‘De programmamaker wordt de nieuwe collectioneur’, was een gedachte die ik al vaker had gehad. In bibliotheken gaat het steeds vaker om het verbinden van mensen aan mensen dan mensen aan boeken. Een programmaplan wordt net zo belangrijk als een collectieplan. En samenwerken met burgers en instellingen minstens even belangrijk als weten waar alle informatie te vinden is.
Afgelopen maandag was ik samen met een aantal Gelderse bibliotheken te gast bij Spoorzone013 waar al die gedachten weer eens bevestigd werden. Spoorzone013 is een ‘Urban space’ achter het station van Tilburg. Waar ooit de reparatie van treinen werd gedaan, is de afgelopen jaren een broedplaats van creativiteit ontstaan. Nu nog in de ‘tussentijdelijkheid’ (lees: oud gebouw, nieuwe bestemming) maar straks nieuwe ideeën in een nieuwe jas.
De Bibliotheek Midden-Brabant maakt onderdeel uit van de Spoorzone en zij hebben daar – vooruitlopend op de nieuwbouw- al een bibliotheek in gericht. Nou ja, bibliotheek….
Drie gelijkwaardige rollen
Maar even terug naar het begin. Henriëtte de Kok- directeur van Bibliotheek Midden-Brabant – legde uit dat de bibliotheek in transitie is. Het oude beleidsplan ging nog uit van de ‘uitleenfunctie’ met aanpalend een kleine educatieve functie en een beetje cultuur (zie afbeelding). Het huidige beleidsplan gaat uit van gelijkwaardige rollen voor de fysieke bibliotheek, de educatieve bibliotheek en de digitale bibliotheek.
Binnen die fysieke bibliotheek (wat vroeger dus louter uitleen was) worden de collectie, de werkplaats en het podium onderscheiden. De collectie en daarbij behorende uitleenfunctie zijn volledig uitgekristalliseerde concepten. Alle reden dus om in de ontwikkeling van de fysieke bibliotheek extra aandacht te geven aan de ontwikkeling van het podium en de werkplaats. Dat is wat in Spoorzone013 dus ook gebeurt. Nog geen collectie maar alleen podium en werkplaats. Juist om die nieuwe competenties goed onder de knie te krijgen voordat dat nieuwe gebouw er staat.
Pakhuis De Zwijger op Tilburgse schaal
Het levert een prachtige bibliotheek op met een spannende programmering. Er zijn twee formatieplaatsen vrij gemaakt om de de bibliotheek in de Spoorzone mogelijk te maken. De bibliotheek wordt gerund door ‘programmamakers’. Het is hun taak om samen met de Tilburgers en de Tilburgse instellingen tot mooie debatten en lezingen te komen. Hun programmering heeft wel iets van Pakhuis De Zwijger in Amsterdam, uiteraard op Tilburgse schaal.
Het programmeren met de samenleving zelf levert een soort ‘extended library’ op . De organisatie lijkt plotseling veel groter dan alleen het eigen personeel. Door die samenwerking met burgers en organisatie is veel meer mogelijk dan wat je zou mogen verwachten van ‘slechts’ twee formatieplaatsen.
30% ombuigen
Henriëtte de Kok vermeldde dat zij voor de uitvoering van haar beleidsplan 30% heeft moeten ombuigen in haar begroting. Ongeveer de helft daarvan was een bezuiniging, de andere helft was nodig om de organisatie te faciliteren naar de toekomst. De bibliotheek die decennia haar eigen processen goed had geoptimaliseerd en verbeterd, moest leren om die processen los te laten en verandering als enige constante te gaan accepteren.
Kenniscloud
Naast de programmering in de Spoorzone zijn er ook een aanpalende projecten bezig. De eerste die aardig is om te noemen is Kenniscloud. Een project van de Brabantse bibliotheken waarbij het mogelijk is om mensen onderling in een cloud te verbinden. Die cloud wordt ook visueel weergegeven: welke personen of onderwerpen liggen dicht bij elkaar of overlappen elkaar en zouden van elkaar gebruik kunnen maken? Binnen de kenniscloud ontstaan virtuele kennisgroepen telkens rond een door mensen zelf gekozen thema. Alles bij elkaar dus de digitale variant van een studiekring.
Mensen die de Spoorzone bezoeken worden bij sommige activiteiten ‘te betalen’ door een profiel in te vullen op de Kenniscloud. Op die manier worden de digitale en de fysieke wereld met elkaar verbonden. Op dezelfde manier worden soms vanuit de kennisgroepen weer activiteiten georganiseerd in de Spoorzone.
Ontdek de Spoorzone
Tot slot kregen we een uitleg van het project ‘Ontdek de Spoorzone’. Een project waarbij burgers gefaciliteerd worden om vanuit verschillende perspectieven de verhalen rond de Spoorzone te vertellen. Verhalen van burgers die er woonden, verhalen van medewerkers die er gewerkt hebben of verhalen van instellingen waar mee samengewerkt wordt. Dit zijn bijvoorbeeld een dagblad, het archief en de gemeente.
De methode geeft een mooi beeld welke tools je nodig hebt om als instelling burgers rondom allerlei thema’s dit te kunnen laten doen. Binnenkort komt hier een overdrachtsdocument voor beschikbaar.
Afscheid
Henriëtte de Kok neemt volgende week afscheid van het bibliotheekwerk en gaat met pensioen. Het is aanstekelijk om iemand nog zo vol vuur over toekomst te horen. Ze heeft laten zien dat ze met haar team in de volle breedte vernieuwing oppakt en dat ook concreet handen en voeten weet te geven. Want dat is natuurlijk wel wat wij zien: door alle projecten loopt een stevige rode draad: nieuwe onderdelen stevig opbouwen en het oude niet veronachtzamen en juist daarin vervlechten. Petje af voor de resultaten in Tilburg!
2 opmerkingen:
Leuk om te lezen mark. Ik word hier blij van. Ik zie ontzettend veel kansen.
Inspirerend verslag! het leuke is dat het bestuur van Vakberaad Specialisten 0-18 ook op bezoek wil op deze locatie. Jouw verslag bevestigt het beeld dat reeds geschetst was.
Ingrid Bon
Een reactie posten