zaterdag 25 april 2020

Bibliotheken in crisistijd : deel 7


Ik neem u weer mee door deze week. Met let op: het venijn van dit verhaal zit in de staart.

Kent u die mop over die bibliotheek die weer open zou gaan? Precies, die ging niet open. Vorige week noemden we het nog een tussenweek met hoop dat we wellicht na 28 april wat meer ruimte zouden krijgen. Het mag niet zo zijn. Er komen nog een paar tussenweken bij.

Nervositeit voor de persconferentie
Begin deze week was er bij Rijnbrink en bibliotheken nog koortsachtig overleg en allerlei mail- en app-verkeer. De verwachting was dat er werkelijk ruimte zou komen voor een heropening. Als dat bekend zou worden, zouden bibliotheken snel hun bibliotheken in gereedheid willen brengen voor heropening.

De VOB was bezig met het protocol voor een gefaseerde herstart. Dat protocol moest goedgekeurd worden door de autoriteiten en pas dan zou heropening mogelijk zijn. De vraag was of het protocol snel genoeg goedgekeurd zou worden. Vanaf de zijlijn ondersteunde een aantal collega's van Rijnbrink de VOB bij het opstellen van de benodigde documenten en ook een aantal bibliotheken in ons werkgebied leverden hiervoor benodigde input. Bibliotheken vroegen ook al of concept-documenten die nog niet waren goedgekeurd toch al gedeeld konden worden. Veel MT's van bibliotheken hadden als spoedoverleggen ingepland voor woensdagochtend om dan eventueel met gezwinde spoed aan de slag te kunnen. De haast was duidelijk begonnen.

De persconferentie zelf
En toen de persconferentie... Ik geloof dat er meer mensen keken naar deze persconferentie dan naar de finale van het EK-voetbal in 1988. Het was ronduit stil op straat.

Basisscholen gaan vanaf 11 mei heel voorzichtig open en kinderen krijgen een beetje ruimte. Maar dat is het ook even voor dit moment.

Het leek alsof ik een oorverdovende stilte terecht was gekomen.

Na de persconferentie
Ons spoedoverleg die volgende ochtend was een stuk overzichtelijker dan gedacht.

De VOB kwam donderdag met het protocol voor gefaseerde openstelling en ging ook in op schoolbibliotheken en afhaalbiebs. Voor die laatste is ruimte mits de nodige voorzorgsmaatregelen worden getroffen en voor schoolbibliotheken is nader overleg met scholen nodig. En scholen zullen vooralsnog zeker nog geen derden in de school toestaan. Ook daar dus stap voor stap en met veel voorzichtigheid.

Een uur nadat ik van de VOB het protocol had ontvangen kreeg ik van de eerste bibliotheekleverancier al een mail (zie het plaatje helemaal bovenaan) waarin ik bestellingen kon opgeven voor kuchschermen, hesjes en strepen. Wat voor de één een crisis is, is voor een ander weer gewoon handel.

Regeringsbeleid: liever langzamer herstarten dan terugvallen
Tot en met 19 mei dus geen mensen in de bibliotheken. Er is een kleine kans dat er tussentijds nog verruimingen komen en heel misschien dat bibliotheken daar bij zitten. Maar wie kijkt naar het regeringsbeleid, ziet dat ze er voor kiezen om heel gereguleerd te herstarten. Liever langzamer herstarten dan straks terugvallen lijkt het motto. En eerlijk gezegd kan ik me daar goed wat bij voorstellen. Mochten we rond 19 mei weer open kunnen, dan zijn we bijna 10 weken dicht geweest.

Nou, 'dicht', is niet het goede woord. Want bibliotheken zijn overal nog met van alles actief: telefonische spreekuren,  ebooks, digitale voorleestassen, een digitaal taalhuis, hulp aan ouderen en afhaalbiebs. In de volle breedte van het bibliotheekwerk  gebeurt van alles.

De kleine bubbel waar we nu in leven
Ondanks alles is er één ding wat ik zelf ontzettend mis. En dat zijn mensen om mij heen. Hoewel ik het niet slecht doe als kluizenaar merk ik wel dat ik zowel in mijn werk als privé in veel kleinere kringetjes functioneer. Als ik kijk hoe mijn werkagenda en mijn sociale agenda er uit zagen voor de lock down dan zie ik vooral dat mijn contacten zijn teruggebracht tot mensen die ik allemaal  al heel goed ken. En ik merk ook dat ik daarmee in een veel kleinere 'bubbel' terecht ben gekomen dan vroeger. Ik kom nauwelijks meer nieuwe mensen tegen en ook bijna geen mensen meer die wezenlijk anders tegen zaken aankijken.

