zaterdag 18 april 2020

Bibliotheken in crisistijd : deel 6


Een macabere dans met het virus
Bibliotheken zijn nu vijf weken dicht. En we noemen het een tussenweek. Tenminste, zo noemde premier Rutte deze week. En dat is het eigenlijk ook wel voor bibliotheken. Thuisbieb is nu zowel voor Apple als voor Android in de lucht. Wie een afhaal- en/ofbezorgbieb wilde beginnen, heeft die nu wel draaiend en met grote spanning wordt uitgekeken naar dinsdag 21 april. Dan maakt de regering namelijk bekend wat er gaat gebeuren na 28 april. En dan wordt dus ook bekend wat gaat gebeuren met bibliotheken.

Ik keek afgelopen week een stukje van het kamerdebat over Corona. Klaas Dijkhoff noemde de Coronacrisis een macabere dans met het virus. Dat vond ik wel een goede metafoor. We moeten er de komende tijd mee leren leven.

Bibliotheken waren van rijkswege gesloten om die ruim miljoen bezoekers die wij per week trekken niet met elkaar in contact te brengen. Als het 28 april is, hebben we dat ruim zes weken volgehouden als bibliotheken. Zes unieke weken waarin de bibliotheek dicht was.

En het virus is niet weg.

Elke dag komen er nog vele ziekenhuisopnamen bij, elke dag sterven er nog meer dan honderd mensen aan het virus maar gelukkig daalt de druk op de intensive care.

Mentale kanteling
Zes weken intelligente lockdown.  Scholen dicht horeca dicht, bibliotheken dicht. En het virus is niet weg. En dat zal het ook nog lang niet zijn. Zodra de tijd rijp is gaan we dus van een fase van 'contact vermijden' naar 'verstandig met contacten omgaan'. Die anderhalve meter wordt daarbij een heilig getal.

En dat vraagt opnieuw een mentale kanteling. Waar we eerst zaten op vooral digitale dienstverlening moeten we terug naar verstandige fysieke heropening. De vraag is niet óf bibliotheken open gaan maar hoé en wannéér.

Want ja, iedereen wil graag weer open. Als ik de geluiden goed hoor bestaat een gerede kans dat daar na 28 april voor bibliotheken ook wat ruimte voor geboden wordt. De VOB bericht in haar informatiebulletin:
"De VOB is in overleg met het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en andere betrokken instanties over de eventuele gefaseerde openstelling van bibliotheken. Want we houden er rekening mee dat bibliotheken gaan behoren tot de instellingen die straks gedeeltelijk weer open mogen als zij voldoen aan de regels die gelden in de ‘anderhalve-meter-maatschappij’."




Modulaire herstart
Er zal een modulaire herstart van bibliotheken komen is dan de verwachting. Van schoolbibliotheken en afhaal-, retour- en bezorgservices naar een voorzichtig terugkeer van bezoekers in het pand. Vooral het weer toelaten van bezoekers zal aanpassingen vragen. Een deurbeleid bijvoorbeeld. Er zullen minder mensen binnen mogen zijn dan we gewend waren. Bij balies zullen kuchschermen nodig zijn. En pas als laatste zullen we kunnen denken aan grotere activiteiten in de bibliotheek .

En wanneer mag je starten met wat? Dat zal een ingewikkelde vraag zijn waar elke bibliotheek een antwoord op moet vinden. Kan dat niet centraal geregeld, hoor ik u denken? Nou, ik denk het niet. De VOB werkt aan richtlijnen hiervoor. Maar dat betekent niet dat iedereen tegelijk ook hetzelfde kan gaan doen.  De lokale situatie is namelijk te verschillend: de hoeveelheid bezoekers, het type bezoekers (leners of verblijvers), de leeftijd van bezoekers (denk aan veel ouderen), de situatie in de eigen gemeente (meer of minder besmettingen), de partners waarmee een pand gedeeld wordt en hoe die er mee omgaan. En dan heb ik het nog niet over het feit dat in elk pand aanpassingen nodig zijn en dat je pas weer open kunt voor bezoekers als die aanpassingen zijn gepleegd. Bij sommigen zal dat meer tijd vergen dan bij anderen.

Onverantwoorde bibliotheekdirecteuren?
Kortom, er zullen bibliotheken zijn die sneller en anders open zijn dan anderen. Zeker grote stadsbibliotheken zullen er een flinke kluif aan hebben om alles geregeld te krijgen. Er zal ongetwijfeld weer enige discussie ontstaan tussen mensen die vinden dat de ene bibliotheek te snel open gaat of die vinden dat andere bibliotheken er te benauwd mee omgaan. In één van mijn vorige blogs noemde ik dat een discussie tussen rekkelijken en bevindelijken.

Ik blijf bij mijn standpunt dat ik geen bibliotheekdirecteur ken die deze beslissing onverantwoord of lichtvaardig neemt. Laten we elkaar dus wat ruimte gunnen. En dat zeg ik ook tegen ambtenaren of wethouders die meelezen: dat uw buurgemeente al een bibliotheek heeft die open is, maakt uw bibliotheekdirecteur die nog niet open is, nog niet tot een luie donder of bange wezel. En beste ambtenaar of wethouder dat uw bibliotheek al wel open is, maakt uw bibliotheekdirecteur niet tot een onverantwoorde of roekeloze bibliothecaris.

Het is een macabere dans met het virus. En we moeten opnieuw een mentale omslag maken: van 'mijden' naar 'verstandig omgaan'. Laten we er geen race maken wie het snelste is. Bibliotheken zijn in deze gezondheidscrisis een bijzaak. Een belangrijke bijzaak wellicht, maar toch. We gaan doen wat we verantwoord kunnen.

Maar goed, laten we eerste 21 april maar eens afwachten over wat er na 28 april mogelijk is. Het zou mooi nieuws zijn als er dan wat ruimte komt voor bibliotheken: het betekent dat er dan ook wezenlijke vooruitgang is in het terugdringen van het virus. En dat is dan de grootste winst.

Geen opmerkingen: