dinsdag 28 mei 2019

Kinderen zullen wel niet meer lid worden van de bibliotheek? Nou....


We leven in een tijdperk van iPads, smartphones, Netflix en games. Kinderen groeien er mee op en worden er mee groot. Wat denkt u: zijn  er in zo'n tijd meer of minder kinderen lid van de bibliotheek dan vroeger? Nou?

Het echte antwoord is: er zijn meer kinderen dan ooit lid van de bibliotheek. Ik besloot de CBS-gegevens over openbare bibliotheken maar eens te combineren met de cijfers over de ontwikkeling van de bevolking en het aantal kinderen. En wat blijkt? In de afgelopen tien jaar is het aantal kinderen dat lid is gestegen van 58% naar 68%. Dat is een flinke stijging in een tijd waarin het lezen onder druk staat.

Hoe komt het?
Tja, in de grafiek geef ik het antwoord al een beetje weg. De stijging lijkt een gevolg te zijn van de intensieve samenwerking die is ingezet tussen bibliotheken en basisscholen. Dit alles onder de titel Bibliotheek op school.  In 2008 begon Kunst van Lezen en in 2009 startten de eerste bibliotheken in Nederland met het onderzoeken van het nieuwe concept.


Vanaf 2012 ging het snel met de Bibliotheek op school. Het concept stond, er waren scholen enthousiast gemaakt en bibliotheken gingen massaal de scholen in. Leesconsulenten werden opgeleid en de ene na de andere schoolbibliotheek met leesbevorderingsprogramma werd geopend.

In 2018 was 44% van alle basisschoolleerlingen een gebruiker van de Bibliotheek op school en daarmee ook (bijna altijd) lid van de bibliotheek. In totaal ging het binnen die scholen in 2018 om 655.000 kinderen. Dat zijn enorme aantallen! En het toont ook welke inspanning bibliotheken leveren. Het is echt ontzettend knap hoe dit op zoveel plekken is gelukt.

De oplettende lezer ziet overigens dat ik een paar jaar mis in mijn cijfers. Dat heeft te maken dat de aansluiting tussen eerdere cijfers tot en met 2014 en latere jaren die niet helemaal aansluit. Daardoor heb ik even een breuk in de cijfers. Daar is een lange verklaring voor die ik u even bespaar.

Boekstart
Naast de Bibliotheek op school is er nog een tweede programma dat ervoor zorgt dat kinderen in aanraking komen met de bibliotheek en lezen. Dat is het programma Boekstart. Ongeveer 60.000 kinderen per jaar  worden via de Boekstartkoffertjes of de Boekstart programma's in de kinderopvang of de consultatiebureaus lid van de bibliotheek. Niet alleen tijden de basisschoolleeftijd zijn meer kinderen lid maar ook al ver daarvoor dus.  En terecht.

Maar lezen kinderen ook meer?
Leuk die lidmaatschappen en opmerkelijk ook, maar lezen kinderen dan nu ook meer? Helaas, daar moet ik het antwoord op schuldig blijven. Wie kijkt naar de uitleencijfers van alleen bibliotheken ziet dat het aantal uitleningen per jeugdlid jaar na jaar gedaald is. Maar dat is maar het halve verhaal. In de CBS-gegevens zitten niet de uitleningen op de scholen. Het zou goed zijn om die er toch beter bij te krijgen. Bibliotheken geven soms wel en soms uitleencijfers op scholen door bij de gegevenslevering. Dat is een beetje een definitiekwestie maar het lijkt mij toch goed dat we gewoon kunnen zien bij alle bibliotheek welke omvang dit nu is. Maar goed, los van die laatste getallen: veel kinderen komen op deze manier dus in aanraking met taal, met boeken en met de bibliotheek.

En een uitsmijter....


Tot slot nog een kleine verrassing. Ook als blogger moet je met je tijd meegaan. Laatst kwam ik die schetsende wethouder tegen.... En je snapt: ik leer snel.... Tja, zo kun je je verhaal ook vertellen. Het is voor mij leuk om dit ook eens uit te proberen. Laat het me weten als ik vaker zo'n filmpje moet maken.

Wie dacht dat in deze tijd van schermpjes men minder lid is van de bibliotheek, heeft dus geen gelijk. Er zijn meer kinderen lid van de bibliotheek dan ooit. En dat is maar goed ook.

5 opmerkingen:

Unknown zei

Leuke video. Maar nog een hartewens van mij. De opleiding (jeugd) bibliothecaris in ere herstellen!!

Jouke Bethlehem zei

Om het begrip ‘ooit’ te relativeren is het interssant om deze cijfers te vergelijken met de cijfers in de jaren na de invoer van de contributievrijdom in de Bibliotheekwerk van 1975 en voor de start van de digitale revolutie. Vooral in de jaren 80 van de vorige eeuw waren er enorm veel kinderen lid. Interessant is ook de administratie van bibliotheken te checken op dubbeltellingen: kinderen die zowel lid zijn van de bibliotheek en van de bibliotheek op school. Unieke leden tellen dus. Een derde relativerend punt is dat basisschoolleerlingen doorgaans collectief worden ingeschreven. Daarom is het zeker interessant om de leesresultaten te meten. En die zijn er wel, maar niiet bekend bij het ministerie omdat deze uitleningen niet bij de bibliotheek worden geteld maar bij de resultaten van de school. En die worden niet wettelijk verplicht aangeleverd. Wel is onderzocht en vastgesteld dat scholen die actief met de bibliotheek op school omgaan beter scoren in CITO toetsen rond taal en lezen. En ook andere onderzoeken vallen zonder uitzondering zeer positief uit. Stichting Lezen en in het bijzonder Adriaan Langendonk en zijn medewerkers hebben een TOP prestatie geleverd met de landelijke opzet en ontwikkeling van dBOS. HULDE!

Mark Deckers zei

@unknown: het in ere herstellen van wat ooit was lijkt me niet de meest logische keus. Een eigentijdse variant die ook aansluit bij de huidige tijd en hoe kinderen in deze tijd opereren lijkt me zeker zeer aantrekkelijk.
@Jouke: ik dacht dat ik in mijn opmerkingen - zij het in beknopte zin - al wel wat relativerende opmerkingen had gemaakt. Maar dank voor de aanvulling. En die hulde... Ja,die is zeker terecht!

Bartwatching zei

Welke software gebruik je om de animatie mee te maken?

Mark Deckers zei

@bartwatching: dat is doodly.