Het mijnenveld van de bibliotheeksystemen?

Op dinsdag 24 januari presenteerde Marc van den Berg, sectorhoofd innovatie en ontwikkeling en plaatsvervangend directeur van de Koninklijke Bibliotheek, de uitkomsten van het onderzoek naar een landelijk bibliotheeksysteem. Hoewel ik over dit onderwerp al veel geschreven heb, past het mij dit keer niet om er artikelen lang op in te gaan. Waarom niet? Nou, omdat ik deel uitmaakte van het team dat het onderzoek deed en zelfs aan de wieg van dit onderzoek heb gestaan. Met andere woorden: een kritische houding kunt u hier van mij niet verwachten.

Maar mijn mond houden kan ik toch ook niet. Ik zal er een paar woorden aan wijden en paar dingen aanwijzen waarvan ik denk dat het interessant is om daar het lampje eens op te zetten.

Mijnenveld?
Sommige mensen zeggen dat de wereld van de bibliotheeksystemen een mijnenveld is. In ieder geval een gebied waar het voorzichtig manoeuvreren is. Bibliotheken die zelfstandig automatiseren (ik werkte ooit bij zo'n bibliotheek) ontlenen namelijk een bepaalde mate van autonomie aan zo'n systeem.  Dan gaat het om het gevoel dat men het helemaal zelf kan inrichten en innovaties ook volledig zelfstandig kan uitvoeren. Ja, ook alles zelf betalen. Dat ook. En nooit toegeven dat je meer betaalt dan een ander uiteraard.

Verder sturen de bibliotheeksystemen heel veel processen in bibliotheken. Het gaat zoals een systeem het wil. Een overstap naar een ander systeem betekent dan ook dat ontzettend veel processen opnieuw bekeken moeten worden. Daar worden we als bibliotheken redelijk 'merkentrouw' van en roepen we al snel: 'mijn systeem is de beste'. Sommige mensen zeggen zelfs dat de bibliotheeksystemen kenmerken hebben van fundamentalistische geloofsrichtingen.

En tot slot: elke bibliotheek heeft er een mening over, terwijl ze lang niet altijd zelf de contractpartner zijn met een leverancier. Dat is vaak weer een provinciale ondersteuningsinstelling die dit in opdracht van een groep bibliotheken doet.

Simpel is het dus niet. En binnen dat mijnenveld geeft het rapport aan dat bibliotheken een collectief systeem mogelijk is en dat dat het operationeel zou kunnen zijn vanaf  2019. De keurig geformuleerde eindconclusie luidt dan ook:

"Op basis van dit onderzoek concluderen de onderzoekers dat een landelijk bibliotheeksysteem voor Nederland technisch, bestuurlijk-organisatorisch en financieel haalbaar is. Met een landelijke bibliotheeksysteem kan het netwerk van openbare bibliotheekorganisaties voordelen behalen, in het bijzonder het versnellen van innovatie en het behalen van efficiency- en ketenverbetering binnen de branche. Voorwaarde is dat de bibliotheken bereid zijn processen en functionaliteiten te harmoniseren zodat alle bibliotheken gebruik maken van een ‘standaard’ systeem." 

Iemand noemde het een 'wollige' conclusie. Dat zal, maar wie bovenstaande veld ziet, moet die opinie denk ik toch bijstellen. De conclusie beweegt binnen de meest maximale ruimte die op dit moment mogelijk is. En laten we wel wezen,  Denemarken en Vlaanderen gingen ons al voor. Onmogelijk is het zeker niet. Maar het vraagt wel wilskracht en stuurmanskunst.

Een basissysteem mét schoolbibliotheken en een impliciete keus voor vernieuwing
In het rapport worden vier scenario's geschetst om te komen tot een landelijk systeem: 1) houden zoals het is, 2) modulaire opbouw, 3) basissysteem en 4) breed bibliotheeksysteem.  Beredeneerd wordt uitgelegd waarom gekozen wordt voor een basissysteem. Overigens wordt wel benoemd dat ook schoolbibliotheken al binnen dit systeem vallen. Dat is dus geen aanvullende functionaliteit. Iets waar veel bibliotheken op dit moment óf veel voor betalen óf waar men kiest voor een niet geïntegreerde oplossing vanwege de kosten.

Dat basissysteem is impliciet ook een keus voor vernieuwing. Tijdens het proces waren er bibliotheken die aangaven dat systemen vooral ook ruimte moeten bieden voor allerlei nieuwe functies.  Een enkele bibliotheek was zelfs zo stellig dat deze aangaf in het geheel geen bibliotheeksysteem meer te willen. Dat lijkt me met bijna 80 miljoen uitleningen (160 miljoen transacties) wellicht te vroeg maar duidelijk is dat er allerlei nieuwe functies bijkomen. De vraag is echter: komen die in het bibliotheeksysteem of naast en gekoppeld met het bibliotheeksysteem.

Op dit moment werkt de KB bijvoorbeeld aan een marketingplatform dat hier natuurlijk goed op kan aansluiten. Niet in datzelfde systeem maar wel afgestemd op elkaar.

Kosten
Er wordt in het rapport wel iets gezegd over een mogelijke prijs van het bibliotheeksysteem. Die zou tussen 40 en 50 cent per inwoner kunnen zitten. Maar daar worden nog allerlei opmerkingen bij gemaakt en zelfs dat dat nader onderzocht moet worden.

Interessanter naar mijn mening is het om nog eens goed naar de bijlage te kijken. Daar zit een vrij aardige analyse in van de kosten van biblliotheeksystemen. Gemiddeld besteden bibliotheken € 1,- per inwoner aan het bibliotheeksysteem (in totaal € 17.000.000,- in heel Nederland). Maar er zit een stevige variatie in naar onder en boven. Hoe groot die exact is, is niet bekend omdat in het onderzoek dat niet voor alle bibliotheken is onderzocht. Het is interessant om die calculatie nu voor de eigen organisatie te gaan maken en bovenstaande schema daarbij te gebruiken. Daarmee voorkom je dat je veel verborgen kosten vergeet.

Wie dus € 1,- per inwoner vergelijkt met die 40 tot 50 cent ziet dus dat er voor de sector als geheel  toch wat te winnen moet zijn. De kunst is dan om het voor iedereen interessant te maken. Ook voor partijen die wellicht aan de onderkant van deze prijs zitten. Maar dat er wat te winnen valt, mag duidelijk zijn.

Vlaanderen
Ondertussen is men in Vlaanderen aan de aanbesteding begonnen. Die moet ergens rond de zomervakantie afgerond worden. Stel dat het in Nederland nu aan het eind van dit jaar of ergens in 2018 helder is dan wordt het ook nog interessant om nog eens naar samenwerking met Vlaanderen te kijken. Want zou het interessant zijn om bijvoorbeeld IBL en collectiebeheer ook grensoverschrijdend te laten gaan. Niet de collectie Nederland maar de collectie Nederland en Vlaanderen dus. Hoe groter de netwerkcollectie is, hoe beter de dienstverlening zou moeten kunnen zijn.

Interactief proces
De Koninklijke Bibliotheek heeft al aangekondigd dat er een vervolgtraject komt. Om met de woorden van de website te spreken:

"Er moet nog een aantal onderwerpen helder worden voordat bibliotheken zich kunnen committeren: de invulling van de regievoering, de precieze uitwerking van de noodzaak tot standaardisering, de financiering van een collectief systeem en de richtprijs en de voorwaarden waaronder bibliotheken kunnen deelnemen."

Het traject was tot nu toe vormgegeven met een brede stuurgroep en een brede projectgroep. De projectgroep waar ik aan deelnam was een mooie mix van kwaliteiten van bibliotheken, POI's en KB. Al pratend kwam je bijna altijd tot goede of acceptabele oplossingen. Daarnaast zijn verschillende informatiesessies georganiseerd waar telkens 50 tot 70 bibliotheken aan deelnamen en die met goede aanvullingen kwamen in het onderzoek. Ik heb daarvan genoten. En ik kijk dus ook wel uit naar het vervolg.

Denemarken, Vlaanderen en nog een handje Europese regio's gingen ons al voor. Ik ken de tijd nog dat er meer dan 100 bibliotheekinstallaties waren (zo eind jaren '90 van de vorige eeuw). Dat zijn er nu nog maar 45. Bibliotheken werken meer samen dan ooit als het gaat over allerlei programma's zoals Bibliotheek op school en Basisvaardigheden. Alle bibliotheken gebruiken een landelijk logo of hebben een goede reden om ervan af te wijken. We delen een mooi gezamenlijk systeem voor ebooks waar best wat aan te verbeteren valt maar waar iedereen in kan en gebruik vna kan maken.  Tja, zo bekeken is het geen mijnenveld maar een mooie kans.

Het is aan de sector zelf: zien we samen een kans en hoe moet die er uit zien?  De ruimte is er. De vraag of we hem samen in willen vullen. Ik doe graag weer mee om die vraag te beantwoorden.

Download hier het rapport en de bijlagen

De bibliotheeksystemen zijn dood! Leve het bibliotheeksysteem! (tenminste... in Vlaanderen) : deel 4, slot en driepuntenplan voor Nederland

De afgelopen dinsdag bivakkeerde ik een dagdeel in Brussel, in het  het hoofdkwartier van het Vlaams bibliotheekwerk.  Johan Mijs en Peter de Keyser van Bibnet hebben mij collegiaal uit de doeken gedaan hoe alles is gelopen rondom het onderzoek 'Haalbaarheidsstudie consolidatie bibliotheeksystemen'. Waarvoor dank heren.

Provincies als sturende kracht, bestuurlijke hervorming als vliegwiel
Wat mij helder werd is dat in Vlaanderen de provincies samen met Bibnet het initiatief hebben genomen om dit onderzoek uit te voeren. Voor de goede orde: in Vlaanderen kent men geen PSO's maar zijn een deel van de taken die PSO's uitvoeren ondergebracht bij provincies.

Echter nadat het onderzoek begonnen was, kwam de Vlaamse minister met een stevige bestuurlijke hervorming die het aantal taken van provincies drastisch gaat terugbrengen. Het bibliotheekwerk hoort daar ook bij. Het onderzoek was hierbij een geluk bij een ongeluk.  De uitkomsten vallen dan ook prima in te passen in het Vlaamse beleid. .

Premie op samenwerking

Bibnet hoopt zelf dat er nog een soort stimulans komt voor samenwerken. Er was al een financiële stimulans om aan te sluiten bij het provinciale systeem en de Bibliotheekportalen catalogus die nu draait in 275 bibliotheken. Nu lijkt er ook een stimulans te komen op regionale samenwerking, regiobibliotheken zeg maar. Dat lijkt me inderdaad een aantrekkelijke gedachte. Zeker als je weet dat je het aantal koppelingen - en dus kosten - hier flink mee kunt beperken. 

Eén jaar bouwen, drie jaar implementeren
Maar het grote voordeel dat Johan en Peter zien in deze ontwikkeling is die van versnelling van innovatie. Met hun eigen woorden: 'we kunnen nu één jaar bouwen en daarna hebben we drie jaar nodig voor implementatie.  Dat is te langzaam. Het tempo van implementatie moet flink omhoog'. Ik denk dat dat zeer herkenbaar is voor Nederland. Landelijk is men net gestart met de uitrol van de NBC+  en daar drie jaar voor uittrekken lijkt nog een optimistische planning. Dus ook bij ons zou het tempo danig omhoog kunnen.

En daarmee eindigen we de inhoudelijke bespreking. Rest de vraag: Wat zouden we in Nederland kunnen?

Ik geef u een driepuntenplan.

Punt 1: PSO's 'Kraak het Vlaamse plan!'
PSO's zijn in Nederland het equivalent van de provinciale systemen in Vlaanderen. In Nederland werken PSO's eendrachtig samen en hebben ze ook een mooi ICT-platform waar contactpersonen van de Digitale Bibliotheek elkaar ontmoeten. Ik zou zeggen: Zet daar het Vlaamse onderzoek maar eens flink op de agenda, nodig de jongens en meisjes van Bibnet en M&I maar uit en kraak het Vlaamse plan.

Misschien is het Vlaamse plan een voorbeeld. En zo niet, dan scherpt het in ieder geval de gedachte wat dan wel voor Nederland interessant zou kunnen zijn.