En daarin ben ik niet de enige. Dat gebeurt nu in de hele samenleving. De 'bubbels' waarin we leven zijn teruggebracht tot de meest kleine vorm.

En om eerlijk te zijn: ik denk dat dat bijzonder schadelijk is voor een samenleving. Rolf Hapel, de voormalige directeur van Dokk1 in Aarhus, vertelde altijd dat de waarde van de bibliotheek ook gelegen is  in het feit dat iedereen in de bibliotheek elkaar kan 'zien'. En het feit dat verschillende groepen in de samenleving elkaar zien, levert meer begrip en respect voor elkaar op.

De publieke ruimte die wij bieden is daarmee van essentieel belang. De bibliotheek is een plek waar mensen elkaar treffen aan de leestafel, waar scholieren komen studeren, waar sommigen kun eerste digitale stapjes zetten in de cursus Digisterker of Klik en Tik. Al die activiteiten zijn veel meer dan alleen de krant lezen of iets leren. Het zijn allemaal bezigheden waar mensen met elkaar in contact zijn en zich scherpen aan elkaar.



Bibliotheken als de vertrekhal van de verbeelding
Naast het menselijk leed door het virus, denk ik, dat dat gemis aan menselijk contact en het elkaar niet zien ook een grote schadepost is op termijn. We komen niet meer uit onze eigen bubbels, we verharden in onze standpunten en toetsen minder onze vooroordelen.

Bibliotheken zijn een 'mainport' voor de ontwikkeling van een samenleving als geheel. Het is - zoals Aad Nuis ooit zei - de vertrekhal van de verbeelding met jaarlijks meer dan 60 miljoen bezoekers. En allemaal zijn ze op reis in hun eigen ontwikkeling.

Gisteren maakte de regering bekend nog eens een bedrag tussen de € 2 en 4 miljard te besteden aan de redding van de KLM. De KLM vervoerd jaarlijks 35 miljoen bezoekers naar een ver of minder ver oord.

Bibliotheken laten elkaar jaar 60 miljoen bezoekers op reis gaan naar hun eigen ontwikkeling of in hun eigen verbeelding. 60 miljoen bezoekers die elkaar zien en die uit hun eigen bubbel komen. 60 miljoen bezoekers die door hun eigen gedrag met de inspanningen van de bibliotheek de sociale cohesie versterken. En dat voor het luttele  bedrag van € 500 miljoen.

Beste overheden, denk daar nog eens aan als er nog een relatief kleine bijdrage nodig is om de cultuursector te ondersteunen. De bibliotheek is grootste vertrekhal van Nederland: de mainport van de verbeelding.

2 opmerkingen:

Almar zei

Beste Mark, kun jij mij uitleggen waarom de Deventer bibliotheek geen vormen van uitlening bedenkt waarbij het gebouw niet open hoeft te zijn. Een haal en breng dienst of zoiets. Of een afhaalloket met voldoende bescherming. Om eerlijk te zijn vind ik de bibliotheek een van de minder ondernemende culturele instellingen in Deventer. Nu lijkt de focus op digitaal uitlenen te liggen en dat is weinig nieuws onder zon. Almar Otten

Mark Deckers zei

@Almar: Wat leuk dat je hier voorbij komt. En best een eer ook. Ik denk dat de Bibliotheek Deventer met meer bezig is dan je vanaf de buitenkant kunt zien. Ik weet dat ze erg actief zijn met ondersteuning aan ouderen en met allerlei creatieve oplossingen voor het onderwijs. Misschien voor jou wat minder zichtbaar maar ze zijn zeker ondernemend. Overigens: ik zie dat al jouw toptitels als ebook te leen zijn bij de onlinebibliotheek.nl en dus ook nu verkrijgbaar voor alle bibliotheekleden. Ook ikzelf lees nu op die manier en ik red me daar voorlopig mee. Maar ik zal blij zijn als bibliotheken gewoon weer open kunnen. Hoop dat alles je goed gaat en graag weer eens tot een fysieke ontmoeting!