Bevrijdingsdag: De bibliothecaresse van Auschwitz

Vandaag is het Bevrijdingsdag. Tijd voor een boek dat daar bij past: De bibliothecaresse van Auschwitz van Antonio Iturbe. 'De bibliothecaresse van Auschwitz' vertelt het waargebeurde verhaal van Dita Dorachova, een meisje van 14 jaar en haar verhaal over Auschwitz. 

Gezinskamp en het Rode Kruis
In Auschwitz waren geen kinderen. Bij aankomst overleefden zij de selectie niet en verdwenen bijna allemaal rechtstreeks naar de gaskamer. Een uitzondering is kamp B2B. Het is een kamp waar gezinnen leven. Mannen en vrouwen wel gescheiden maar met kinderen. De Duitsers hebben dit deel van het kamp opgezet om het Rode Kruis te misleiden over de opzet van de concentratiekampen. Als er waarnemers zouden komen, zou men dit deel van het kamp laten zien.

Bibliotheek in Auschwitz
In barak 31 van dit deel van het kamp wordt een geheim schooltje opgezet. Pal onder de ogen van de nazi's.  Boeken zijn verboden maar ondanks deze verboden blijken er toch acht boeken het kamp in gesmokkeld te zijn. Een bizarre verzameling waaronder een boek van Freud, 'De graaf van Montechristo', 'de lotgevallen van de brave soldaat Svejk', een wiskundeboek en een atlas. De boeken worden uitgeleend aan leraren en af en toe aan anderen. Dita beheert de boeken op een geheime bergplaats.

Het verhaal van Dita vertelt het verhaal van hoe een kind haar tienerjaren kwijt raakt aan de oorlog. Hoe haar moeder haar probeert te beschermen tegen dat verlies. Een verhaal van hoe gezinnen overleven in Auschwitz. Een verhaal over de willekeur van de dood, over egoïsme, jaloezie en verraad. En bovenal een verhaal over menselijkheid. Maar ook het verhaal over de kracht van die verhalen, hoe verhalen hoop bieden of gewoon afleiden van alle sores die er is.

Gisteren hoorde ik de toespraak van Jan Terlouw: ik hoorde hem spreken over hoe trots hij is dat velen nu kunnen zeggen dat ze van ná de oorlog zijn. Dat betekent dat we al jaren in vrijheid leven. In Auschwitz waren kampen voor joden, zigeuners, homoseksuelen en voor politieke gevangenen. Wie bedenkt wat we tegenwoordig mogen en kunnen, kan dankbaar zijn voor het feit dat we ná de oorlog leven. En tegelijkertijd is er nog genoeg om ons druk over te maken: vrijheid is nooit vanzelfsprekend.

Het einde van de kampen
Na de ontmanteling van Auschwitz wordt Dita nog overgeplaatst naar Bergen-Belsen. De laatste maand van de oorlog is een hel in dat kamp. Er gebeurt niks meer, maar er is ook geen enkel eten meer. De tijd is daar de dood geworden. Het moet dan ook onthutsend zijn geweest voor de bevrijders om die kampen te bevrijden en de omvang te zien van de moordmachine die was opgezet. (een schokkende documentaire vind je hier)

Zelf bezocht ik in de afgelopen jaren de jodenghetto Theresienstadt en concentratiekamp Buchenwald. Beide bezoeken lieten een diepe indruk achter. 

Waar Anne ophoudt, gaat Dita verder
Het verhaal van Dita is ontroerend en zal ook zeker goed leesbaar zijn voor middelbare scholieren. Eigenlijk gaat het verhaal van Dita verder, waar het dagboek van Anne ophield. En geloof het of niet, Anne en Dita passeren elkaar rakelings in dit boek. Anne overlijdt, Dita overleeft.

Reserveren via Literatuurplein?  Klik hier
Reserveren via de Overijssel Catalogus? Klik hier