dinsdag 26 november 2019

Welke bibliotheek heeft de meeste leden? : Deel 1 van 5 over de Best presterende bibliotheek van Nederland


Daar zijn ze weer! De Koninklijke Bibliotheek maakte afgelopen week de nieuwe cijfers bekend over bibliotheken in Nederland. Een moment waar ik elke keer weer naar uitkijk en op twitter werd zelfs al weer gevraagd om de eerste lijstjes.

En ik ga u niet teleurstellen: ook dit jaar zal ik in vijf artikelen bekend maken wat de best presterende bibliotheek van Nederland is. Vorig jaar mocht Hoogeveen zich de best presterende bibliotheek van het jaar noemen. Sleept Hoogeveen dit jaar weer die prijs in de wacht of ma iemand die titel overnemen?

De kengetallen van de Deckers-index
Ik ga dat doen langs vier lijnen zoals ik in de vorige twee jaren heb gedaan. Samen vormen ze - niet van ijdelheid gespeend - de Deckers-index. De vier indicatoren die ik langs loop zijn: het aantal bezoekers, het aantal leden, het aantal uitleningen en het aantal activiteiten. De absolute cijfers zijn natuurlijk onvergelijkbaar: Amsterdam leent meer uit dan Staphorst. Daarom maken we er kengetallen van. Bij leden kijken we naar het percentage inwoners dat lid is, bij uitlenen naar uitleningen per lid, bij bezoekers naar het aantal bezoeken per inwoner en bij activiteiten naar activiteiten per 1.000 inwoners.  Ik heb de lijst nu een aantal keren gemaakt en het is mij opgevallen dat het een bibliotheek nog flink wat moeite kost om op alle fronten goed te scoren.

Maar genoeg gedraald: kom op met die lijstjes! Dat doen we en we trappen af met het aantal leden.

De top-15 'Wie heeft de meeste leden?'
Ook dit jaar staat Stadkamer Zwolle weer bovenaan deze top-15. Met 35,4%  van de bevolking die lid is van de bibliotheek. Het geheim van Zwolle zit in afspraken met scholen. Van 45.000 mensen die in Zwolle lid zijn, gaat het om 35.000 jeugdabonnementen. Dit zijn afspraken met basisscholen, middelbare scholen en ROC's. Wie naar de cijfers in Zwolle kijkt ziet ook dat er jaarlijks ruim 10.000 jeugdabonnementen worden uitgeschreven en weer opnieuw ingeschreven. Dat heeft alles te maken met die afspraken met scholen.  Zwolle daalde overigens wel iets in bereik. Over 2017 tekende men een score van 36,9% lid.

Hengelo groeide nog wel iets (van 33,9% in 2017 naar 34,8% in 2018) en schuift door naar een tweede positie in deze lijst. Zij plussen met een kleine 800 jeugdleden en blijven stabiel in hun volwassen leden. En doordat twee nummer twee en drie van vorig jaar een stapje terug doen eindigt Hengelo op nummer twee. Bij de Zeeuwse Bibliotheek gaat dat om kleine verschuivingen maar bij de de Bibliotheek voor de Zaanstreek gaat het om een terugval met enkele procenten. In de onderliggende cijfers kan ik daar zien dat men daar veel minder jeugdleden had in 2018 ten opzichte van 2017. Dat zou kunnen duiden op het wegvallen van een afspraak met scholen of een andere opzet van bibliotheek op school. Maar ik ken de details hierachter niet.

Op positie vier een opvallende stijger: Arnhem. Stond vorig jaar nog dertiende met 28,4% van de inwoners die lid zijn en dit jaar meldden ze zich met 31,4%. Een opvallende stijging. Naast een stijging van de betalende leden - en dat is een knappe prestatie - zit hier de sterkste stijging ook bij de jeugd. Ook hier werpt samenwerking met onderwijs zijn vruchten af.

Op nummer 12, 13 en 14 komen we nog drie nieuwkomers in de lijst tegen: Brummen-Voorst, Katwijk en Gooi en Meer.  Bibliotheken die vorig jaar net buiten de top-15 vielen en doordat zij hun aantallen goed op peil wisten te houden en anderen daalden, staan ze nu in de top-15. Een mooie verdienste.

Beeld in heel Nederland
Over het geheel in Nederland daalde het aantal leden.  Bibliotheken verloren een half procent en zakten van 21,8% naar 21,3%. Het totaal aantal leden daalde van 3,70 miljoen naar 3,63 miljoen. Een daling van 70.000. Het aantal volwassen (en betalende) leden daalde van 1,37 miljoen leden naar 1,34 miljoen leden. Een daling van 30.000.

Het aantal kinderen dat lid was daalde van 2,33 naar 2,29 miljoen leden. Een daling van 40.000.  Voorgaande jaren steeg het aantal jeugdleden en daalde het aantal volwassen leden. Over 2018 daalde ook het aantal jeugdleden toch weer.  Er zijn stemmen die zeggen dat dit komt door de nieuwe AVG-regeling. Deze maakt het omslachtiger om makkelijk leerlinggegevens te importeren naar bibliotheeksystemen.

Een kleine analyse laat dus zien dat stijgers vooral plussen op jeugdleden en dat daar ook hun strategie zit. Uitzondering is Arnhem waar we ook een redelijke stijging van volwassen leden zien. Ik heb zo een vermoeden dat daar meer is ingezet op marketing en promotie van abonnementen.

Op naar de volgende lijsten. De volgende keer een hele klassieke: over uitleningen! Stay tuned!

Geen opmerkingen: