Dag CD's, dag bladmuziek, dag DVD's? Drie observaties en drie afspraken

Ik duik nog een keertje de CBS-cijfers in. Niet zo zeer om iets te zien wat we allemaal al weten maar wel om de conclusie erachter nog een keer te benoemen. Ik loop met u vandaag eens langs de cijfers van CD's, bladmuziek en DVD's.

Observatie 1: Waar zijn de CD's?
Hierboven ziet u de uitleencijfers voor CD's. Het zal u niet verbazen: al jaren een neergaande lijn. Op het hoogtepunt bijna 4 miljoen uitleningen en nu nog goed voor een kleine 600.000. Toen ik twee jaar geleden in Gelderland voor centraal collectioneren aan het werk was kwam ik er tot mijn schrik achter dat er nog slechts vier bibliotheken waren in deze hele provincie met een CD-collectie. Zonder overleg met elkaar stoten we deze onderdelen af. Rationeel volledig juist maar met de kans dat het plotseling weg is in het netwerk en dat er ook geen achtergrondcollectie meer is op provinciaal niveau.

Nu hoor ik u denken: maar we hebben de Centrale Discotheek Rotterdam toch? Jazeker. En hoewel ze wel degelijk een kleine landelijke subsidie ontvangen, hebben ze geen verplichte landelijke depotfunctie. Het heet niet voor niks Centrale Discotheek 'Rotterdam' en niet Centrale Discotheek Nederland. Overigens zou men van mij best zo mogen heten want men vult die depottaak naar eer en geweten in. Maar realiseer je wel dat we als stelsel geen bindende afspraak hebben op dit punt.

Observatie 2: Waar is de bladmuziek?

Bladmuziek is een kleinere doelgroep en kent al jaren een wat problematisch bestaan in openbare bibliotheken. Wie wat verder wil gaan dan meespeelmaterialen is gelijk een specialistische bibliotheek. Ik chargeer misschien wat maar bladmuziek is een hele grote wereld en een heel klein budget.

Er zijn een paar grotere collecties binnen openbare bibliotheken en ik zal u vertellen dat bij elk van die instellingen de vraag kan rijzen: 'waarom zouden wij dit nog doen?'. Wie een grotere bladmuziekcollectie heeft, is gelijk een netwerk- en achtergrondcollectie. Hebben we daar bindende provinciale of landelijke afspraken over? Nee, we vullen het naar eer en geweten in.

Observatie 3: DVD's

Ik hoor u denken: 'hier hoeven we ons gelukkig nog niet druk om te maken. Inderdaad, de uitleen van DVD's steeg de afgelopen jaren nog flink. Maar het hoogtepunt is bereikt met 1,1 miljoen uitleningen. En ik geef u op een briefje dat het vervolg ongeveer zo zal zijn als dat van de CD's. En voor de goede orde: het was in 2010 dat de CD's op het niveau stonden waar nu de DVD's staan.

Met andere woorden: over vijf jaar heeft het merendeel van de bibliotheken de DVD's weggedaan en vragen we ons af bij wie we nog terecht kunnen als we er één willen hebben. Hebben we met iemand de afspraak gemaakt dat die ze bewaart in het provinciale of landelijke netwerk? Inderdaad, het antwoord zal bijna altijd 'nee' zijn.

Drie afspraken: provinciaal, landelijk en lokaal
Hoe belangrijk we collecties ook vinden, een bindende afspraak maken op provinciaal op landelijk niveau schijnt bijster lastig te zijn. Twee afspraken daarover lijken me dan ook wel op zijn plaats maar dan wel met tegelijkertijd ook een lokale plicht daarachter om het te laten zien. Drie afspraken in totaal dus: provinciaal, landelijk en lokaal.

Eén afspraak op provinciaal niveau
Volgens mij is het niet zo ingewikkeld. Ik zou zeggen: bespreek met elkaar in het provinciale netwerk nou eens, waar als laatste de CD's ondergebracht gaan worden en breng alle afgeschreven collecties die vanaf nu weg gaan daar naar toe. Doe dat de komende vijf tot tien jaar. Daarmee hebt u voldoende buffer op provinciaal niveau. Dat kan een Plus-bibliotheek zijn, dat kan een PSO zijn maar ook gewoon een betrokken bibliotheek. Dat hoeft niet veel te kosten. Het gaat om maken van goede afspraken over het bijeen brengen en bewaren van de laatste collecties. Van Overijssel weet ik bijvoorbeeld dat er zo'n gezamenlijke afspraak voor CD's. Dat geeft elke bibliotheek de ruimte om nieuwe dingen te doen, terwijl men weet dat het leverbaar blijft in het netwerk.

