Bibliotheken in crisistijd : deel 14 : Crisis? Welke crisis?

Dit was een bizarre week voor bibliotheken. Ik dacht dat we in een coronacrisis zaten.... Maar slechts heel weinig wees daarop deze week. Het enige echte coronanieuws zag ik vrijdag in de tijdlijn van Jan Hoogenberg, directeur van de Bibliotheek Enschede. Hij attendeerde op bijgaand artikel over de Bieb To Go. Het is een concept met een beperkte collectie biedt maar waarvoor reserveren vooraf niet nodig is en waarbij je nog wel zelf kunt kiezen. Ik heb veel concepten gezien met 'genre'-tassen, afhaalbieb of boek-aan-huis-diensten. Dit zit er wat tussenin en biedt eigenlijk ook wel opties na de coronacrisis om dit op andere plekken neer te zetten. Bij de AH To Go inderdaad. Ik had het nog niet eerder gezien en vind het een sympathieke uitwerking.

Maandag

Mijn week begint maandag met een digitale sessie met collega's van OBGZ (Nijmegen e.o). Mijn collega Ildikó van Veldhuizen en OBGZ-colllega Wouter van Balveren hebben dit voorbereid. Werkgroepen hebben in de afgelopen tijd ideeën voorbereid en die worden nu gepresenteerd.  Er komen veel mooie zaken voorbij. Van Freemium-modellen voor leden tot chatservices. 

En niemand kijkt nog op dat we dit volledig digitaal afhandelen....

Overigens moet directeur Bert Hogemans het overleg tussentijds even verlaten. Hij is op dat moment namelijk druk bezig met de bezuiniging op de bibliotheek in Malden. De achtste bezuiniging in tien jaar naar zijn zeggen. Als ik de krant moet geloven is hier de bezuiniging wel ingeboekt maar wil men hem eigenlijk niet uitvoeren. 

Dinsdag

Op dinsdag krijg ik een appje van de directeur van de bibliotheek in Rivierenland. Ze laat me blij weten dat de gemeente Buren unaniem heeft besloten om weer te gaan werken met de Bibliotheek Rivierenland. De gemeente Buren werkte in de afgelopen jaren samen met Karmac maar moest constateren dat de resultaten ver achter bleven. Nog slechts 7% van de inwoners was lid van de (Karmac)bibliotheek. De gemeente trok haar conclusies en de portemonnee. De provincie hielp de gemeente met het laatste financiële stapje en daarmee komt de gemeente Buren weer binnen het bibliotheekstelsel. Op woensdag staat er een mooi stukje in de krant over deze stap. 

Overigens meldt minister De Jonge vandaag dat musea, bioscopen en bibliotheken naar alle waarschijnlijkheid na deze week weer open mogen. Dit op basis van het dalende aantal besmettingen. 

Woensdag 

Op woensdag begeleid ik samen met mijn collega Georges Elissen een digitale ideeënsessie met de Bibliotheek Deventer. Met een kleine twintig medewerkers en externe contacten van de bibliotheek denken we na over toekomstmodellen voor de bibliotheek. Het is een leuke groep met veel positieve ideeën.

Digitaal brainstormen met zoveel mensen op zoveel plekken en met zoveel achtergronden vergt nog wel wat. Je moet zorgen dat iedereen zonder probleem bij alle tools kan komen en je werkvormen moet je daarop aanpassen. Alles werkte gelukkig.  Het was leuk om te doen en het levert veel ideeën en een paar concepten op waarlangs de bibliotheek zich verder kan ontwikkelen ondanks financieel zeer krappe kaders.

Donderdag

Op deze dag had de Koninklijke Bibliotheek voorbereid om samen met het CBS de jaarcijfers van bibliotheken naar buiten te brengen. Het gaat dan om de cijfers over 2019. En die waren goed: bibliotheken hadden weer een stijgend bezoekersaantal en ook het aantal activiteiten liet wederom een forse groei zien. Het eerste artikel van de NOS, ging hier ook nog over.  Maar daarna kwam de vraag erbij hoe bibliotheken omgingen met de Sinterklaasboeken en de Pietendiscussie. Toen bleek dat het antwoord was, dat die boeken langzaam maar zeker uit de collectie verdwijnen, leek het land te klein. 

