Uslu en bibliotheekwerk: demissionair maar op volle vaart verder!

De verkiezingsuitslag dreunt nog na in Nederland. De grond trilt nog, menigeen staart nog wezenloos voor zich uit, een ander juicht. En ondertussen draait de wereld door. Er is nog gewoon een demissionair kabinet dat doorwerkt. 

En vanuit dat demissionaire kabinet stuurde men een nieuwe bibliotheekbrief naar de Kamer! Een jaar geleden bracht staatssecretaris Uslu haar eerste bibliotheekbrief uit. Het bibliotheekwerk juichte toen want extra geld en een zorgplicht. Toen schreef ik een vrij uitgebreide analyse bij die brief. U begrijpt, dat doe ik dit keer ook weer voor u. Want er is veel voortgang te melden. 

Dit keer vier punten en één conclusie.

Punt 1: Behandeling met een nieuwe Kamer, een demissionaire staatssecretaris

Deze brief komt uit op een bijzonder moment: net na de verkiezingen. Dat betekent dat de brief besproken zal worden in de nieuwe samenstelling van de Kamer maar met de demissionaire staatssecretaris. Zeer waarschijnlijk zal die behandeling plaats vinden op het moment dat er nog geen nieuwe regering is en dus ook nog geen nieuw regeerakkoord.  Is dat erg? Nee, dat is niet de verwachting. De verwachting is dat ook in de setting van de nieuwe Kamer er nog steeds ruim draagvlak is voor bibliotheekwerk. Een rechts kabinet kan zeker wat betekenen voor de cultuursector maar de uitgezette lijn van Uslu voor het stelsel van bibliotheken kan door.  

Punt 2: Wat is al bekend over de inhoud van de zorgplicht?

Dat de huidige SPUK-regeling met de middelen voor 2023 en 2024 een succes is, hoef ik u niet uit te leggen. Een paar artikelen geleden legde ik u nog uit dat wie afviel in de eerste ronde - want 100% overtekend - met aan waarschijnlijkheid grenzende zekerheid in de tweede ronde gehonoreerd wordt. 

De bedoeling is dat de zorgplicht per 2025 in zou gaan. Het jaar 2025 staat niet in de brief en het wordt ook niet zo genoemd. Ook vorig jaar was al wel bekend dat 2025 ambitieus was omdat een wetswijziging nodig is om dit mogelijk te maken. Die vertraging heeft niet te maken met politieke onwil maar puur met een zorgvuldige afhandeling. En dat zit natuurlijk vooral vast op wat die zorgplicht nu vooral in gaat houden voor gemeenten en of gemeenten - en namens hen VNG - hiermee akkoord kan gaan. 

De brief noemt nu over de inhoud van die zorgplicht het volgende:

'In grote lijnen betekent de introductie van de zorgplicht dat wat op dit moment in de Wsob als een open opdracht aan gemeenten en provincies is geformuleerd, een wettelijke taak zal worden. Dit betreft o.a. de publieke waarden, de vijf bibliotheekfuncties, en de netwerkbepalingen. De zorgplicht moet worden uitgewerkt in een periodiek gemeentelijk meerjarenplan voor het bibliotheekwerk dat met de bibliotheek wordt opgesteld. Op een aantal punten zal de wet specifieker moeten worden. Bijvoorbeeld bij de invulling van het begrip ‘volwaardige bibliotheek’. Hierbij spelen elementen als: een minimumaantal openingsuren, een fysieke collectie en een professionele personeelsbezetting voor het uitvoeren van educatieve activiteiten.' 

Er worden wat hints gegeven over wat het kan zijn maar tegelijkertijd wordt gezegd dat die nog specifieker ingevuld moet worden. Dit soort teksten zijn de uitkomst van bestuurlijk overleg, weet ik inmiddels. Reken maar dat deze passage onderdeel van dat gesprek is geweest. Gemeenten zullen hebben ingebracht dat ze maximale beleidsruimte willen hebben en zo weinig mogelijk voorschriften en de staatssecretaris wil beloften van gemeenten dat het extra geld hier naar toe gaat. 

Mijn mening is dat hard vastzetten op openingstijden, fysieke collectie of personeelsbezetting interessant lijkt maar in de lokale praktijk nog heel weerbarstig zal blijken. Een norm voor Amsterdam kan niet hetzelfde zijn als voor Zeeland. Dat lokale meerjarenplan is daarom wel een uitkomst denk ik. En daar moet je dan iets doen met gewogen criteria die je kunt toepassen of waar je van kunt afwijken met uitleg. Pas toe of leg uit dus. Maar goed, hier stoeit men dus nog over.

Overigens zullen al die voorwaarden niet in de wetswijziging komen maar in regelingen rondom die wet. Dan komt het bijvoorbeeld in een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB). De regeling rond de gegevenslevering van bibliotheken zit nu al bijvoorbeeld in zo'n constructie. 

Punt 3: Zorgplicht en financiering: Een overgangsregeling met extra geld voor kleinere gemeenten

Dan de de financiering van de zorgplicht. Wat weten we daar al van met deze brief? In de vorige brief werd in ieder geval al gemeld dat het bedrag - € 53,7 miljoen structureel - toegevoegd zou worden aan het gemeentefonds. Het meest logisch leek toen dat dit algemeen naar het gemeentefonds zou gaan. Dat past bij de decentrale verantwoordelijkheid van gemeenten die zelf invulling geven aan de opdracht voor de bibliotheek. Als dat zou gebeuren zou het bedrag naar rato van inwonertal - dat is het criterium voor cultuurgelden in het gemeentefonds - verdeeld worden over gemeenten. Dan zou elke gemeenten ongeveer € 3,- per inwoner extra krijgen met als verzoek dit te besteden aan de zorgplicht rond de bibliotheek. 

Nu staat er er het volgende in de bibliotheekbrief over de financiering:

'Voor de invoering van de zorgplicht is vanaf 2025 een structureel budget van circa € 54 mln. beschikbaar. De omvang van de extra taken voor gemeenten, openbare lichamen en provincies moet daarmee in balans zijn. Een punt van aandacht is de aansluiting van de periode van de Spuk (2023-2024) op de periode na invoering van de gewijzigde Wsob.' 

en

'Bij een bekostiging via het gemeentefonds worden de middelen in principe over alle 342 gemeenten verdeeld.  Mogelijk is een overgangsfase nodig om toe te groeien van de periode van de Spuk naar de generieke bekostiging via het gemeentefonds. Mogelijk is een overgangsfasen nodig om toe te groeien van de huidige verdeling van de middelen onder de gemeenten die in de periode 2023-2024 deelnemen aan de Spuk naar een verdeling over alle gemeenten via zorgplicht. Ik onderzoek of een tijdelijke decentralisatieuitkering met een basisbedrag per gemeente, aangevuld met een bedrag per inwoner daarvoor een optie is. Hiermee worden kleinere gemeenten in staat gesteld de vestigingen die in 2023 en 2024 zijn opgebouwd, voort te zetten.'

Hieruit blijkt duidelijk dat het beeld van de financiering is gekanteld. Er wordt nu voor een tussenoplossing gezocht via een decentralisatieuitkering. 

Daar zijn, denk ik, drie redenen voor. Op de eerste plaats liggen gemeenten nogal overhoop met het Rijk over de gemeentelijke financiën. Vanaf 2025 zou het gemeentefonds verlaagd worden door het Rijk. Dat leidt onvermijdelijk tot bezuinigingsgedrag bij wethouders. En die zeggen dus ook tegen het Rijk dat het niet zeker is dat zij de extra gelden voor bibliotheekwerk doorzetten naar de bibliotheek als ze zelf nog een gat in de begroting hebben. Dat noemen ze overigens het ravijnjaar voor gemeenten. Nu is de verwachting dat dat ravijnjaar gedempt of grotendeels gedempt gaat worden en dat dit zeker in een nieuw regeerakkoord zal komen. In een vorig artikel schreef ik daar ook al over. Maar goed, vooralsnog ligt dit dus nog op tafel. 

Het tweede argument dat je kunt noemen om af te wijken van een algemene overheveling naar het gemeentefonds is dat dit alleen zin heeft als het begrip 'volwaardige bibliotheek' ook echt helder en meetbaar geformuleerd is. De verwachting is dat die beschrijving en regeling nog wel even op zich zal laten wachten en dat die ook nog niet bij de wetswijziging klaar is. Dan maak je dus eigenlijk geld over naar gemeenten zonder dat gemeenten precies weten welke verplichting erbij hoort. Daar kunnen gemeenten dan alle kanten mee op. Ergo, de staatssecretaris wil daar meer zekerheid over. 

En het derde argument is dat als de wet niet op 1 januari 2025 ingaat, er een regeling moet worden gevonden om toch het geld uit te keren aan gemeenten. Op dit moment is er alleen een SPUK-regeling en de SPUK-regeling nog een keer toepassen in 2025 met € 53,7 miljoen lijkt niet heel zinvol. Door er een  decentralisatieuitkering van te maken en te benoemen dat deze aansluit bij de huidige SPUK-regeling, ontstaat ook hier wat extra tijd om alles zorgvuldig af te handelen. 

Overigens kun je op je vingers natellen dat de grootste steden wel in het verweer zullen komen tegen zo'n regeling. Zij hebben hun lobby vaak goed op orde. Maar ik vind het wel een handige optie waarmee je kleinere gemeenten tijdelijk een extra zetje geeft.

