donderdag 6 februari 2020

Liveblog Landelijke Innovatiedag Bibliotheken


Spoiler alert: dit is een lang verhaal
10.00 uur
Zo, een paar honderd bibliothecarissen in een oude Prodentfabriek in Amersfoort. Bijeengedreven door één thema: innovatie. De innovatieraad van de sector - onder aanvoering van de Koninklijke Bibliotheek - organiseert deze dag nu al een paar keer. Een dag om met elkaar bij te praten en kennis te nemen van ontwikkelingen en waarbij een paar sprekers ons meenemen. Eén van deze sprekers is  Nate Hill van Metro New York. Jacqueline Roelofs trapt af als voorzitter van de Innovatieraad en leidt ons door het programma. Voor mij staat als eerste een deelsessie op het programma over het gratis lidmaatschap.


10.20 uur
Gratis lidmaatschap
Een ontwikkeling die al even met belangstelling volg is die van het gratis lidmaatschap. Eerder schreef ik al eens over het initiatief van de Boekenberg waarbij iedereen tot en met 29 jaar een gratis basislidmaatschap kon krijgen.  De Boekenberg is samen met een handvol andere bibliotheken bezig met een project om voor alle Nederlanders een gratis basislidmaatschap te onderzoeken.  Victor Thissen, de directeur van de Boekenberg licht hun initiatief nog een toe. Daarna krijgt een accountant het woord. Ho, die had ik niet zien aankomen... een accountant op een innovatiedag.  Het blijkt namelijk dat er nog een BTW-kwestie zit aan het gratis lidmaatschap. Doordat bibliotheken namelijk nu geld vragen voor hun lidmaatschap, geniet men BTW-aftrek. Als het betaald lidmaatschap wegvalt zou ook die BTW-aftrek wegvallen. De uitdaging die de accountant met de zaal wil aangaan is hoe je toch voor andere vormen van inkomsten zou kunnen zorgen zodat je toch die vooraftrek zou kunnen behouden. Bij bibliotheken is ongeveer 15%-20% eigen inkomsten die komt uit boetes en contributies. Als je de BTW-aftrek kwijt raakt, raak je daar ook nog een 10%-20% van je budget kwijt raakt.

Men zoekt nu dus naar een nieuw verdienmodel waarbij iedereen gebruik kan maken van een basislidmaatschap maar tevens de mogelijkheid heeft om betaald gebruik te maken van extra diensten. Thissen geeft aan dat doordat er meer leden komen, er bijvoorbeeld meer inkomsten zijn bij de horeca.

Tja, wat moet ik er van zeggen? Ik zelf een beetje verwacht dat we bevlogen zouden nadenken over hoe we iedereen in heel Nederland lid zouden gaan maken. En dat dat zou passen in een samenleving voor een Leven Lang Leren. Tussen droom en daad, staan hier dus nog wat wetten in de weg en een horde fiscalisten. Wat overigens niks wegneemt van het goede werk van deze bibliotheken. Wat mij betreft gewoon idealistisch voorwaarts en een pleidooi dat elke Nederlander toegang moet hebben tot de bibliotheek. Lodewijk Asscher pleitte in een eerdere bijeenkomst voor een flinke impuls in bibliotheekwerk. Ik zou het daar lekker in meenemen.

Zo. die zit er op. Op naar de tweede deelsessie over Talentontwikkeling!

11.00 uur

Buiten zinnen, over talent van jongeren
Deze deelsessie wordt gedaan door Marjolein Hordijk van Bibliotheek Gelderland Zuid. Ondanks het feit dat ze de afgelopen dagen een groot festival voor jongeren deed, staat ze hier toch weer vol energie te vertellen.  'Buiten zinnen' is een festival over schrijven.... Huh, schrijven? Dat doe je toch thuis ergens op een zolderkamer? Nou, dan ken je Marjolein nog niet. Buiten zinnen is een project dat er in gelooft dat iedereen kan (leren) schrijven. Het bestaat uit vier lijnen. Het eerste is een lijn met workshops. De tweede lijn is Buiten Zinnen op het Podium. Daarbij kunnen jongeren op verschillende podia voordragen. De derde lijn is Buiten Zinnen Vertelt. Dat zijn tutorials voor jongeren. Met bijvoorbeeld René Oskam (ik moest het even opzoeken, ik word oud). En tot slot hebben ze een lijn Buiten Zinnen laat van zich horen. Dat zijn filmpjes die door studenten van de HKU van die jongeren om uit te dragen.

Social media is het hart van het project. Via Instagram, via Youtube en Facebook (nog wel). Het feit dat het vooral op social media was, was overigens de reden dat het Letterenfonds het niet wilde financieren (te Instagrammerig). Nou, een gemiste kans van dit fonds als je het mij vraagt.

Marjolein zegt dat ze zelf niet al die jongeren binnenhaalt. Daar heeft ze alle partners voor nodig waar ze mee samenwerkt. Ze moet vooral een spin in het web zijn. En eigenlijk komt het uiteindelijk neer op: kun je een lokaal regelen waar we een schrijfsessie kunnen doen (maar wel met een fles cola).

Met een glimlach verlaat ik deze zaal. En op naar het Future Library Lab! (waarvan ik nu nog geen idee heb wat het is).

11.50 uur





Future Libraries Lab

Nou dat is nog eens een titel: Future Libraries Lab! Ik zie gelijk Chriet Titulaer voor . Maar geen Chriet maar Martijn Kleppe, hoofd onderzoek van de KB,  staat op het podium als moderator om het Lab toe te lichten. Lily Knibbeler, directeur KB, voegt toe dat de bibliotheek echt volledig veranderd en getransformeerd is. Net alleen naar inhoud maar ook hoe je dat doet. Het gaat om samenwerken en over de grenzen van je eigen organisatie heen organiseren.  Het is groot denken en klein doen.

De KB is daarom een alliantie met TU Delft aangegaan om het Future Libaries Lab op te zetten. Marjolein Oomes, onderzoeker bij de KB, pakt het stokje over. Marjolein stelt dat we als sector goed naar onszelf kijken en evalueren maar dat we eigenlijk nog niet genoeg naar buiten en vooruit kijken. Het gaat dan om thema's als de rol van de bibliotheek in de publieke ruimte, hoe gaan we om met verdergaande digitalisering en de informatiefunctie van de samenleving en hoe steken we in op het maatschappelijk thema van een leven lang ontwikkelen. Dat zijn de drie thema's uit de kennsagenda.

Bij elk van de thema's is de KB allianties aangegaan, de Rijksuniversiteit Groningen, TU Delft, het Rathenau-instituut  en dergelijke.

Vanuit de TU Delft is Allesandro Bozzon aanwezig. Hij is professor bij de TU Delft. Mensen van  TU Delft, bibliotheken en KB hebben samen verkend hoe bibliotheken verder geholpen kunnen worden in hun innovatie. Dit gaat langs een aantal thema's. Het eerste thema is 'Knowledge Acces and Discovery'. Inderdaad wel een gebied waar het afgelopen decennium zijn kwijt geraakt. Het tweede thema is 'Libraries for individuals and communities'. Dit gaat vooral de de fysieke bibliotheek en de plek in de gemeenschap. Een derde thema is 'Diversity and inclusion in Future Libraries'.  Mooi thema en inderdaad iets waar we iets mee moeten.

De TU Delft wil dit samen met de KB oppakken met bibliotheek. Bibliotheken kunnen zich melden bij de TU Delft of KB met ideeën of vragen.

Als eerste voorbeeld van dit Future Libraries Lab wordt een voorbeeld uit Drenthe gepresenteerd: Parels van Drenthe. In de Parels van Drenthe worden de verhalen van en over Drenthe verzameld. In elk van de twaalf gemeenten van Drenthe wordt een verhaal opgehaald. Samen met partners en samen met inwoners. Vooral de oudere inwoners zullen die parels en verhalen kennen en we willen die verhalen doorverteld krijgen naar de jonge mensen. De TU Delft ondersteunt dit door het digitale concept hierbij te ontwikkelen, burgers erbij te betrekken en de bibliotheken hier aan te koppelen.

Daarna kwam er overigens nog een assistent professor die vertelde over deep learning in neurale netwerken. Volgens mij haakte de zaal een beetje af en dat toont wel aan dat dat ook echt een blinde vlek aan het worden is voor ons. Na de catalogiseerders en de systeembeheerders, zijn we een beetje de technologie wel kwijt geraakt Wie denkt er nog na over zoekmachines voor kinderen?

Ik vind dit een mooi initiatief, we trekken als sector meer mensen naar onze eigen innovatie. Innovatie die soms goed gaat maar die soms ook wel wat gedreven is door onze leveranciers. Die eigen innovatie verder versterken en daar juist andere organisaties bij betrekken is inderdaad hard nodig.

Zo de halve dag zit er al op! Ik meld me weer na de lunch!

13.20 uur


Nate Hill, METRO New York
Nate Hill is directeur van de bibliotheek van de staat New York en zijn presentatie is beschikbaar via deze link. Hij neemt ons mee op de zoektocht die hij zelf met zijn organisatie onderging. In New York zijn drie typen bibliotheken: openbare bibliotheken, schoolbibliotheken en provinciale bibliotheken. Deze laatste moeten de samenwerking tussen de verschillende bibliotheekorganisaties bevorderen. Qua takenpakket lijkt het wel wat op een Provinciale OndersteuningsInstelling in Nederland.

Hij legt uit dat zijn provinciale organisatie nogal veranderd is. Men organiseerde een online platform op een centrale plaats om informatie op te lossen. Maar met informatie uitwisselen los je geen problemen op. Het gaat om verbinden van mensen.

Gebouw
Bij het inrichten van het nieuwe kantoor van METRO is daar rekening mee gehouden. Er is bijvoorbeeld een grote keuken, een chillruimte, een paar cursusruimtes en een heuse studio. Alles is gericht om een ruimte te maken om professionals op een prettige manier te laten leren.

Programma's
In de programmering van zijn organisatie gaat het vooral om allerlei trainingen en cursussen voor bibliothecarissen. Bijvoorbeeld over privacy-issues en web-vaardigheden. Dit doen ze samen met Davis Erin Anderson

Software
Dit samenwerken wordt ondersteund door software waar medewerkers bestanden kunnen bewaren (een repository) en kunnen uitwisselen.

Toch wel inspirerend om te zien. En met name hoe hij echt een lerend netwerk maakt van professionals door een goede fysieke en digitale plek te creëren.

Nou, dus hij heeft het mooi voor elkaar in New York... maar ideeën en software zijn niet aan plaats gebonden. Met andere woorden, hoe verbind je de staat New York aan andere staten en zelfs internationaal. En het is ook niet aan onze sector gebonden. Met steeds meer samenwerkingspartners ben je steeds meer verbonden aan andere sectoren.

14.00

NBD Biblion Innovatie Challenge





Een onderdeel waar ik wel benieuwd naar ben is wel deze challenge. Er komen vijf pitches van startups in bibliotheekwerk. Elk project mag vijf minuten pitchen. De beoordeling is door een jury en publiek.

Initiatief 1: Tau Omega / Recommenders
'You also might like this'... dat kennen we overal van. De techniek daarachter heet een recommender. Tau Omega wil graag dat bibliotheken meer een recommender gaan gebruiken. Je kunt het niet alleen voor informatie gebruiken maar ook voor agenda of mensen.

Vijf minuten is wel kort merk ik. Mogelijkheden? Jazeker.  Maar ik vraag me af of bibliotheken die eigenlijk al niet gebruiken?  Deden we dit al niet in het bibliotheeksysteem. En inderdaad... de vragen van de jury gaan daarover.

Initiatief 2: Vraag, luister, lees: Empower laaggeletterden
Voice- en speechsturing maakt een grote opkomst door. Siri op je telefoon vindt al heel redelijk antwoorden voor je. En zoeken gebeurt nog steeds overwegend in zoekmachines. En zijn bibliotheken goed te vinden in deze twee technieken? Nou nee.

Dit initiatief wil daarop aansluiten door informatie van de bibliotheek beter vindbaar te maken met voice search en zorg ook voor cursussen omgaan met voicesearch voor laaggeletterden. Verder wil men de vindbaarheid van bibliotheekinformatie.

Een mooi project wat mij betreft wat wel een beetje hangt tussen of dit nou een keus is voor techniek of juist een manier om laaggeletterden te bereiken.

Initiatief 3: Leesgroep OBA
Het derde initiatief is van Jaeques Koeman van EDIA. Hij wijst op de achterstand in lezen daarvoor is zowel preventieve als curatieve inzet nodig. Hoe zorg je er nou voor dat alle jongeren gepersonaliseerde leesinformatie krijgt.

EDIA maakt al tien jaar leesprogramma's op basis van gepersonaliseerde informatie. Hij stelt voor om een voorziening te maken die voor elke jongere nieuwsberichten en uittreksels te geven die bij hen passen. Dit kunnen ze doen voor 1 euro per kind per jaar te doen.

Ze stellen voor om dit in een pilot met 2 basisscholen uit te voeren en daar doelen te stellen over meer lezen. En oja, de Amsterdamse bibliotheek heeft al interesse en wil eigenlijk wel starten.

Tot nu toe het meest concrete project wat mij betreft.

Initiatief 4: Biep!
Iris Erkelens en Jasper Hoogenboom zijn de volgende die presenteren en zij willen een Biep!-app introduceren. En dan vooral voor een groep tussen 16 en 40 jaar. Het moet een app worden met een avatar en je kunt er gebruik maken met of zonder abonnement. In de app moet je aanbevelingen kunnen zien van boeken en recensies kunnen toevoegen.

Okee, hier haak ik een beetje af. Dit ligt wel heel dicht tegen de bestaande bibliotheekapps. Behalve dat het open source is en systeemonafhankelijk, zie ik nog niet wat nieuws. Dit ondanks de kinky-feature dat als je 'dracula' leest, je avatar ook tandjes krijgt.

De jury stelt inderdaad terecht een paar kritische vragen... Het is 'by far' de meest schattige presentatie.

Initiatief 5: Sping: Audioboeken luisteren via de slimme spraakassistant
De bibliotheken kennen de Luisterbiebapp. Sinds dat die app uitkwam is er nog wel wat gebeurd technisch. Denk aan de slimme speakers. Niet alleen in de slimme speaker van Google maar ook in je telefoon of je auto zitten ze. Eigenlijk hebben we altijd een spraakassistent bij ons.

Zou het niet fantastisch zijn om alle audiocontent van de bibliotheek beschikbaar te maken via een spraakassistent. Via een leuk filmpje laten ze zien hoe het kan werken met voor te lezen boeken. Ze willen met het pilotbedrag een deel van de content geschikt te maken voor de Google-assistent.

Een klein haalbaar concept inderdaad. De jury heeft nog wel wat vragen rond privacy en over wie er mee luistert.


Dat waren de vijf initiatieven. Ik moet zeggen. Een ontzettend leuke vorm. Complimenten! De deelnemers mogen kiezen. Daarna mag er gestemd worden. Je krijgt wel een soort songfestivalgevoel. De stem van het publiek is duidelijk. Nu nog wachten op de vakjury.




15.20 uur
En de winnaar!
Nina Nanini, de directeur van NBD Biblion mag de prijs uitreiken. De publieksprijs telt voor 1/5 mee in de jury. Eén startup mag volgend jaar terugkomen. Dat is Biep! Niet gewonnen maar een idee dat zeker waard is om verder te komen. Zij worden geïntroduceerd bij Bicat-Wise om daar tussendoor verder te studeren.

En dan de winnaar..... EDIA is de winnaar. en dat is wel opmerkelijk want het was de laagste scorende bij de deelnemers. Ik was wel gecharmeerd dus ik kan me er wel in vinden. De NBD Biblion belooft het ook volgend jaar weer te doen. Prima idee!

De afsluiting gaat over de proeftuinen die vorig jaar zijn gehonoreerd: de creatieve universiteit Alkmaar, van de Bibliotheek Kennemerwaard Data Detox van Fers,  Literaire speeltuin van de Bibliotheek Helmond-Peel en Dordrecht Leest voor van Bibliotheek AanZet

Het merendeel van deze projecten bestaat uit filmpjes dus dat is niet echt handig meetikken maar via de linkjes krijg je wel een aardig beeld.

Nou, daar sluit het inhoudelijke deel van de dag. De zaal mag leeg en door naar het café-gedeelte voor de innovatiepubquiz. U vergeeft me vast dat ik dat niet versla.

16.00 uur
Later!



3 opmerkingen:

Lieke zei

Dat laatste is je vergeven. Heel blij met je snelle verslaglegging!

Jan Kaldenbach zei

Hierbij het linkje naar de Creatieve Universiteit Alkmaar: https://creatieveuniversiteitalkmaar.nl Bedankt Mark!

Mark Deckers zei

@Lieke: dank!
@Ja Kaldenbach: toegevoegd!