Je bibliotheek open op zondag: de vier stappen waar je rekening mee moet houden

Mag ik zo maar open op zondag met mijn bibliotheek? Ik had de vraag nog nooit eerder gehad als adviseur? Maar door mijn werk bij de Koninklijke Bibliotheek kreeg ik de vraag toch nog uit onverwachte hoek. Nee, niet dat de Koninklijke Bibliotheek open wilde op zondag maar de Europese organisatie Eblida was voor Duitse bibliotheken op zoek naar hoe dat is geregeld in andere landen.

Met dank aan informatie van een aantal collega's van verschillende disciplines kon ik het eens op een rijtje zetten. U moet rekening houden met twee wetten, met een plaatselijke verordening, met uw cao en met uw personeel. Ik loop het rijtje even met u af. 

Stap 1: Winkeltijdenwet en de zondagswet

De belangrijkste wet die geldt is de winkeltijdenwet.De winkeltijdenwet is in de afgelopen decennia flink verruimd. Thans geldt dat je zonder probleem altijd open kunt zijn tussen 6.00 en 22.00 uur. In principe is openstelling op zondag nog steeds verboden in de winkeltijdenwet maar kunnen gemeenten zonder voorwaarden toestaan dat winkels open zijn. Daarmee belemmert de winkeltijdenwet het niet om elke zondag open te zijn. Voorwaarde is wel dat uw gemeente het toestaat. 

Wel geldt nog de zondagswet. Een wet die de zondagsrust moet bewaren. De wet stelt in artikel 4 bijvoorbeeld: 

"Het is verboden op zondag voor 13 uur openbare vermakelijkheden te houden, daartoe gelegenheid te geven of daaraan deel te nemen."

Deze strikte regel wordt enigszins genuanceerd:

"Ten aanzien van openbare vermakelijkheden, waarvan redelijkerwijze geen beletselen voor de viering van de Zondag en geen verstoring van de openbare rust op de Zondag zijn te duchten, wordt bij algemene maatregel van bestuur bepaald, dat zij niet als openbare vermakelijkheden in de zin van deze wet zullen worden beschouwd."

Nou, daar zul je als bibliotheek niet al te snel door gehinderd worden. 

Stap 2: Uw plaatselijke winkeltijdenverordening

De belangrijkste sleutel ligt dus bij uw plaatselijke winkeltijdenverordening. Die kunt op deze wettenpagina opzoeken door uw postcode in te vullen en te zoeken op 'winkeltijden'. Ik heb de verordening voor mijn eigen plaats Deventer eens nagekeken en daaruit blijkt dat alle winkels op zondag open mogen zijn.  Ze zijn het niet, maar het mag wel.

Kijk deze verordening echt goed na want deze kan sterk verschillen per gemeente.   

Stap 3: Uw CAO

De derde stap waar u rekening mee hebt te houden is uw CAO. Dat zal voor de meeste bibliotheken de CAO voor openbare bibliotheken zijn. 

In die CAO gaat het om artikel 33 en 34.  In artikel 33 staat dat op zon- of feestdagen geen werkzaamheden worden opgedragen. En u voelt hem al aankomen, in artikel 34 wordt de uitzondering daarop geregeld. 

In afwijking van het in artikel 33 bepaalde geldt dat: 

• de werkgever een regeling kan treffen voor openstelling op zondagen.

• De OR met een besluit voor een dergelijke regeling in moet stemmen

• Als de OR instemt kan de werkgever met individuele werknemers op basis van vrijwilligheid een afspraak maken ten aanzien van het opdragen van werkzaamheden op zondag. Deze afspraak omvat onder andere op hoeveel zondagen per jaar werkzaamheden kunnen worden opgedragen.

• Behalve wanneer de werknemer specifiek wordt/is aangesteld om werkzaamheden op zondagen te verrichten, kan de werknemer afspraken weigeren om op zondagen te werken.

• Als de werkgever en de werknemer bij indiensttreding overeenkomen dat de werknemer op zondagen werkt, dan moet deze afspraak vastgelegd worden in de arbeidsovereenkomst. Werknemer kan gemotiveerd op deze afspraak terug komen, dan moet de arbeidsovereenkomst worden gewijzigd. Werknemer moet dus wel een reden hebben om niet langer op zondag te willen werken.

• Als de werkgever en de werknemer gedurende de looptijd van de arbeidsovereenkomst overeenkomen dat de werknemer op zondagen werkt, dan geldt deze afspraak in principe voor onbepaalde tijd. Werknemer kan gemotiveerd op deze afspraak terugkomen, maar dan moet een opzegtermijn van 6 maanden in acht genomen worden, ingaand op het moment van het verzoek, tenzij een kortere opzegtermijn wordt overeengekomen.

U moet dus als bibliotheek een regeling opstellen voor openstelling op zondag waar u met de OR overeenstemming over moet hebben. Als u dat hebt geregeld gaat u naar de laatste stap.

Er zijn overigens bibliotheken die in gecombineerde instellingen zitten en waardoor er ook meerder CAO's gelden. Dan is het handig ook even de andere CAO's er op na te slaan. Want ook die kunnen flink verschillen op dit punt. 

Stap 4: Uw personeel

Zoals je kunt zien heeft het personeel de mogelijkheid om wel of niet te werken op zondag. Het is een vrijwillige keus voor bibliotheekpersoneel. Om te kunnen bepalen of u open kunt op zondag, is vooral maatgevend of u voldoende personeel heeft dat het prettig vindt om op zondag te werken. Of u moet open gaan zonder personeel. Dat kan natuurlijk ook nog.

Medewerkers die ooit gestart zijn met op zondag werken, kunnen de medewerking hieraan altijd stopzetten en dat kan een werkgever niet blokkeren. Het blijft dus in de huidige CAO altijd op basis van vrijwilligheid. 

Als compensatie voor werken op zondag geldt (nog) een toeslag.  Deze toeslag is 70% over het maximum van schaal 4 (ongeacht hoe je ingeschaald bent). Verder geldt dat medewerker die ingeschaald zijn is in schaal 11 of hoger niet in aanmerking komt voor een toeslag. 

De snelle scan

Wie open wil op zondag doet er dus goed aan om vooral even te kijken naar de lokale winkeltijdenverordening en aan de koffie met collega's eens even te vragen of er animo zou zijn.  Binnen een half uur kunt u dat hebben uitgevogeld. 

Voor dit artikel heb ik dankbaar gebruik gemaakt van informatie die ik kreeg van Annemarie Beunen (Koninklijke Bibliotheek), Francien van Bohemen (VOB) en Albert Oevering (Rijnbrink). Interessante informatie is ook te vinden in de evaluatie uit 2016 van de winkeltijdenwet.

Afbeelding: Paulbr75