Heeft Montfoort dan geen bibliotheek hoor ik u denken? Nee, inderdaad. Montfoort is één van de witte vlekken zoals omschreven in de tussenevaluatie van de bibliotheekwet.In het verleden heeft men een bibliotheek gehad en deze wegbezuinigd ten tijde van de bankencrisis. En daar heeft men spijt van zeggen velen in Montfoort.
In het college-akkoord is dan ook opgenomen dat er dan ook weer een goede openbare bibliotheek moet komen. En de wethouder, Jocko Rensen, heeft daar bovenstaand prachtig filmpje van gemaakt.
Beresteyn anno 2019
En zo kon het zijn dat ik 2019 - ruim 100 jaar na de oprichting van de eerste openbare leeszalen - geïnteresseerde burgers en raadsleden mocht vertellen over het nut van een openbare bibliotheek. Ik voelde me een beetje als jonkheer Beresteyn, lange tijd voorzitter van de net opgerichte Centrale Vereniging voor Openbare Leeszalen. In de beginjaren - dus inderdaad zo'n 100 jaar geleden - ging hij stad na stad en zaaltje na zaaltje af om gemeenteraden te overtuigen om een leeszaal op te richten. Dat was ook wel ingegeven door de aanstaande rijkssubsidieverordening die eraan zat te komen. Ook in mijn eigen stad Deventer heeft Beresteyn 'gepreekt' zoals je aan de krantenadvertentie kunt zien. En inderdaad: een jaar na zijn toespraak ging de bibliotheek van Deventer open.
En dat is toch wel bijzonder. Want eigenlijk zijn we altijd gewend om een bestaande bibliotheek te verbeteren maar hier bestaat de kans om vanaf 'scratch' opnieuw te beginnen. Hoe begin je dan? Nou ik denk bij wat je wilt bereiken voor burgers in een stad of dorp.
17,2 miljoen Nederlanders die een leven lang leren
Want hoewel er in honderd jaar een hoop veranderd is in Nederland, er zijn nog altijd forse uitdagingen. Wie niet beschikt over de juiste kennis en informatie of niet over de vaardigheden om ermee om te gaan, heeft toch een fors probleem. Als je vertelt dat van de leerlingen van de twee laagste niveaus van het VMBO 50% laaggeletterd is, schrikken toch veel mensen. En dan te bedenken dat deze jongeren die nu worden opgeleid doorwerken tot hun 70e. En wat denkt u: hebben ze meer of minder vaardigheden nodig om hun 70e werkend te halen? Precies. En daarmee zeggen we eigenlijk dat we in een samenleving zitten waar telkens nieuwe vaardigheden gevraagd worden. Er zijn 17,2 miljoen Nederlanders die een leven lang leren. Dat is de uitdaging - op economisch niveau - voor Nederland. En dan hebben we de sociale componenten nog niet eens gehad.
Als je het plaatje van Nederland (17,2 miljoen inwoners) doorvertaalt naar Montfoort (14.000 inwoners) dan ziet die uitdaging er 1:1 vertaald ongeveer als volgt uit.Het zijn voor een gemeente met 14.000 inwoners nog altijd grote getallen.
Uitdagingen genoeg
Bibliotheken kunnen in deze uitdaging ontzettend veel betekenen. Ik kan dan allerlei voorbeelden laten zien van (digi)taalhuizen, Voorleesexpress, samenwerking met volksuniversiteiten, cursussen digisterker, tabletcafés en dergelijke. En ja, ik laat dan ook zien waarom collecties nog belangrijk zijn. Nou, ik vermoed dat u dat als bibliotheek ook allemaal kent.
Een nieuwe bibliotheek begint niet bij de bibliotheek
En dan? Hoe begin je dan een bibliotheek? Want als één ding duidelijk is: er is niet één partij die tekent om bovengenoemde uitdaging voor de samenleving aan te gaan. Als burgers en samenwerkingspartners als bijvoorbeeld scholen, sociale teams en vluchtelingenwerk niet de handen ineen slaan zal de investering van een gemeente veel meer effect sorteren. En overigens, wie zo kijkt naar de inzet van bibliotheken ziet ook dat dit niet alleen uit het cultuurbudget gefinancierd hoeft te worden maar ook uit de potjes van sociaal domein en onderwijs. Als de samenleving over zijn eigen grenzen organiseert, moet ook de gemeente dat doen.
Wie een bibliotheek wil beginnen moet als gemeente daarom niet bij de bibliotheek beginnen. Men moet beginnen met wat er al is in de samenleving: burgers en bestaande partijen. De vraag is wat zij nodig hebben maar ook wat zij zelf kunnen bijdragen om samen stappen te zetten in deze uitdagingen. Vervolgens kan een gemeente een opdracht geven aan een bibliotheek om aansluitend op deze rol invulling te geven aan het bibliotheekwerk. De bibliotheek moet dan versterkend gaan werken op die krachten.
In Montfoort bezuinigde men de bibliotheek weg. Soms denk ik dan nog wel eens terug aan dat grapje dat ik wel eens vertel: 'Zegt de ene wethouder tegen de andere: O, hebben jullie de bibliotheek gesloten? Dat zou bij ons niet kunnen, daar zijn wij te arm voor.....' Een mooi doordenkertje.
Goed dat men in Montfoort nieuwe stappen gaat zetten. Met een flinke ambitie. Op 1 januari 2020 wil men starten. Onmogelijk? Nee, ik denk het niet. Wie begint bij wat er al is in de samenleving, kan een snelle start maken om vervolgens uit te bouwen. Een beetje zoals de Kennismakerij al een paar jaar eerder op de nieuwe plek van de Lochal in Tilburg startte om te experimenteren met nieuw bibliotheekwerk. Om vervolgens een paar jaar later een verpletterd concept te introduceren.
100 jaar geleden 'preekte' Beresteyn in Deventer voor de bibliotheek wijzend op een landelijke subsidieregeling. Nu 'preekte' een Deventernaar in Montfoort met een landelijke regeling van de motie Asscher in het achterhoofd.
Hou ze in de gaten in Montfoort. Daar gaat vast iets moois gebeuren!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten