maandag 2 maart 2015

Word nu lid van de bibliotheek en krijg een fiets kado?.... Nabijheid van bibliotheken neemt af


Een jaar geleden schreef ik dat in dit land elke week een bibliotheekvestiging sluit. Wij sluiten bibliotheekvestigingen in een land waar 25% van de basischoolleerlingen een taalachterstand heeft, waar 45% van de uitekeringsgerechtigden en 20% van de 65-plusser laaggeletterd is. Een land waar een complex toeslagenstelsel wordt gehanteerd voor juist deze groep die alleen via digitale weg en complexe invulformulieren kan worden verkregen. En waar we keer op keer versteld staan dat dit fout gaat.

Dit land is niet rijk genoeg om bibliotheekvestigingen te sluiten, was toen ook al mijn stelling. Wie de cijfers hoort, zou liever nog een paar extra vestigingen openen.

Nabijheid van bibliotheken neemt af
Ondertussen zijn we een jaar verder en publiceerde het CBS de afgelopen week een interessante kaart van Nederland met de afstand in elke gemeente tot een bibliotheek. Het CBS meldde er tevens bij de afstand tot aan de openbare bibliotheek in de afgelopen jaren gestegen is. Echt scheutig met verdere details was men niet bij het CBS. Daar ga ik nog eens achteraan. Ik haal er voor nu uit dat de gemiddelde afstand in het afgelopen jaar is landelijk is gestegen van 1,7 naar 1,8 kilometer.

Dat lijkt weinig  maar het CBS meldt daarbij dat dit gemiddelde sterk kan fluctueren. Dat kun je in de detailcijfers ook zijn: in de gemeente Menameradiel ging de afstand tot de bibliotheek in  de periode  2012-2013 omhoog van 0,8 naar 4,2 kilometer gemiddeld. De inwoners van Noord-Beveland moeten zelfs 14,6 kilometer onderweg naar de bibliotheekvestiging.

Wie dit soort cijfers hoort moet denken dat we haast een fiets kado moeten doen bij een nieuw abonnement.

Vrees voor sluiting van voorzieningen
Die vrees wordt ook gevoeld door burgers. In de aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen is gepeild waar mensen zich het meeste zorgen om maken. Vanochtend werden de uitkomsten van dit onderzoek bekend. Bovenaan staat: het verdwijnen van allerlei voorzieningen.



Van 1.700 naar 1.500 outlets in één jaar tijd
De VOB maakte de dag na het persbericht  van het CBS volgende plaatje bekend over de verschillende vormen van de bibliotheken. Naast vaste vestigingen kenen bibliotheken nog veel meer vormen van 'outlets'.  Aardig om even te zien.  Mooie service van de VOB.


Wel is het even goed om je te realiseren dat dit cijfers zijn over een hele korte tijdspanne: één jaar. En als je dan wat langer kijkt dan zie je dat we  in één jaar tijd van 1.700 naar 1.500 outlets gegaan. Op 200 plekken is de bibliotheek verdwenen, met name door het schrappen van bibliobushaltes.

Dat zijn dus vier bibliotheekpunten per week die gesloten worden.

2.383 bibliotheken op school : 12 nieuwe bibliotheekpunten per week!
Toch is dat niet het hele verhaal. Want ook het VOB-overzicht is nog niet helemaal compleet. Volgens mij moet daar onderstaande plaatje nog bij van de bibliotheek op school.


Dit plaatje laat zien dat de afgelopen jaren er elk jaar 600 Bibliotheken op School bijkwamen. Dat zijn twaalf! nieuwe bibliotheekpunten per week. Dat is dus het goede nieuws. 

Bibliotheek als buurtzorg voor basisvaardigheden
Wie zo naar de cijfers kijkt ziet mooie en minder mooie zaken. Voor mij is helder dat bibliotheken kantelen naar een nieuw soort spreidingsbeleid dat past bij de nieuwe functies van de bibliotheek. Nabijheid is daarbij nog steeds een thema.

Wie burgers wil helpen, moet zorgen dat hij of zij dichtbij burgers zit. Dat doe je dan ook op de plek waar zij samenleven: in de wijk, op de school, op het werk, in het buurthuis of in het verzorgingstehuis. Ik geloof niet in een centralisatiestrategie voor bibliotheken. Ik geloof wel in veel meer buurtzorgachtige opzet van de bibliotheek met een bibliotheekmedewerker die - los van allerlei regels - gewoon organiseert wat nodig is op de plek waar hij of zij aan het werk is.

De bibliotheek als buurtzorg voor de basisvaardigheden dichtbij burgers. Lijkt mij een prima idee. Dichtbij burgers: hoeven we ook geen fiets kado te doen bij het abonnement. We zijn gewoon dichtbij.
 
Na publicatie ontving ik van het CBS nog een uiterst vriendelijke mail met daarin een goede link naar de nabijheid van alle bibliotheken in alle gemeenten in Nederland sinds 2006. Een aardig linkje om nog eens te bezoeken.

2 opmerkingen:

Jouke zei

BOS is volgens mij toch een heel ander iets dan een Openbare Bibliotheek. Het "Openbare" (vrij toegankelijk voor iedereen) is er meestal niet. We sluiten vestigingen van een openbare bibliotheek (vaak noodgedwongen) en vervangen dat door een surrogaat. Tuurlijk: beter iets dan niets, maar toch... .
Zorgelijke ontwikkeling.

Mark Deckers zei

Dag Jouke: Dank voor je opmerking en je hebt helemaal gelijk. Een schoolbibliotheek is geen openbare bibliotheek voor iedereen. Dat wilde ik hier ook helemaal niet beweren. Slechts een nuance op een breder verhaal.

Ik ben en blijf een groot voorstander van bibliotheekvestigingen die zich breed inzetten voor de samenleving. En daar liggen volgens mij nog best wat kansen. Maar het financiële tij is inderdaad niet makkelijk.