zondag 26 oktober 2008

Reanimeer de bibliotheek in drie stappen / Strategie met kop en staart ; deel 4



In de loop van 2008 zijn er in Overijssel 5 programmamanagers aan de slag gegaan. Ondergetekende mag samen met Geny Nijboer, Stephan de Vilder, Frans Jaspers en Mirjam Wijers die rol uitvoeren.

Wij hebben een prachtige opdracht: Zorg binnen vier jaar voor stijgende ledentallen en zorg dat de uitleningen weer gaan stijgen (of in ieder geval niet meer dalen). We zijn al door velen uitgelachen (onhaalbaar, onrealistisch, veel te ambitieus) maar ik geloof serieus dat bibliotheken op vele fronten de weg omhoog kunnen vinden.
De strategie die Overijssel gaat volgen is afgekeken van The Long Tail van Chris Anderson. Hier zo tussen al die ander blogs hoef ik niet uit te leggen wat dat is.


Als je de strategie van de Long Tail bekijkt zie je een kop en een staart. Met de long tail is het mogelijk om het aanbod veel groter te maken en ook de 1'tjes en 2'tjes uit de collectie toch te laten renderen (maar dan wel op veel grotere schaal). Marktplaats maar dan voor bibliotheekcollecties.
Door samenwerking is dus veel meer met collecties te doen. Dat moet ook wel op dat niveau want de lokale bibliotheken worden omgebouwd naar het winkelconcept volgens een beperkt aantal formules.

Tot slot zie je dat door bundeling van collecties en diensten op netwerkniveau het mogelijk wordt om ook (grotere) nichemarkten te benaderen. Het bekendste voorbeeld is wel de ROC-dienstverlening die in Overijssel wordt opgepakt. Diensten die op lokaal of bovenlokaal niveau al bestonden worden samengevoegd tot een nieuw dienstverleningsconcept. In onze termen noemen we zo'n dienstverleningsconcept ook wel een themakanaal.

De strategie bestaat dus letterlijk en figuurlijk uit een kop en een staart.

We hebben dus een kop:

- Ontwikkeling van winkelformules in fysieke biblitoheken en

We hebben een staart:

- Ontwikkeling van een brede multi-meidale netwerkcollectie en

- Ontwikkeling van themakanalen (zoals voor het ROC) voor niche-markten op netwerkniveau.

Als je die drie invult is ook helder wat je ongeveer de komende jaren moet gaan doen.

Wat te doen in de kop?

Alle vestigingen in Overijssel kun je ombouwen naar de winkelformules. Daarbij hanteren we de formule voor stad, dorp, wijk en servicepunt. De komende jaren moeten dus 100 vestigingen opnieuw ingericht worden. Maar herinrichten alleen is niet voldoende. Het gaat ook om veel scherper collectiebeleid, veel meer digitale gemaksdiensten zoals attendering, veel meer promotie. En tot slot: veel meer scholing op het gebied van retailmanagement en verkooptraining.

Wat te doen in de staart?

In de staart ontwikkelen we de Overijsselse variant van Bol.com. Een digitaal punt waar klanten makkelijk hun materialen kunnen bestellen en kunnen laten afleveren in hun vestiging (of thuis natuurlijk). Het adagium is: vandaag besteld, morgen geleverd. Dat betekent dus intensivering van transport en distributie.

Het betekent ook het goed invlechten van de zwaartepuntcollecties en landelijke "etalages".

Naast levering van fysieke informatie zal er ingezet worden op het uitbouwen van de digitale collectie. Hier zal substantieel meer geld in moeten dan thans het geval is. Ik denk dat er nu 5 euro per inwoner in Overijssel wordt besteed aan fysieke media. Voor digitale media komen we niet verder dan 21 eurocent.

In de staart zit ook de uitbouw van themakanalen. Als we een beetje doorbouwen hebben we over vier jaar contracten met bijna alle ROC's en kunen we zo een klein 80.000 nieuwe leden inschrijven.

Het overzicht
De programmamanagers hebben laten zien waar ze nu staan met hun programma's en hoe die zich verhoudt tot bovenstaande kop/staart-strategie.

Vragen, vragen, vragen
In Overijssel is er redelijke overeentemming over deze richting. Maar er zijn ook nog veel vragen: Hoe krijg je dat geld voor die ombouw van vestigingen bij elkaar, Lukt het ons om echt gezamenlijk te gaan collectioneren, Hoe gaan we om met de spanning tussen lokale autonomie en centraal ingevulde formules?, Hoeveel gaan die gezamenlijke back-offices kosten en hoe gaan we die financieren.

Van Hans van Velzen heb ik altijd geleerd dat je eerst moet zorgen dat je het juiste probleem hebt voordat je het gaat oplossen. In Overijssel zijn dit nu de vragen. En als je het mij vraagt, hebben we het juiste probleem te pakken. Dat betekent dat je de juiste vragen kunt oplossen.

In de afgelopen stukjes heb ik wat reacties gehad, dat ik een beetje een zuurpruim begon te worden. Ik kreeg van sommige mensen al tips voor goede pillen. Wat ik heb willen laten zien is dat er goede kansen zijn maar het tempo moet wel omhoog. Kortom, ik ben ervan overtuigd dat er een prachtige toekomst is voor bibliotheken. De kansen liggen echt voor het oprapen.

Wordt (denk ik) vervolgd

4 opmerkingen:

diriwout zei

dit stukje lijkt me inspirerend genoeg.

Astrid zei

Ja, de invulling is inspirerend.
Ja, de vragen zijn duidelijk.
Ja, het tempo om de antwoorden te geven moet omhoog.

Dus, wat is het probleem?
Is de stap van denken naar doen te eng?
Of is de invulling toch niet helemaal wat iedereen eigenlijk graag wil?

Ik zou zeggen: geef antwoord!
En wie niet mee wil (in dit tempo), doet het maar lekker zelf...

Of zoiets.

Mark Deckers zei

@diriwout en astrid: fijn dat het inspireert
@astrid: dit kan alleen als veel bibliotheken meedoen en het heeft nogal consequenties. Wie gaat al die herinrichtingen betalen? Wie zorgt ervoor dat er nu een echte gezamenlijke back-office komt? En zo nog wat. Nee, de stap is niet te eng maar wel ingrijpend. Maar ik geloof dat we er nu dichter bij zijn dan ooit.

Astrid zei

sterker nog; we kunnen echt nooit meer terug!