Zelfs staatssecretaris Knops bemoeide zich op een gegeven moment met de discussie. De bron van de discussie is dit interview in het AD waar Anton Kok, directeur van de VOB, het volgende zegt over deze discussie:

"Overal groeit het besef dat  Zwarte Piet een stereotiep beeld geeft van een bepaald deel van de bevolking en de bibliotheken bewegen daarin mee. Er zijn in de loop van de tijd talrijke boeken weggehaald omdat ze ‘in strijd met de goede zeden’ waren. Dan denk ik bijvoorbeeld aan de kinderboeken waarin de bevolking van Nederlands-Indië als patjakkers werd weggezet. Ook Zwarte Piet is, wat mij betreft, ‘in strijd met de goede zeden’. Dat een deel van de Nederlanders Zwarte Piet nog wél ziet zitten is geen reden de boeken te bewaren. Sommigen zien fascisme ook zitten. En, ja, dat klinkt cru maar ik bedoel dat een smaldeel niet ons beleid kan bepalen."

Die laatste zin wordt uiteindelijk het struikelblok. Ik ben blij dat ik niet geïnterviewd door krant of radio voor dit onderwerp. Want je moet je woorden wegen op een goudschaaltje en je weet nooit helemaal hoe het vervolgens in het nieuws komt. Ik vermoed dat Anton Kok dat achteraf ook heeft gedacht. De goede man schijnt bedolven te zijn onder vele haatmails. Ook een enkele bibliotheekdirecteur meldde zich dat hij of zij haatmails had ontvangen. Een bibliotheekmedewerker meldde  dat iemand zelfs boos zijn lidmaatschap opzegde door dit bericht.  Het item haalt zelfs het acht-uur-journaal en daar legt naar mijn mening Astrid Vrolijk, de directeur van de Zwolse Stadkamer, volstrekt helder uit hoe het zit. 

Een dag dit in het teken moest staan van de groei van activiteiten van bibliotheken, kreeg een hele andere wending.

Overigens zit ik zelf dit dag aan het eind van de middag in de Achterhoek. Daar is een gemeente die heeft gedreigd opnieuw te bezuinigen. Samen met de bibliotheekdirecteur denk ik na over scenario's die ons open staan als voorbereiding op wat wellicht komt. 

Aan het eind van de middag krijg ik van Gert Jan Sweep, de bibliotheekdirecteur van Almelo,  een bericht dat in zijn gemeente de bezuiniging ook is vastgesteld. Lodewijk Asscher en Herman Finkers hadden zich gezamenlijk nog ingezet tegen deze bezuiniging. De structurele bezuiniging van € 200.000,- waar zoveel over te doen was, blijft staan.  Maar de bibliotheek hoeft in het eerste jaar slechts € 100.000,- te bezuinigen en krijgt daardoor een klein beetje extra tijd. Een kleine verschuiving in tijd maar een wereld van verschil om zaken geregeld te krijgen.

Rollebollend gingen wethouder en bibliotheek hier over straat. Aan alle kanten was rumoer maar dit is het eind van het liedje. Iedereen een schram op zijn gezicht of een blauwe plek en morgen moeten we ook hier weer verder. Het is op veel plekken helaas het refrein van het lied van de bibliotheekfinanciën.

Vrijdag 

Zo stormachtig als de donderdag is, zo relatief rustig is de vrijdag. Hoewel mijn agenda nog tot het eind van de dag vol zit met afspraken, zijn er nauwelijks berichten die er tussendoor komen. In de krant van gisteren wordt ondertussen de vis verpakt....

In de ochtend werk ik met Georges Elissen aan de uitwerking van de Rijnbrink Trendcurve voor 2021. Die gaan we begin 2021 weer uitbrengen en in de afgelopen tijd hebben we een aantal sessies gehouden met bibliotheekdirecteuren en -medewerkers om de trends in beeld te brengen. Honderden geeltjes liggen digitaal op ons bureau. Na een flink puzzel blijven er net als de vorige keer 28 over die we typerend vinden voor deze tijd. Het werk om ze te beschrijven wordt verdeeld en we weten dat we begin 2021 het rapport klaar zullen hebben. 

Dit was weer een week in de coronacrisis.

Welke crisis zei u? Niks van gemerkt.... Het was vooral een week waarin gemeenten hun begroting vaststelden en waarin een kindervriend en goedheiligman een storm over de bibliotheken liet gaan.

Terwijl Nederland zich druk maakt om een Piet, liggen er ondertussen nog steeds 600 mensen op de intensive care te vechten voor hun leven. Mensen die hopen dat ze er nog zijn met Sinterklaas.