Een gemiste afslag van het leven, een reünie en een middernachtsbibliotheek

Het was in een discotheek. Ik was een jaar zestien of zeventien. Ik praatte met een meisje dat hoorde bij een andere vriendengroep maar onze groepen hadden zich wat in elkaar gevlochten die avond. Het was een leuk en vrolijk gesprek.  Ze vroeg of ik niet even met haar mee wilde om wat te drinken te halen. Ik bedankte vriendelijk. Waarom? Geen idee meer van. Pas toen ik weer thuis was, had ik door, dat deze vriendin hele andere bedoelingen had gehad. Via het drankje had het moeten leiden tot wat in onze streken 'brommers kieken' heet. En toen ik dat, toen ik al thuis was, door had, kon ik me wel voor het hoofd slaan. Het was een leuke meid en het leven had daar een hele andere afslag kunnen nemen. Maar ik had de afslag niet gezien.

Spijt? Nee, dat niet maar wel het besef dat je leven heel anders had kunnen lopen. Soms zijn die keuzes heftig en zie je de consequenties, soms zijn die keuzes heel impliciet en intuïtief en zie je pas achteraf dat je een belangrijke afslag in je leven hebt genomen. Of hebt gemist. Over die kruispunten van het leven gaat het volgende boek. En ik ga die als een ouderwetse bibliothecaris bij u onder de aandacht brengen.

De middernachtbibliotheek 

Meerdere mensen hadden al gezegd dat ik het moest lezen. En een onverwacht iemand gaf me het cadeau. Hoeveel signalen heb je nodig om te weten dat dit dus blijkbaar een boek voor jou is? Het ging over het boek 'Middernachtbibliotheek' van Matt Haig. Dat boek gaat precies over wat ik hierboven beschrijf: hoe had mijn leven eruit gezien als ik een andere afslag had genomen op dit kruispunt van het leven? Had ik inderdaad alles kunnen worden wat ik wilde?  

Matt Haig werd in 2015 bekend met zijn boek 'Redenen om te blijven leven' waarin hij schrijft over de helletocht van zijn eigen depressie. Dat boek leerde hem dat je op het dieptepunt van je leven, niet kunt weten welke mooie momenten er nog voor je liggen. Maar het leerde hem ook hoe ingewikkeld het is om boven je leven te staan en het te overzien. Dat element heeft hij in feite in dit boek uitgewerkt.

De cruciale rol in het boek wordt gespeeld door een bibliotheek en een bibliothecaresse: de middernachtbibliotheek waar mevrouw Elm de baas van is. De middernachtbibliotheek is een plaats tussen leven en dood waar je nog opnieuw richting kunt geven aan je leven. De middernachtbibliotheek bevat evenveel boeken als levens die je geleefd had kunnen hebben. Dat is dus een ontelbare hoeveelheid boeken, evenzoveel als je keuzes had kunnen maken. De hoofdpersoon, Nora Seed, mag zelf kiezen welk leven ze wil leiden. En dat leidt natuurlijk tot vragen als, waar heb je spijt van gehad en wat had je eigenlijk willen doen? 

Schrijfster Susan Smit zegt over dit boek dat het eigenlijk een zelfhulpboek is in romanvorm. Die opmerking kan ik wel volgen. Het is een boek dat je probeert te helpen je te gidsen door je eigen leven en de grote vragen die daar bij horen. Het lijkt wel iets op 'De alchemist' van Paolo Coelho. 

Het boek leest als een filmscript, kent korte hoofdstukken en is opmerkelijk eenvoudig geschreven.  Sommige recensenten vallen daarover. Ik had daar minder moeite mee. Ik had namelijk net het boek 'Het lied van de ooievaar en de dromedaris' uit,  een compexe roman in Brönte-stijl van ruim 700 pagina's. Ook mooi, maar het boek van Matt Haig las daarna wel als een speer. Ik denk dat dit boek het ook goed doet als Young Adult-boek, maar ik ben geen specialist in die materie.

En nu we toch wat filosofisch bezig zijn, blijf ik daar maar even bij. Wat Haig laat zien is dat de samenleving zelf één grote bibliotheek van levens is. Sommige boeken zijn al helemaal klaar en opgeborgen maar onze eigen levens kennen nog steeds lege bladzijden. Bladzijden die we nog zelf in kunnen vullen. Boeken die we nog met elkaar kunnen schrijven. 

Reünie

Zelf had ik een paar weken geleden een reünie van de klas van mijn basisschool. De foto van die klas ziet u hierboven. Probeer me maar te vinden. Een club mensen die ik al heel lang niet meer had gezien. Een collectie mensen die een tijdje naast elkaar op de plank had gestaan in de bibliotheek van levens die de basisschool heet. Daarna ging ieder zijn eigen pad en schreef zijn eigen boek.  In hoog tempo trekken op zo'n avond de verhalen aan je voorbij. De een had geluk, de ander pech. Zoveel afslagen en kruispunten in evenzovele levens. 

Maar ondanks al die jaren die waren afgelegd en hoe levens veranderd waren, viel me ook op hoe mijn eigen oude klas, na bijna veertig jaar, zich weer ordende in patronen van evenzoveel jaar geleden. Ongeschreven regels en verhoudingen die toen golden, lagen nog als fundament onder de reünie. De klas plooide zich bijna precies zo als we hem zo lang geleden achter ons hadden gelaten. Het verhaal dat we samen die avond vertelde ging verder waar het veertig jaar geleden eindigde.

Een bibliotheek vol levens

Die reünie en dat boek van Matt Haig vielen dus opmerkelijk samen. Als je dit artikeltje hebt gelezen, weet je wel of dit boek iets voor je is. En anders is de boodschap toch vooral om zelf de bladzijden van je eigen boek te blijven schrijven. Je eigen keuzes doen ertoe terwijl spijt over het verleden vaak groter wordt gemaakt dan het is.  

Blijft nog over: dat meisje waar ik niet wat mee ging drinken. Volgens mij heette ze Nicole. En welk toeval zou ze het zijn dat ze dit leest. Nemen we alsnog die afslag en doen we dat drankje. Ik garandeer overigens niet dat het 'brommers kieken' wordt.