Ik werk nu ruim dertig jaar voor openbare bibliotheken. En al vele malen mocht ik presenteren voor raadsleden, wethouders, burgemeesters en geïnteresseerde burgers. Maar nog nooit gebeurde dat onder politiebegeleiding. Maar afgelopen week gebeurde het. Woedende demonstranten en een gemeentehuis dat als een fort bewaakt werd. Ik neem u mee naar hoe ik verzeild raakt in het Droste-effect van mijn eigen presentatie over bibliotheekwerk.
Maatschappelijke waarde van robuust bibliotheekwerk
De afgelopen maanden deed ik namens Rijnbrink samen met mijn collega's Laudy Konings en Luuk van der Geest van Public Value onderzoek naar een toekomstbestendige bibliotheekvoorziening in de gemeente Montferland. Een lieflijke en heuvelachtige gemeente op de grens van de Liemers en de Achterhoek. Door het trieste overlijden van de vorige bibliotheekdirecteur was een logisch moment ontstaan voor de raad van toezicht van deze bibliotheek om samen met de gemeente te zoeken naar hoe de bibliotheek er in de toekomst uit moest zien en met welke partners dat het beste kon gebeuren.
Het onderzoek was klaar en zeer zorgvuldig door gemeente en raad van toezicht ingevuld. De resultaten zouden nu ook voor de raadsleden gepresenteerd worden. In mijn presentatie sta ik altijd stil bij de maatschappelijke waarde van robuust bibliotheekwerk en waarom dat nodig is. Eén van de onderwerpen die dan voorbij komt is de polarisatie in de samenleving en dat er nog maar weinig plekken zijn waar heel veel mensen uit alle lagen van de samenleving elkaar zien, treffen en echt met elkaar in gesprek kunnen. En ook vertel ik dan dat vertrouwen in de overheid niet meer vanzelfsprekend is en dat deze samenleving een opgave heeft om weer met elkaar tot oplossingen te komen.
In die presentatie zit dan dit plaatje....
Het plaatje is overigens al uit 2016 en is van een beruchte inspraakavond voor een AZC in Steenbergen.
Onrust
Al op de avond voordat we presenteren ontving ik een berichtje via de directeur van de gemeente. De wethouder laat weten dat ze onrust verwachten omdat ook het AZC die avond op de agenda staat. In december 2024 werden hier nog raadsleden met vuurwerk bekogeld toen hetzelfde onderwerp aan de orde was. Dat men alert is, is dus volstrekt logisch. We krijgen instructie hoe we veilig naar binnen kunnen als de voorzijde van het gemeentehuis al geblokkeerd zou zijn.
Als ik die avond aankom, tref ik een gemeentehuis in opperste staat van paraatheid. Er staan politieagenten en BOA's opgesteld. Ik kom alleen het gemeentehuis in nadat ik geïdentificeerd ben als iemand die naar binnen mag. Maar de presentatie over bibliotheekwerk verloopt rustig. De raadsleden stellen hele goede vragen en laten duidelijk hun betrokkenheid zien. Want inderdaad: wie houdt er nu niet van bibliotheken?
Maar zodra de presentatie, die stipt op tijd moet eindigen, voorbij is, kom ik in een andere wereld terecht. De rust van het zaaltje verdwijnt. Ik krijg instructie hoe ik met mijn auto - die al veilig achter een hek moest staan - en onder toeziend oog van politie het toneel kan verlaten.
Droste-effect en bibliotheekconvenant
Wat ik liet zien in mijn presentatie - een onrustige en gepolariseerde samenleving - bleek mijn eigen werkelijkheid te worden. Ik was in mijn eigen Droste-effect terecht gekomen. Er zijn grote groepen in onze samenleving die zich onvoldoende gehoord voelen en die het gevoel hebben regie kwijt te raken over de eigen omgeving. En grote maatschappelijke problemen worden mede daardoor niet altijd meer als gezamenlijke problemen gevoeld.
Bibliotheken kunnen daar inderdaad een rol in spelen. Met nadruk op 'een rol' want bibliotheken kunnen onderdeel zijn van een oplossing maar zeker niet de hele oplossing.
Om die reden is in het nieuwe bibliotheekconvenant hier ook aandacht aan besteed. In de periode 2024-2027 hebben het Rijk, provincies, gemeenten en alle bibliotheekpartners daarin uitgesproken dat: '
Partijen gaan de rol van bibliotheken op het gebied van het versterken van de democratie en digitaal burgerschap uitbouwen en bestendigen.'
Hoe dat versterken van de democratie eruit moet zien is nog wel iets dat invulling vraagt. Eén van de wettelijke functies van de bibliotheek is die van ontmoeting én debat. Ik vind dat een mooie formulering: ontmoeting én debat. Dus geen debat zonder ontmoeting. Want een goed gesprek begint met ontmoeting. En dat is duidelijk nog geen automatisme.
Tot zover de mooie theorie. In werkelijkheid verdween deze bibliothecaris met de staart tussen de benen en zag hij de groep actievoerders in zijn achteruitkijkspiegel langzaam kleiner worden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten