zaterdag 13 oktober 2018

De hel van 1812, Nederlanders op Veldslag met Napoleon

Zo, dat waren wel weer even genoeg blogjes over bibliotheken en zo. Nu weer eens over een echt boek. En zoals u weet houd ik van bizarre geschiedenissen. De afgelopen weken las ik de dikke pil van Bart Funnekotter over 'De hel van 1812'.

Nederlanders in dienst van Napoleon
Europa heeft een een paar heersers gekend in de afgelopen eeuwen die dachten dat het het hele continent konden bezitten. Napoleon was één van hen. Hij had Nederland al ingenomen, ontdeed zich van zijn eerste vrouw om slim te kunnen trouwen met een Oostenrijkse prinses en dacht daarna dat hij via Pruisen ook wel de Russische tsaar kon tartten. Grootheidswaanzin weten we achteraf.  Want hij vertrok met bijna 600.000 soldaten naar Rusland en daarvan kwamen er - schrik niet - slechts 120.000 terug.

Onder deze 600.000 soldaten bevonden zich zo'n 15.000 Nederlanders. Soldaten die na de inname van Nederland onder Frans gezag waren gekomen of die zich later hadden gemeld bij de Franse leger.

Funnekotter vertelt het hele verhaal van de toch van 1812 aan de hand van dagboekfragmenten van Nederlandse soldaten en officieren. En wie de honderden pagina's overziet die het boek dik is, ziet dus ook gelijk welk monnikenwerk het moet zijn geweest om het boek te maken.

De vijand is nooit de grootste tegenstander
Het begin van de tocht is nog overzichtelijk. Het gemoed is opgewekt, her en der wordt wel geplunderd en het duurt wel erg lang voor de Russen zich laten zien. Het Russische leger speelt in de beginfase een soort verstoppertje waardoor het tijden duurt voordat het tot een veldslag komt. De winter begint vroeg in Rusland en al snel zijn de eerste doden te betreuren door de kou.  En die kou blijkt een veel grotere tegenstander dan de het leger van de tsaar.

De Russen hebben de Fransen zo ver Rusland in gelokt dat men klem komt te zitten en op het moment dat duidelijk wordt dat de Fransen de overwinning nooit zullen krijgen, begint een race tegen de klok om weg te komen uit Rusland. Keer op keer lijkt de vluchtweg bijna afgesloten.

Bloedstollend - letterlijk en figuurlijk - is de vlucht over de rivier de Berezina. Een snel kolkende rivier met ijsschotsen. De Nederlandse genietroepen bouwen een noodbrug waar soldaten elkaar zo ongeveer vertappen om het land te ontvluchtten en waar ondertussen de achterhoede de Russen weg moet zien te houden bij de brug.


Tijdens de studiereis naar Engeland was ik even in het museum van Manchester en kwam daar dit schilderij tegen waarop je commandant Ney stand ziet houden tegen de Russen.

Funnekotter eindigt door van enkele Nederlanders die het overleven ook nog na te gaan wat zij doen nadat zij uit het Franse leger zijn. Velen steken over naar het Nederlandse leger en vechten vrolijk verder bij de slag bij Waterloo of de tiendaagse veldslag die leidt tot de onafhankelijkheid van België.  Sommige mensen blijken vele levens te hebben.

De grootste ramp uit de Nederlandse militaire geschiedenis
Van de 15.000 Nederlanders die meegegaan zijn, zullen slechts tussen de 500 en 1.500 levend zijn teruggekomen. De Nederlanders hebben daarmee relatief veel slachtoffers gekend. In vergelijking met andere oorlogen, betoogt Funnekotter, is dat dan de grootste ramp uit de Nederlandse militaire geschiedenis. Iets wat u en ik tot vandaag wellicht niet wisten.

Funnekotter laat de dagboekfragmenten een hartverscheurend verhaal vertellen van een steeds verder ontsporende onderneming. Een prima boek om lekker bij de verwarming straks te lezen en tevreden vast te stellen dat u het zo slecht nog niet hebt.

2 opmerkingen:

Bartwatching zei

Bedankt voor de leestip! Een mooie aanvulling hierop is wellicht "Met Napoleon naar Moskou : de ongelooflijke overlevingstocht van Joseph Abbeel". Memoires van een Vlaamse soldaat.

Mark Deckers zei

@Bart: dank voor de tip. Ik zat zelf te denken nu de slag tussen Hitler en Stalin maar eens op te pakken. De volgende megalomane heerser die dacht dat hij Rusland wel op de knieën zou krijgen. Maar ach, ach, daar zijn veel mensen omgekomen, vooral aan Russische kant.