooit aangemelde gebruikers. Het cijfer dat ik al jaren gebruik is dat van de actieve gebruikers. Een actieve gebruiker is iemand die in het afgelopen jaar minimaal één keer een ebook of luisterboek heeft gebruik. De rest is slapend lid. Het aantal actieve gebruikers is niet met 19% gestegen maar met 10%. Nog steeds een vorstelijke prestatie zou ik zeggen. Menig bibliotheekdirecteur zou er een moord voor doen als het ledental elk jaar zo zou stijgen. In het afgelopen jaar waren er 431.138 Nederlanders die gebruik maakten van de online bibliotheek. Het totaal aantal leden van bibliotheken in Nederland is ongeveer 3,6 miljoen. Zo'n 12% van alle leden gebruikt dus ebooks en/of luisterboeken.
2020 is overigens in deze grafiek gespikkeld met een reden. In 2020 werd een nieuw systeem in gebruik genomen in het jaar zelf. Daardoor werd een zuivere telling van actieve gebruikers niet mogelijk. Het getal over 2020 moet dus eigenlijk hoger zijn en zal dus eerder - door de coronocrisis - liggen bij het aantal van 2021 dan het aantal van 2019.
De generatiekloof
Dan kom je voor ebooks uit op het volgende beeld.
Ook in het afgelopen jaar werd de gemiddelde ebooklezer weer een half jaar ouder. En dat terwijl de verhouding onder de 50 jaar en boven de 50 jaar ongeveer is gelijk gebleven ten opzichte van 2023. Dat betekent dat de lezers als geheel opschuiven en dat er relatief weinig instroomt net boven de 50. Het moment waarop mensen dus beginnen met ebooks wordt dus op steeds hogere leeftijd.
Online bibliotheek: steeds meer een essentieel onderdeel van dienstverlening
Maar hoe verhoudt het digitale lezen en luisteren zich nu tot het lezen van gedrukte materialen of het nog lenen van audiovisuele materialen in de bibliotheek? Fysiek versus digitaal dus. Ook dat zette ik voor u op een rijtje. En dat ziet er zo uit.
Hier zien we dat sinds het jaar van ingebruikname van het landelijk ebooksysteem het aandeel digitaal lezen en luisteren jaarlijks met één procent groeit. Er zat een versnelling in tijdens de coronacrisis maar bijna 15% van alle uitleningen is nu een digitale uitlening. Daarmee is de online bibliotheek een niet meer te missen dienstverlening geworden. In de marketingtermen van de BCG-matrix zou je ebooks een 'cashcow' kunnen noemen en luisterboeken nog een 'star'. En ja, natuurlijk kun je nog van alles vinden van hoe het werkt, maar de omvang die het nu bereikt, dwingt toch respect af.
Complimenten dus voor die online bibliotheek en voor allen - ook al die lokale bibliothecarissen - die daaraan werken.
En toch is dat maar het halve verhaal.
Opdracht blijft: iedereen laten lezen.
Want in de eerste tabel lieten we vooral de verhouding zien tussen digitaal versus fysiek lezen. Een relatieve weergave dus. Als we naar de absolute aantallen kijken zien we nog iets anders. Dan ziet het er namelijk zo uit.
Het grotere verhaal is natuurlijk dat het aantal boeken dat gelezen (of beluisterd wordt) als geheel nog wel wat aandacht vraagt. Twee weken geleden schreef ik nog over de historische statistieken van 1915 tot 2023. Toen meldde ik dat er in 1990 - net voordat internet opkwam - er nog 185 miljoen items werden uitgeleend in Nederland. 185 miljoen! In 2014 waren dat er nog maar 80 miljoen en in 2024 een kleine 60 miljoen. En overigens: in 1990 had Nederland 14,9 miljoen inwoners en toen ik net op de bevolkingsteller keek, stond die net boven de 18,0 miljoen. Veel meer mensen dus die veel minder lezen. En toch schrikken we elk jaar weer als er cijfers naar buiten komen over gedaalde taal- en leesvaardigheid.
Nu kan ik wel melden dat in 2023 de fysieke uitleningen een lichte stijging zien en de vraag is dus even of dat doorzet. Want een kleine opmerking is hier nog op zijn plek. Voor 2024 zijn er nog geen definitieve uitleencijfers zijn van de fysieke uitleningen bij alle bibliotheken. Waar we landelijke wel één systeem hebben voor ebooks, hebben we dat (nog) niet voor fysieke uitleningen. Toch is er al wel een prognose. En die wordt altijd gemaakt door de stichting Leenrecht die al wel gelden uitkeert aan auteurs en andere makers over uitleningen in 2024. Zij schatten het aantal fysieke uitleningen op 52 miljoen over 2024. Dat getal zou dus nog licht bijgesteld kunnen worden.
Maar ondanks dit geneuzel over het laatste miljoen uitleningen, mag de grote lijn helder zijn:
Nederland kan nog wel wat leesplezier gebruiken!
En dat is een opgave voor iedereen. En fijn dus dat er een online bibliotheek is die steeds beter gevonden wordt.
Sluit ik af met een gedichtje van Gerrit Komrij om dat leesplezier nog maar eens te promoten.
FietstochtHet verre postkantoor was de magneet.Niet om de luchtpostzegels of de taalVan overzeese stempels - nee, het deedOp tweehoog 's middags dienst als jeugdleeszaal.Tweemaal, op dinsdag en op donderdag,Verdween ik in het ruime trapportaalEn kwam weer buiten met een brede lach.Ik had mijn voorraad boeken andermaal.Met in mijn hoofd een eerste regel dieIk vluchtig had gezien bij een verhaalWerd, fietsend, al naar het vervolg gegist.Toch geselde ik vervaarlijk het pedaalOm sneller thuis te zijn, omdat ik wist:Het boek is beter dan de fantasie.Gerrit KomrijUit "Luchtspiegelingen"
U bent weer bij. Kunt u hierna weer een boek lezen (of luisteren natuurlijk).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten