Ik dacht, ik ben wel klaar met die cijfers van ebooks die ik gisteren publiceerde. Maar aansluitend op publicatie, kreeg ik een aardige gedachtenwisseling met Majolijn Mijling van de Bibliotheek Gelderland Zuid. De vraag was of ik geen appels met peren vergeleek. Voor mij leverde dat in ieder geval het inzicht op dat je nog wel op verschillende manier naar de cijfers kunt kijken. Ik neem u mee langs wat cijfers.
Wat is de kwestie?
Hierboven staat een plaatje dat ik gisteren als laatste gebruikte. Het geeft aan hoeveel ebooks per lid geleend worden bij openbare bibliotheken en bij het digital only abonnement van de Koninklijke Bibliotheek.
Het uitgaan van een kengetal per lid is bij openbare bibliotheken vrij gebruikelijk en maakt bibliotheken onderling vergelijkbaar. Het probleem is alleen dat het woordje lid bij de bibliotheken en het digital only abonnement van de Koninklijke Bibliotheek anders ingevuld wordt.
Hoe zit dat? Het ebookplatform werkt met 'accounts'. Je komt op twee manieren aan een account komen: 1) je registreert je met je bestaande bibliotheekabonnement of 2) je neemt digital only abbonnement bij de KB. In de eerste situatie is niet elk lid van een bibliotheek ook een ebookaccount. In de tweede situatie is elk lid automatisch een account. Bij de KB zijn accounts en leden dus onderling uitwisselbare eenheden en bij bibliotheken niet.
Marjolijn geeft aan dat je beter deze cijfers per account zou kunnen laten zien. Dat heb ik ook maar eens gedaan en dan ziet het uit zoals hieronder.
Je ziet dat de score bij openbare bibliotheken dan stijgt. Dat is bijna een factor 10 verschil. Niet elk lid is een ebookaccount. Verre van dat zelf. Die factor 10 verschil duidt erop dat rond de 10% van alle bibliotheekleden hun ebookaccount heeft geactiveerd.
Als je bovenstaande cijfer gebruikt, vergelijk je inderdaad beter het directe gebruik van het ebookplatform. Daar geef ik Marjolijn gelijk in.
Het roept echter wel een andere vraag op: hoeveel leden bij de verschillende bibliotheken hebben dan een ebookaccount aangemaakt? En zit daar veel verschil tussen? Kijk en daar komt een volgende top-10 om de hoek zetten. Want dat heb ik ook op een rijtje gezet.
Bij welke bibliotheek hebben de meeste leden een ebookaccount aangemaakt?
Het landelijk gemiddelde ligt op 10,2%. Wie wil dat bibliotheekleden goed gebruik maken van ebooks is er bij gebaat dat veel leden een ebookaccount hebben aangemaakt. Want wie geen account heeft, kan er geen gebruik van maken. In deze lijst zie je dat DOK Delft daar bijvoorbeeld goed in geslaagd is. Ik weet bijna zeker dat ze daar consequent aandacht aan hebben besteed gezien het verschil met het landelijk gemiddelde.
Bovenstaande tabel geeft dus het bereik aan binnen het eigen ledenbestand. Maar het zegt nog niets over het gebruik. Lezen ze veel of lezen ze weinig? Sterker nog: dat 16% een account heeft, kan theoretisch nog altijd betekenen dat er nog niet één ebook is uitgeleend
Zorgen dat je veel accounts krijgt is dus maar de helft van het verhaal. De andere helft is: hoeveel ebooks worden er gelezen per account. Want zoals je hierboven al zag: de ebooklezers die via het digital-only-abonnement lezen, lezen meer ebooks dan die via de bibliotheek ebooks lezen.
Het gemiddelde cijfer van 7,38 per account had ik u hierboven al gegeven maar ook daar heb ik maar eens een top-10 van gemaakt van bibliotheken.
Bij welke openbare bibliotheek lezen de ebooksaccount het meest?
Het landelijk gemiddelde (incl. KB) ligt op 7,39 ebook per account per jaar. De Koninklijke Bibliotheek torent daar met die ruim 22 ebooks per jaar ver bovenuit. Deze bibliotheken hebben dus ebooklezers die meer dan gemiddeld lezen. Voor mij is het meest opvallende dat er redelijk wat bibliotheken tussen zitten met een christelijk werkgebied: Barneveld, Staphorst, Hoeksche Waard en Veenendaal. Gebieden met een leestraditie.
Deze tabel geeft goed de intensiteit van het gebruik aan. Maar zegt weer niks over de omvang. Theoretisch kan Koninklijke Bibliotheek één lid hebben dat 22,3 ebooks leent. En Barneveld zou in deze grafiek best 1.000 leden kunnen hebben die samen 11.250 ebooks lezen. Kortom, ook dit getal zegt dus niet alles.
Beide grafieken zijn allebei een top-10 over ebooks. Alleen laten ze twee verschillende zaken zien: de eerste toont het bereik onder bestaande leden en het tweede geeft aan hoe die leden die bereikt worden het ook gebruiken. Beide cijfers lijken me relevant.
En wat ik vervolgens deed was die twee lijsten met elkaar combineren. Het hoogste bereik onder leden, gecombineerd met het gebruik. En dan krijg je dus de top-10 die ik gisteren presenteerde.
Deze top-10 toont het gebruik per lid van de bibliotheek. In deze tabel zitten bibliotheken in beide lijsten goed scoren.
Het combineert twee variabelen. Dat kan maar versluiert ook wel wat het beeld doordat het indirect wordt. De uitslag klopt nog steeds maar de twee tabellen die erboven staan geven een directer beeld. Beide leggen het accent op een ander kenmerk. Er is meer dan één factor belangrijk. Wie slechts één van de twee tabellen gebruikt, laat een belangrijk kenmerk weg.
Als ik het nu weer zou doen, zou ik wellicht toch kiezen voor twee grafieken in plaats van een gecombineerde.
Leden versus accounts
Het aardige van de gedachtewisseling op Twitter is dat je ziet dat er nog geen standaardmethode is om te rapporteren over ebooks. Daar waar we oor de klassieke bibliotheekfuncties al wel uitgekristalliseerde kengetallen hebben (percentage lid, uitleningen per lid) is dat voor ebooks nog minder ver.
Hier zat de crux dus in het feit dat er bij openbare bibliotheken verschil is tussen het begrip leden en accounts. Niet alle leden hebben een account. Bij de Koninklijke Bibliotheek is een account ook een lid.
Ik vond het wel aardig om zo even aan te vullen en verder inzicht te geven. Dank Marjolijn voor het aanzetten tot die gedachten. Ik heb niet de indruk dat we hier al helemaal klaar mee zijn. We blijven elkaar zoeken naar betere vormen. Neveneffect: nog meer top-10's waar nog meer verschillende bibliotheken in staan. En daar heeft geloof ik niemand moeite mee.
Dit artikel is een tweede in een reeks. Het vorige artikel, waar veelvuldig naar verwezen wordt, vindt u hier.
Dit artikel is licht geredigeerd op 27 julli. Daarbij is inhoudelijk niks veranderd maar zijn veel vermaledijde typefouten eruit gehaald en woordjes die ik elke keer vergeet toegevoegd.
2 opmerkingen:
Een prognose per 2071. Een typefout maar wel een grappige.
@spinningwomen: het gaat soms langzaam met ebooks, maar zoooo langzaam nee... Toch maar aangepast :-) Dank voor je attendering!
Een reactie posten