Bibliotheekadvertenties uit 1962: een vijfdaagse werkweek als unique selling point

Ik stuitte op een leuke hoeveelheid oude bibliotheekadvertenties uit 1962. Zoals deze: een oude personeelsadvertentie voor een bibliotheekambtenaar in Friesland. Diploma van de Centrale Vereniging vereist. Het salaris conform wat toen gangbaar was. Er was al sprake van salarisschalen. De AOW-premie kennen we ook nog steeds maar de huurcompensatie zijn we kwijt. Bijzonder is dat gemeld wordt dat het om een vijfdaagse werkweek gaat. Andere advertenties uit die tijd laten dat achterwege. Dat betekende dus een vrije zaterdag. Die was in 1960 bevochten door de vakbonden en werd sinds die tijd geleidelijk ingevoerd. Bibliotheken zullen hebben geprofiteerd van die vrije zaterdag: mensen kregen in één keer meer tijd voor recreatie en hobbies. Het lezen zal daar sterk door gestegen zijn.

Uit de oude doos: 37 vacatures
Een tijdje geleden meldde ik al dat ik een paar dozen met oude boeken over bibliotheken had ontvangen van Henk Middelveld, de voormalige directeur van de Overijselse Bibliotheek Dienst. In die doos zat ook een nummer van het tijdschrift Bibliotheekleven uit 1962. Inhoudelijk zal ik later nog wat meer vertellen. Nu even lekker advertenties lezen. Want geloof het of niet: er staan maar liefst 37! vacatures in dit tijdschrift... De arbeidsmarkt stond duidelijk onder druk.

Een flinke assistent(e)
Ook de voorloper van de organisatie van Henk Middelveld adverteerde in het nummer. Zij zochten een flinke assistent(e).

Zo'n assistent gaf dus leiding aan meerdere filialen en mocht en passant ook nog deelnemen aan het cataloguswerk. Er werden overigens veel assistenten gezocht. Nooit een bibliothecaris overigens maar altijd een assistent. Wie een assistent zocht, leek eigenlijk een bibliothecaris te zoeken als ik het zo lees. 

Werkende vrouwen

Bijzonder vond ik ook wel deze advertentie. Een gehuwde vrouw van 37 biedt zich aan voor een part-time baan. Dat is om twee redenen opvallend. Op de eerste plaats staat bij de reguliere banen nooit het aantal uur. Dat doet vermoeden dat het om allemaal full-time banen gaat. Iemand die zich part-time aanbiedt is daarmee al een uitzondering. Het tweede is echter dat het om een gehuwde vrouw gaat. Veel vrouwen stopten in die tijd met werken als ze trouwden. Tot 1956 werden getrouwde vrouwen zelfs nog als 'handelingsonbekwaam' beschouwd. Ze mochten niet zelfstandig een bankrekening openen of zonder toestemming van haar man geld opnemen van een bankrekening. Tot ver in de jaren zestig moest je bij veel beroepen stoppen met werken als je trouwde. Deze advertentie is dus een feministisch statement. 

Buitendienst

Ook een functie uit mijn eigen werkgebied: die voor functionaris in de buitendienst voor het plattelandsbibliotheekwerk in Gelderland.

Het lijkt een beetje te gaan om de voorloper van de regio-directeuren. Ware het niet dat er 'slechts' een middelbare schoolopleiding wordt gevraagd. Helder is dat het vooral een organisator moest zijn met goede sociale vaardigheden. Bijzonder is wel dat er genoemd wordt dat er een psychotechnisch onderzoek zal worden gedaan. De voorloper van het assessment!

Boeklon!
Naast personeelsadvertenties staan er ook een paar advertenties in die gaan over bibliotheekproducten. Veel oudere bibliotheekmedewerkers zullen een kreet van herkenning slaken.

Ik heb er zelf nooit meer echt mee gewerkt maar in Deventer hadden we begin jaren '90 nog een kleine afdeling waar boeken hersteld werden en boeken die we los inkochten nog gekaft werden. Met boeklon inderdaad. Kilometers boeklon moet het bibliotheekwerk per jaar verslonden hebben.

Het kopieerapparaat

Ik vermoed dat dit wel één van de eerste versies van het kopieerapparaat zal zijn. Ik herinner me uit mijn jeugd in de 70-er jaren dat kopiëren altijd op speciaal papier moest dat langzaam vervaagde. Een proces dat we later bij faxen nog zagen.

Andere tijden, terug naar de onze...
'Andere tijden, terug naar de onze', dat is de zin waar Hans Goedkoop altijd mee afsluit bij zijn serie 'Andere tijden'. Nederland blaakte van groei, er werden grenzen verlegd in het feminisme, er kwam meer vrije tijd en nieuwe technische middelen zoals het kopieerapparaat gingen ons leven aangenaam maken. Dat alles was terug te zien in de advertenties van een bibliotheektijdschrift. Nu lezen we onze vacatures via internet op de site van Culturele Vacatures. En wat zien we? Het merendeel is part-time. De assistent heeft plaatsgemaakt voor de leesconsulent en de taalhuisspecialist. Vrouwen stoppen niet meer bij hun trouwen, we vragen ons nu af of onze toiletten niet genderneutraal moeten worden. Het kopieerapparaat staat er nog steeds maar wordt minder gebruikt dan vroeger. En die catalogusafdeling? Met een lampje zijn ze nog te vinden, vaak verstopt ergens achter het social media team.