Bert Schierbeek, wie kent hem nog? Wie goed heeft opgelet tijdens de literatuurlessen weet nog dat hij 'iets' met de vijftigers had. Maar kunt u nog snel een titel noemen? Nee hè. Ik deed ooit onderzoek naar hem toen ik voor de WSF-bibliotheken werkte. Naast Schierbeek waren ook Jacq Firmin Vogelaar en Sybren Polet in dat onderzoek betrokken. Schrijvers die misschien nog wel meer vergeten zijn.
Ik belde Jan - een goede collega - en vroeg hem of hij aan die cijfers kon komen. Geen tevergeefs beroep. Al snel meldde hij me dat in Overijssel er nog 40 verschillende titels van Schierbeek aanwezig zijn en dat we daar 90 exemplaren van hadden. In Overijssel hebben we ongeveer 90 vestigingen. In elke vestiging zou dus wel een Schierbeek kunnen staan. Dat was het goede nieuws.
Die 90 boeken van Schierbeek waren vorig jaar samen twee keer uitgeleend. Twee keer. 'Dat is niet zo veel.' legde ik de journalist eufemistisch uit. 'Gemiddeld in Overijssel lenen we elk boek dat we hebben per jaar zo'n vijf keer uit. Eigenlijk hadden die boeken samen dus zo'n 450 keer uitgeleend moeten zijn. Maar gelukkig hebben we ook boeken van Herman Koch. Die lenen we zo'n veertien keer per jaar uit. Dus alles bij elkaar komt dat wel goed.' Tot zover mijn college collectiemanagement voor journalisten.
We mijmerden nog even dat Schierbeek wel in het weeshuis van de literatuur terecht was gekomen. 'Ja, weeshuis, dat wel', zei de jounalist. 'Maar geen stiefkind!' zei hij erachter aan, doelend op het feit dat er nog 90 exemplaren zijn die slechts een muisklik verwijderd zijn van alle lezers in Overijssel.
Er zijn wel eens mensen die fluisteren dat bibliotheken leiden aan 'bestselleritis'. Een ziekte die zou leiden tot versmalling van collecties onder de zakelijke druk van uitleenaantallen. Ik zocht ooit al eerder uit of dat zo was. De 'uitleenfrequentie' - hoe vaak een boek per jaar wordt uitgeleend - is in de afgelopen jaren niet gestegen maar gedaald. Minder uitleningen per boek dus. Bibliotheken worden niet geleid door rendementsdenken maar men is wel de afgelopen vijftien jaar de helft minder gaan uitlenen.
Meer boeken zijn niet de oplossing als je vindt dat er te weinig gelezen wordt. Meer boeken van Schierbeek leiden dus niet tot meer uitleningen.
Er is geen 'bestselleritis'. Hooguit een gebrek aan verlangen naar verhalen en verbeelding. En het is maar de vraag wat moeilijker te bestrijden is. Er ligt in ieder geval een schone taak.