Bedenk echter wel: in Vlaanderen komt een systeem voor 6 miljoen inwoners. Leg mij uit waarom dat ook niet gelijk voor Nederland zou kunnen werken? Als we dat doen worden we een speler op internationaal niveau. Worden onderhandelingsposities dan niet in één keer veel sterker?

Dus bespreken maar daarna toch vooral aan de slag.

Punt 2: KB 'verbind lokaal, provinciaal en landelijk in de roadmap'
Voor de KB zou ik zeggen dat het interessant wordt om aan te schuiven bij de tafel van PSO's als daar de Vlamingen komen vertellen. Want de ontwikkeling die PSO's wellicht kiezen zou naadloos kunnen worden ingevlochten in de  roadmap die de KB voor het land gaat maken. Dit gaat gebeuren met zogeheten gesprekstafels. En daarmee ontstaat ook in Nederland een momentum om grote stappen te maken in de versnipperde ICT.

En voor de KB geldt natuurlijk: zorg voor een vervolg op het Pleiade-rapport maar neem dan gelijk de uitkomsten van het Vlaamse rapport mee. En zorg vooral dat dit onderzoek aansluit bij de stappen van de PSO's.

Punt 3: Overheden 'Zet een premie op samenwerking'
De ICT wordt een stuk overzichtelijker met minder systemen. Ik denk dat als we landelijk gaan kijken wat alle bibliotheken en de KB samen betalen aan onderlinge koppelingen, dat we schrikken van het bedrag. Daar valt winst te behalen met minder systemen. Daar hebben overheden die als opdrachtgever gelden zeker invloed op. Zij kunnen samenwerking belonen met een eenmalige premie.

En samenwerking gaat uiteraard niet alleen over systemen maar ook over harmonsatie van processen, dienstverlening en tarieven. Kijk, en dan zitten we weer midden in de Nederlandse discussie over de Nationale BibliotheekPas.  Ik zou zeggen: zet op alle bestuurslagen een premie op samenwerking. Misschien een mooi agendapunt als de drie bestuurslagen toch een keer moeten bijpraten over bibliotheekwerk.

En met die drie punten, sluit ik een blogreeks af waar ik Johan en Peter van Bibnet bedank voor hun input en Karin Zwiggelaar van M&I voor de nodige correcties en aanvullingen. U hebt huiswerk en voor mij breekt bijna de vakantie aan. Het is weer goed verdeeld.

Foto: Eduardo Arcos

De bibliotheeksystemen zijn dood! Leve het bibliotheeksysteem! (tenminste... in Vlaanderen) : deel 3

Vandaag gaan we het eens hebben over hoe men nu in Vlaanderen verder gaat. Want ik hoor u denken: leuk zo'n rapport, maar gaan ze er ook echt wat mee doen? Dat lijkt zeker het geval te zijn. Het rapport geeft een planning van wat er de komende jaren moet gebeuren. Die ziet u hierboven. Aangezien het de Vlaamse overheid is die aan zet is - en niet de vijf provincies - kan besluitvorming relatief eenvoudig. Draagvlak kon nog wel eens een ander vraagstuk zijn maar daar kom ik nog op terug.

Medio 2019 operationeel
Als je bovenstaande planning volgt zou er eind 2016 een aanbesteding hebben kunnen plaatsvinden voor één bibliotheeksysteem in Vlaanderen. Het document 'deelrapport fase4: Uitwerking meest haalbare scenario' geeft hiervoor al een aardige aanzet. Zo is hier bijvoorbeeld in terug te vinden wat allemaal beschreven moet worden om de aanbesteding in gang te zetten (het zogenaamde lastenboek). Voor migratie wordt anderhalf jaar uitgetrokken, waarna in 2019 de reguliere beheerfase zou kunnen starten.

Voorbereidingsfase?
Parallel aan de aanbestedingsfase zit ook de voorbereiding. Voor mij is nog wel een vraag of in die voorbereidingsfase ook niet flinken stappen moeten worden gezet in het uniformeren van onderstaande processen.

Hoewel de besluitvorming voor de aanschaf van een systeem wel op centraal niveau genomen kan worden is bovenstaande uniformering iets waar vele bibliotheken een mening over zullen hebben en die flink veel extra tijd kunnen vragen. Kijk maar naar het traject voor de Natonale BibliotheekPas in Nederland.

Het rapport schrijft bijvoorbeeld over de uniformering van het lenersbestand:

Door consolidatie van de lenersadministratie ontstaat er één Vlaams lenersbestand. Indien gewenst zal geregeld moeten zijn dat de bibliotheken in eerste instantie alleen hun eigen leden zien. Het eengemaakt lenersbestand biedt in principe mogelijkheden de dienstverlening aan het publiek buiten de grenzen van de eigen bibliotheek aan te bieden, bijvoorbeeld door gastgebruik (lenen in andere bibliotheek). Verschillen in reglementen tussen de gemeenten maken dat echter voorlopig nog lastig te realiseren, tenzij zij daar afspraken over gemaakt hebben. Ook de verschillende soorten passen belemmeren het gebruik van de diensten van een andere dan de eigen bibliotheek. Op termijn zou de lenersadministratie zo ingericht kunnen worden dat een lener diensten kan gebruiken van:

• één bibliotheek (waar hij ingeschreven is);
• een cluster van bibliotheken (die onderlinge afspraken hebben);
• alle bibliotheken (als dat zo zou afgesproken worden).

Het lijkt er dus op dat men kiest voor een getrapte en groeiende vorm van samenwerking en dus niet voor een afgedwongen landelijk samenwerkingsmodel.

Nieuwe rol voor Bibnet
Het rapport staat ook goed stil bij de nieuwe verhoudingen die ontstaan doordat er een landelijk systeem komt. Het rapport geeft aan dat

'wanneer de Vlaamse overheid de provinciale bevoegdheden overneemt deze dan bij deze overdracht ook moet zorgen voor het eigenaarschap en de operationele continuïteit van de provinciale systemen en hun beheerteams die dan nog een tijdje moeten blijven werken, Vervolgens zal gewerkt moeten worden aan een centrale beheerorganisatie voor het nieuwe Vlaamse bibliotheeksysteem waarin het logisch lijkt die vanuit de huidige provinciale teams te laten ontstaan.'

Vanuit de provinciale teams wordt dus organisch een nieuw team geformeerd. In de haalbaarheidsstudie zelf wordt gemeld dat bovenstaande nog een flink opdracht voor Bibnet zal zijn. Hierbij zal het van het uiterste belang zijn dat de afstand tussen Bibnet en de lokale bibliotheken kort is en de inzet ransparant en dienstbaar.

Een ander deel van het succes van de migratie zal zijn hoe men omgaat met het verschil tussen 'innovatieve' bibliotheken en 'volgende' bibliotheken. Met name de innovatieve bibliotheken zouden het beklemmend kunnen vinden om in (nog) grotere systemen te komen en daardoor minder vrijheid te hebben voor vernieuwing. Dit wil men oplossen door nadrukkelijk (extra) ruimte te maken voor experimenten en vernieuwing, juist ook met die voorlopers.

Een ontmoeting met Bibnet
Naar verwachting volgen er nog één of twee blogjes over dit rapport. Ondertussen heb ik een afspraak met Bibnet en zal ik ze deze week treffen in Brussel en praten we bij. Mijn doel daarbij is om vooral ook te spiegelen met de Nederlandse situatie. Want dat we een indrukwekkend rapport te pakken hebben, dat mag nu al wel duidelijk zijn.

De bibliotheeksystemen zijn dood! Leve het bibliotheeksysteem! (tenminste... in Vlaanderen) : deel 2

De onaangename werkelijkheid...
Ik ga u vandaag teleurstellen. Want ik waar zelf altijd beweerde dat het opbreken van het bibliotheeksysteem in modules - de zogenaamde decompositie - goed zou werken, geeft het rapport MxI/Partners mij ongelijk. Vandaag neem ik u mee in de technische haalbaarheidsstudie van dit onderzoek. Het gaat dan om het deelrapport van fase 3. En ik waarschuw maar vast, het is een lang stuk maar elke letter waard...

Huidige situatie

De huidige situatie laat zich vertalen in bovenstaande plaatje. Zes losse provinciale systemen die elk verbonden zijn met de grijze componenten er om heen. Dat kunnen zowel lokale als landelijke componenten zijn. Zeer vergelijkbaar met de Nederlandse situatie waarbij bij ons OpenVlacc en E-books samen als NBC+ zou kunnen worden bestempeld.

Overigens meldde ik gisteren dat het gaat om 6 provinciale systemen, maar dat is niet geheel correct. Karin Zwiggelaar van MxI/Partners meldde dat het gaat om 6 provinciale systemen en daarnaast nog 20 gemeentelijke installaties. Nog best complex dus en daarmee wordt de situatie voor Nederlanders alleen maar interessanter om te volgen.

Drie scenario's 
Het rapport geeft aan dat er drie mogelijke scenario's zijn. Het eerste scenario is het het continueren van het bestaande scenario met verschillende systemen. Je zou dan moeten zoeken naar verdere  optimalisatie tussen de systemen.

Een tweede scenario is het onderstaande.

Dit scenario lijkt sterk op decompositie van systemen waarover in Nederland vaak gesproken wordt. Losse modules die van verschillende leveranciers kunnen zijn en die onderling verbonden worden.

Tot slot het derde scenario, 2B geheten. Dat gaat uit van één geïntegreerd systeem voor heel Vlaanderen. En dat ziet er dus als volgt uit.

Afweging van scenario's

Tja, en hier zie je de Nederlandse gedachte van decompositie van systemen wel onderuit gaan. De conclusie is dan ook dat men losse modules 'niet haalbaar acht' Het scenario brengt extra risico's, regie en integratiekosten met zich mee die niet opwegen tegen de mogelijke voordelen. Het rapport geeft aan dat er geen referentie is voor een dergelijk systeem.

U snapt, dat is voor mij wel even voedsel om te herkauwen. MxI/Partners kiest heel nadrukkelijk voor scenario's met een te overzien risico. Het is voor mij te vroeg om dat scenario al helemaal weg te strepen maar een flinke waarschuwing is het wel: wie verder wil met decompositie doet er goed aan er nog eens heel goed naar te kijken.

Welk systeem?
Het wordt nog spannender want ook hier hield het rapport nog niet op. Men heeft onderzocht dat als je een geïntegreerd systeem hebt, je ook nog verschillende keuze hebt: zelf bouwen, regionale partner of een internationale partner.

Dat overzicht ziet er als volgt uit.

Dit plaatje geeft een diffuus beeld. Het toont aan dat zelfbouw geen optie is en dat er een lichte neiging bestaat voor een regionale marktpartij. Voor elk van de opties is de technische complexiteit een probleem.

Maar het rapport gaat nog verder....

Welk systeem?
In het rapport zelf wordt akelig nauwkeurig overzicht gegeven van alle systemen die zo ongeveer wereldwijd verkrijgbaar zijn. Bij de afweging lijken vier partijen de eerste keus te zijn.

Dat zijn Info, Ciblis, HKA en Ex Libris. Hun score ziet er als volgt uit.

Het rapport doet geen uitspraak over deze systemen. Daar is het nog veel te vroeg voor. Wel wordt er nog op gewezen dat er twee grote internationale partijen zijn die ook nog meegenomen kunnen worden: Polaris en Evergreen. Evergreen is een Open Source pakket en het grote zusje van het in Nederland wel bekende KOHA. 

Diepe buiging

Nou, veel informatie of niet? En dit is dan nog maar een summier uittreksel. Het is helder dat de Vlaamse jongens en meisjes niet over één nacht ijs gingen.  Een diepe buiging dus voor het vele werk. En ik denk dat we daar in Nederland maar ons voordeel mee moeten doen.

Meld ik me begin volgende week weer met het vervolg. Dan zal het gaan over hoe je hier verder mee moet en tot een goed eind moet brengen.

De bibliotheeksystemen zijn dood! Leve het bibliotheeksysteem! (tenminste... in Vlaanderen) : deel 1

Vorig jaar kondigde ik nog aan dat het einde van het bibliotheeksysteem nabij was. Dit jaar kan ik melden dat het overlijden definitief is. Tenminste in Vlaanderen.

Even terug naar het verleden: in 2014 bood het toenmalige SIOB aan de VOB het rapport:  'de doorontwikkeling van de NBC+' aan. Het rapport constateerde dat door de verdergaande automatisering onderdelen van de lokale bibliotheeksystemen overbodig zouden kunnen worden. Pleiade gaf toen als optie dat dit zou kunnen leiden tot 1) verkleining van lokale bibliotheeksystemen (zogeheten ILS-light) of tot 2) één multi-tenant-systeem voor heel Nederland.

Tot dusver is er geen follow-up gekomen van het rapport van Pleiade. Maar wat schetst mijn verbazing: de Vlamingen hebben dat wel gedaan!

Haalbaarheidsstudie Consolidatie Bibliotheeksystemen
'Haalbaarheidsstudie consolidatie bibliotheeksystemen' Onder die wat saaie titel  verscheen een puik rapport over hoe men in Vlaanderen naar één bibliotheeksysteem zou kunnen migreren Het is misschien wel het beste rapport dat ik dit jaar ga lezen. Zo, dat compliment staat maar wast.

In Nederland zeggen we trouwens 'Eén bibliotheeksysteem', de Vlamingen zeggen 'Eéngemaakt bibliotheeksysteem'. Qua taal is dat misschien wel preciezer.

Het rapport stelt:

Gezien de evolutie naar meer digitale content en de omslag naar een bedrijfskritische digitale bibliotheek mag het uitbreiden van diensten niet langer leiden tot een uitbreiding van systemen die met maatwerk op elkaar aangesloten worden. Daarom is het aan te bevelen om het aantal systemen dat vandaag gebruikt wordt te consolideren. Dit zal de complexiteit verminderen en op termijn kostenefficiënter zijn.

Integraal systeemscenario
Voor de goede orde: Vlaanderen kent thans zes provinciale systemen. En in Vlaanderen vindt men dat al veel. In Nederland kennen we er rond de vijftig. Als het voor Vlaanderen dus al interessant is, hoe interessant moet dit dan niet in Nederland zijn?

Op het plaatje hierboven wordt het meest haalbare scenario geschetst. Zes bibliotheeksystemen eruit en één bibliotheeksysteem erin.   En daar omheen alle nieuwe diensten gegroepeerd.

De oplossing voor de Nationale Bibliotheekpas?
En kijk maar eens goed naar het plaatje: ook het lenersbestand komt in de landelijke bibliotheeksysteem te zitten. Het rapport merkt daarover op dat het lenersbestand als hét bronbestand functioneert voor alle (online) bibliotheekdiensten. Fysiek en digitaal gebruik wordt dus vanuit hetzelfde klantenbestand met gedeelde governance uitgevoerd. Het zou zo maar eens de oplossing kunnen zijn voor de impasse rond de Nationale Bibliotheekpas in Nederland.

De VOB maakte gisteren bekend twee verkenners aan te stellen voor de digitale bibliotheek: Job Cohen en Ton Brandenbarg. Beide heren doen er goed aan om maar eens even flink te neuzen in dit rapport.

Harmoniseren, harmoniseren, harmoniseren!
Want kijk nog maar even verder. Het rapport stelt namelijk dat wil deze opzet slagen, het noodzakelijk zal zijn om verder harmonisatie door te voeren in allerlei processen. MXI-partners - die het onderzoek deed - doet een leuk schot voor de boeg.

U leest het goed: een gedeeld lenersbestand en één kaart voor alle openbare bibliotheken! En wat betreft rapporten en statistieken: een uniformering van de registratie.

En Nederland?
Zoals gezegd: in Nederland is nog geen follow-up van het Pleiade-rapport en is er wat geharrewar over de Nationale BibliotheekPas. Ondertussen neemt het aantal systemen niet af maar toe en geldt nog steeds de strategie van 'decompositie van bibliotheeksystemen'. Maar ook decompositie vereist standaardisering. Het kan niet anders of Nederland kan ondertussen leren van Vlaanderen.

En de Vlamingen? Die blijven bescheiden en richten een klein hoekje in op hun website over dit onderwerp. Onterechte bescheidenheid weten wij inmiddels.

Lezen dus! De bibliotheeksystemen zijn dood! Leve het bibliotheeksysteem (tenminste.... in Vlaanderen)!

Mooi, ga ik de volgende keer in op hoe de Vlamingen verder kunnen gaan en welke tegenwerpingen u kunt maken en waarom uw tegenwerpingen niet terecht zijn.

Slimme gasten daar bij Bibnet.