Nou ja, en voor bladmuziek en DVD's geldt natuurlijk hetzelfde. Zorg voor een buffer op provinciaal niveau en breng die er nu zijn bij elkaar onder.

Eén afspraak op landelijk niveau
Voor Nederlandse boeken kennen we een depotfunctie en zijn er vele bewaarcollecties waar ook goed uit geleend kan worden. Voor CD's is er een halve afspraak met de CDR. Voor bladmuziek tekenen gezamenlijk een aantal Plusbibliotheken (maar ook alleen gezamenlijk) en voor DVD's is zeker geen afspraak.

Iedereen doet stapjes achteruit op de collectie. En dat is gezien de teruglopende uitleenaantallen volstrekt logisch. Sterker nog: onlangs liet ik zien dat bibliotheken nog steeds fors investeren in collecties. Als we het zo belangrijk vinden, snap ik niet dat we niet deze twee simpele afspraken maken.

Eén afspraak op  lokaal niveau
Tot slot; als we dit doen, ligt er ook op lokaal niveau nog wel een plicht. Want leuk als dit geregeld wordt op de bovenlokale niveaus maar betekent dit dat u achterover kunt lenen in uw lokale bibliotheek? Nee, dat denk ik niet. Want doordat CD's, bladmuziek en straks ook DVD's verdwijnen uit bibliotheken, verdwijnt ook de automatische zichtbaarheid van muziek en films. Bibliotheken die in hun catalogus niet het hele provinciale netwerk laten zien of niet de CDR hebben toegevoegd aan hun catalogus, bieden gewoon geen film of muziek meer aan. Met andere woorden: de Beatles en de Stones zijn dan niet meer vindbaar.... Dat is toch raar of niet? Dus zorg voor zichtbaarheid in de catalogus, ga aan de slag met 'MuziekWeb in de bibliotheek' en organiseer een pubquiz en een lezing op dit gebied. Vul die taak opnieuw in binnen die brede rol van de bibliotheek.

Kortom, drie afspraken: provinciaal een buffer, landelijk een depot en lokaal de plicht om het zichtbaar te houden. En ik snap dat er nog veel meer over valt te zeggen. Bijvoorbeeld over zichtbaarheid en aanvraagbaarheid in de Nationale Bibliotheek Catalogus of over tarieven. Maar eerst dit maar eens regelen.

Voordat het niet meer hoeft.

Openbare Bibliotheken en Spotify… zit daar muziek in?

Spotify: velen van ons gebruiken het. De streamingmuziekdienst die sinds mei 2010 in Nederland actief is. Ze hebben in Nederland net hun eerste verjaardag gevierd. Vanochtend had ik samen met onder andere collega’s van Bibliotheek.nl, de Centrale Discotheek Rotterdam en een paar vakcollega’s uit Gelderland en Friesland een overleg met ze.

Via via waren we met het hoofdkantoor van Spotify in Zweden in contact gekomen en we hebben ze de vraag gesteld of ze interesse hadden in een samenwerking met de Nederlandse openbare bibliotheken. Dat hadden.

Abonnementsvormen
Spotify heeft een basis van 13 miljoen muziektracks. Die zij via een speciale client beschikbaar stellen. Daarbij werken ze met drie modellen: Free, Unlimited (€ 5,- per maand) en Premium (€ 10,- per maand). Alles is legaal geregeld. En met indrukwekkende gebruikscijfers.

Het is interessant om de medewerkers van Spotify te horen vertellen over de onstuimige groei van het bedrijf. Beide personen werkten allebei een jaar bij het bedrijf en behoorden daarmee tot de “oudgedienden”. Zo snel groeit het.

Alles gaat digitaal
Ik was onder de indruk van hun werkwijze. Een bedrijf dat heel nadrukkelijk een digitale strategie volgt. Alles is gericht op digitaal gebruik en digitaal lid worden. Alles is er op gericht om “Free”accounts om te zetten naar “Unlimited” of “Premium”.

