Er wordt flink bezuinigd op collecties maar dat leidt niet tot verschraling van collecties. Sterker nog: collecties krijgen wel minder exemplaren maar meet titels! Dat is een conclusie die je zou kunnen trekken op basis van bovenstaande grafiek.
Naar aanleiding van mijn vorige blog over de daling van aantal boeken in de bibliotheken meldde Elma Lammers van de Koninklijke Bibliotheek iets interessant bij de opmerkingen:
"Nav het Gezamenlijk Collectieplan en de herijking van de plusfunctie onderzocht Maurits van de Graaf ook de omvang van de OB-collecties. We zagen toen dat de OB-collecties in 2017 (peildatum 1/1) qua aantal beschikbare exemplaren met 2,8% zijn gekrompen tov een jaar eerder, maar dat het aantal beschikbare titels juist 3,7% is gestegen. Totale omvang neemt dus af, maar het aanbod is wel meer divers. Te wijten aan het beter op elkaar afstemmen van collecties dmv o.a. gezamenlijk collectioneren?"Het onderzoek van Maurits van der Graaf is nog niet gepubliceerd maar Elma verwees mij naar Johan Stapel (uiteraard Johan, wie anders) die hier de cijfers voor aanleverde. De cijfers die Johan mij verstrekte zijn medio vorig jaar al verspreid op Biebtobieb (helaas alleen voor bibliotheekmederwerkers).
4,0% meer titels, 2,7% minder exemplaren
In mijn eigen telling van cijfers kom ik tot 4,0% meer titels en 2,7% minder exemplaren in het jaar 2016. Flevoland spant de kroon met een stijging van het aantal titels met 5,9%. Utrecht volgt met 5,8%. Groningen en Friesland sluiten de rij met een stijging van 1,1% en 1,3%.
De telling is een titel- en exemplarentelling uit de NBC+. Dat betekent dat op 1-1-2016 en 1-1-2017 is gekeken hoeveel titels elke bibliotheek had en hoeveel exemplaren. In totaal waren er zo'n 13 miljoen titels en zo'n 27,5 miljoen exemplaren. Die 27,5 miljoen is dus de totale collectie die bij Nederlandse openbare bibliotheken aanwezig is. In werkelijkheid zijn er echter niet 13 miljoen unieke titels. Dat zal veel lager liggen. Bij elke bibliotheek wordt het aantal titels geteld en niet gekeken naar overlap met andere bibliotheken. De wiskundigen onder u hebben al door dat hiermee er theoretisch gezien er een kleine kans dat het totaal aantal titels in heel Nederland gedaald is als men meer dezelfde titels is gaan kopen. Maar ik vermoed eerlijk gezegd van niet.
De situatie in Groningen
Tja, en dan nog het bijzondere Groningen. Waar het aantal exemplaren gewoon met 10% stijgt. Zijn daar werkelijk zoveel meer boeken? Ja, maar het ligt iets anders dan de kale cijfers doen geloven. Er wordt namelijk nog aan de NBC+ gesleuteld waardoor soms ook deelcollecties nog worden ingelezen. De opmerkelijke stijging van Groningen in aantal exemplaren - een kleine 100.000 boeken en andere media - heeft te maken met het feit dat nu ook schoolbibliotheken worden gekoppeld aan de NBC+. Reken maar even mee. Groningen heeft een kleine 100 schoolbibliotheken met gemiddeld 6 boeken per leerling en 225 leerlingen per school. Voila, daar zijn de ruim 100.000 boeken. Ook in Groningen zullen in de vestgingen de collecties kleiner worden. Maar ook hier, meer titels.
Elma hint in haar opmerking dat de betere titeldekking te wijten zou kunnen zijn aan betere afstemming door centraal collectioneren waardoor efficiënter met verdubbeling van het aantal exemplaren in een provinciaal netwerk zou kunnen worden omgegaan. Het zou kunnen maar dat verhaal kun je op basis van deze cijfers denk ik nog niet hard maken. Daar is meer onderzoek voor nodig.
Wel verkleining, geen verschraling
Genoemde cijfers lijken er in ieder geval op te wijzen dat verkleining van collecties niet ten koste gaat van de breedte van de collecties. Wel een verkleining maar geen verschraling. En dat is denk ik een compliment waard aan de collectioneurs!
4 opmerkingen:
Beste Mark Deckers, je kan het mooi vertellen met je cijfers over de bibliotheekcollecties, maar als gebruiker van de bibliotheek in Zeeland loop ik er zeer frequent tegen aan dat de bibliotheek de non-fictie die ik graag zou willen lenen, gewoon niet in haar collectie heeft en dat zijn dan geen recent verschenen boeken. Het is mij bekend dat het een paar weken duurt voor een bibliotheek die in bezit heeft, dus deze zijn niet in mijn ongenoegen begrepen. De titels die ik onder literaire fictie schaar en graag zou willen lezen zijn meestal en dan min of meer permanent uitgeleend. Mijn reserveringen- voor zover ze effect hebben - haal ik op bij de bibliobus die helaas regelmatig te kampen heeft met een technische storing en dan niet rijdt. Ik ben inmiddels dan ook een aanmerkelijk grotere koper (voornamelijk digitaal) dan lener. Rest me nog een vraag: bestaan de collecties waar jij het over hebt misschien uit thrillers, sf en streekromans? Zo ja is het dan ook verwonderlijk dat het bibliotheekgebruik drastisch afneemt? Vr gr, Truus Huisman
@Truus: Dank voor je reactie! Nou, we kunnen elkaar de hand schudden: ook ik ben een liefhebber van non-fictie en loop voor een deel tegen hetzelfde aan. Toch kom ik met de Overijsselse collectie vaak nog wel een heel eind en bij mij zijn die titels er vaak snel. Ik haal ze op in een kleinere vestiging. Ik reserveer ook veel en hoewel ik soms lang moet wachten op populaire titels heb ik altijd wel een boek omdat ik meerdere reserveringen open heb staan. Ik ben inmiddels aanmerkelijk minder gaan kopen. Er zijn dus veel factoren die bepalen of iets wel of niet werkt. Alleen het titelaanbod zegt dus zeker niet alles zoals jouw voorbeeld laat zien. Net zoals het geen oplossing om 'alleen' maar meer boeken te kopen want dan is een deel van jouw frustratie nog niet weg. Waar die extra titels uit bestaan weet ik niet maar ik zal eens kijken of daar ook nog iets over te zeggen valt.
Mark, nog een beetje extra informatie over die breedte in titels. Voor de KB-rapportage die vergezeld ging bij de brief van de minister over de midterm review Wsob (https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/rapporten/2017/12/01/trends-in-het-stelsel-van-openbare-bibliotheken/trends-in-het-stelsel-van-openbare-bibliotheken.pdf) deden we navraag bij Stichting Leenrecht over het aantal verschillende *uitgeleende* (dus niet: beschikbare) titels. Ook dat lijkt te zijn gestegen tussen 2013-2016. Ik citeer (p.6): "De Stichting Leenrecht heeft op basis van gegevens afkomstig uit zo’n 70% van de openbare bibliotheken becijferd dat er in 2016 zo’n 293.000 verschillende titels (boeken en luisterboeken) zijn uitgeleend. Vergelijking met bijvoorbeeld de titelgegevens uit 2013 levert een interessant inzicht op: toen ging het om circa 274.000 titels op toen 77,7 miljoen uitgeleende exemplaren. De dalende uitleentallen (exemplaren) betekenen dus niet dat de assortimentsbreedte in de uitleningen (titels) ook daalt; deze laatste lijkt juist iets groter te worden."
Met in een voetnoot de volgende -belangrijke - precisering: "Geteld zijn de EANs, de barcodes op de boeken. Aangezien titels soms meerdere uitgaven en dus verschillende barcodes hebben, ligt het werkelijke aantal verschillende titels iets lager; hoeveel is niet precies te zeggen. Ook dient vermeld te worden dat het aantal aan de Stichting Leenrecht rapporterende bibliotheken in 2013 en 2014 iets lager lag dan in 2015 en 2016, wat mede de toename in het aantal uitgeleende titels kan verklaren."
@Frank: Kijk aan dat wijst dus dezelfde kant op. Over 274.000 ben ik overigen nog niet echt kapot gezien het feit dat er toch tussen de 3 en 5 miljoen verschillende titels moeten zijn. Maar goed er zit ook veel in (Plus)bewaarcollecties. Maar dank voor deze aanvulling. Beiden met een kleine slag om de arm maar in dezelfde richting.
Een reactie posten