Zoeken bij de bibliotheek wordt ook zoeken bij Spotify?
Samen met Bibliotheek.nl en de CDR hebben we een oriënterend gesprek gevoerd over de mogelijkheden. Aan het eind van het gesprek was er zicht op een mogelijkheid. Die zou eruit kunnen bestaan dat de Nederlandse bibliotheken een zoekkoppeling maken naar Spotify. Wie op die manier zoekt en verder klikt kan gebruik maken van een “Free”account.

Als je zoiets aanbiedt zul je veel informatie aan gebruikers moeten verstrekken over wat Spotify is. Wij kennen het misschien wel, maar grote groepen Nederlanders kennen het niet. Daar ligt dus een belangrijke gezamenlijke rol.

Meerwaarde aan je bibliotheekabonnement
Als je zoiets kunt maken dan is de volgende stap dat we eens moeten gaan kijken of we leden ook kunnen koppelen aan bijvoorbeeld een “Unlimited”abonnement. Dit uiteraard gekoppeld aan je bibliotheekabonnement. En dan kom je op vragen of je zoiets gezamenlijk afkoopt of verdisconteerd in abonnementsgelden of een mix daarvan.

Spotify gaat een eerste voorstel uitwerken. Dat zullen we met dezelfde groep nog eens beoordelen. Dat zal de komende maanden zijn beslag krijgen. De verwachting is dat er op een aantal plaatsen een proef zal worden uitgevoerd. Die zal met name moeten gaan over het businessmodel over de koppeling tussen het bibliotheekabonnement en het Spotifyabonnement. En dat zal nog best een ingewikkelde worden.

Maar eerst maar eens even uw mening: hiermee doorgaan? En zo ja, heeft u suggesties of aandachtspunten? Laat maar komen.

The great library swindle : deel 2

In maart schreef ik over een geheim complot in de bibliotheken. Het geheime complot waarin geregeld is dat bibliotheken stiekem aan censuur doen. Bent u het even kwijt, lees dat verhaal dan nog eens.

Want hoewel ik natuurlijk heel goed weet dat er geen complot is, is het toch opvallend hoe beperkt de lokale bibliotheekcatalogi zijn. De overcomplete catalogus van Deventer is toch al meer dan een jaar in de lucht en is helaas nog steeds een lichtend voorbeeld. Hoezo, helaas? Nou dat betekent dat er in het afgelopen jaren nog (te) weinig vooruitgang is geboekt. Het meest schokkende is de deal met de CDR-titels, die overigens op veel plekken nog wel “even” geïmplementeerd moet worden.

De afgelopen week was ik bij een landelijke studiedag van servicemanagers van Zoek & Boek. Paula Braun – beschermvrouwe van ons Zoek & Boek-systeem – leidde de servicemanagers door de toekomstmogelijkheden heen. En mijn conclusie van die dag is:

Op de snelst mogelijke termijn willen wij een
zoeksysteem met daarin de hele collectie Nederland op een makkelijke manier voor de inwoners van mijn woonplaats beschikbaar hebben.

Op de Zoek & Boek-posters staat nog steeds dat wij 35 miljoen titels aanbieden aan onze klanten. Ja, dat is zo maar dan wel verstopt onder de knop externe bronnen in de aquabrowser en op dit moment alleen in de bibliotheek op te bekijken.

De grootste aquabrowser met meerdere bronnen zal Brabant of Gelderland zijn. Maar daarin zullen niet meer dan 2 miljoen titels zitten. Noord- en Zuid-Holland zullen met hun aquabrowser niet heel veel verder komen.

Wat ik graag wil is een aquabrowser met daarin:
- alle bibliotheken uit de provincie
- alle titels van alle aquabrowsers in Nederland
- alle titels van de CDR
- alle titels van WSF 13 onder 1 knop gewoon in het resultatenscherm
- en alle andere titels van de NCC.

Dat lijkt me toch gewoon de collectie Nederland? Dat lijkt me iets om op landelijk niveau te regelen.

Lokale bibliotheken zouden vervolgens verplicht moeten worden om al die titels in hun lokale systeem aan te bieden. Dus niet verwijzen of verstoppen. Gewoon zichtbaar aanbieden. Klanten gaan niet op meerdere plekken zoeken. En uiteraarb bestelbaar – met Zoek & Boek - tegen het laagst mogelijke tarief.

Wat houdt bibliotheken toch tegen om gewoon alles aan hun klanten te laten zien en het niet te verstoppen in provinciale of landelijke aquabrowsers? Help mij eens, waar zit die angst?