De brief geeft wel aan dat die overgangsregeling per 2025 in moet gaan maar dat de wetswijziging nu naar verwachting pas begin 2025 naar de Kamer zal gaan. De vroegste ingangsdatum voor de gewijzigde wet lijkt daarmee 1 juli 2025 of 1 januari 2026. Maar het geld blijft dus wel beschikbaar en moet in 2025 dus ook al naar de gemeenten. 

Punt 4: Onderzoek Bibliotheek op school: een slordige € 200 miljoen structureel nodig

Hoewel de meeste aandacht terecht uitgaat naar de zorgplicht, wordt in een paar bijzinnen en achterin de brief misschien nog wel veel belangrijker nieuws gemeld. En dat gaat over de structurele financiering van de Bibliotheek op school en Boekstart. Onlangs werd bekend dat er een driejarige regeling komt voor in totaal € 74 miljoen.  Dit als verlenging van de eenjarige impulsregeling van € 12,9 miljoen. 

Nu wordt gemeld dat ook dat het rapport van de KWINKgroep beschikbaar is. Ze meldt dit als volgt: 

'In opdracht van het ministerie van OCW heeft KWINK groep onderzoek gedaan naar de duurzame verankering van de Bibliotheek op school. Het uitgangspunt van het onderzoek is de motie van de Kamerleden Mohandis, Westerveld en Werner.  U treft het onderzoek als bijlage aan. Mijn beleidsreactie op dit onderzoek volgt in 2024.' 

Wat mij betreft had er nog wel een zinnetje bij gemogen. Namelijk met het bedrag dat genoemd wordt in het KWINK-rapport dat meegaat als bijlage. Er is namelijk  € 150 miljoen structureel nodig om de ondersteuning van bibliotheken aan het primair onderwijs te borgen. € 100 miljoen voor de scholen en € 50 miljoen voor de bibliotheken. Daarnaast zou er een kleine € 40 miljoen nodig zijn aan bibliotheekkosten voor het voortgezet onderwijs. Zo'n € 190 miljoen samen dus. Daarbovenop zou zo'n 8,8% gereserveerd moeten worden voor landelijke ondersteuning. Alles bij elkaar dus zo'n 200 miljoen. En dan is de kinderopvang nog niet meegenomen. Eerlijk is eerlijk, het is nog een hele ruwe rekensom maar de opmaat voor structurele borging voor de regeling van € 74 miljoen wordt hier wel neergezet. De staatssecretaris zal in 2024 met een beleidsreactie komen. En ik vermoed dat dit samen met de minister van Onderwijs zal zijn. 

Het lijvige KWINK-rapport laat ik denk ik nog een keer terugkomen. Goed werk van KWINK. Bovenstaande plaat komt daar bijvoorbeeld uit waar alle overwegingen opstaan die gemaakt moeten worden. Al die overwegingen pelt het rapport één voor één af. Dat is echt knap gedaan. Daar is dus nog wel meer over te vertellen maar dat zou geen recht doen aan deze puntige duiding. 

Verder nog?

Nou, voor de gemiddelde bibliotheekdirecteur zal het bovenstaande wel het belangrijkste zijn. Ik zal er aan het slot van dit artikel nog wel een conclusie aan toevoegen. 

Toch is bibliotheekwerk meer dan alleen die lokale bibliotheken in Europees Nederland. De brief gaat ook zeer terecht in op de goede stappen die gemaakt worden voor Caribisch Nederland. Het is mooi om te zien hoe de KB en ook de POI's nu stappen zetten om Caribisch Nederland - op voor hen passende wijze - te ondersteunen. En bijzonder is ook dat de zorgplicht integraal wordt doorgetrokken naar de openbare lichamen. Daaruit spreekt echt de wens om tot passende gelijkheid te komen tussen Caribisch en Europees Nederland.

De brief zal naar ik heb begrepen behandeld worden bij de behandeling voor de begroting van heel OCW. Normaal gesproken wordt Cultuurbegroting nog apart behandeld maar door de verkiezingen worden zaken in elkaar gedrukt en staat die behandeling volgens mij ook pas in januari gepland. Dat betekent dat deze brief waarschijnlijk minder aandacht zal krijgen dan dat het anders zou hebben gehad. Maar het betekent ook dat dit beleid naar verwachting ook gewoon vlot door kan.

Eén conclusie: niet aarzelen maar doen!; en zorgvuldigheid en tempo combineren

Mijn conclusie is dat de ambtenaren met deze brief de staatssecretaris een scenario hebben gegeven waarmee ze én de zorgplicht zorgvuldig kunnen afhandelen én de investeringen in bibliotheekwerk op  schema houden. Complimenten daarvoor. Weer een puik stukje werk. 

De keus voor de decentralisatieuitkering vind ik een heel verstandige. Belangrijk is in ieder geval wat de financiële consequenties voor 2025 gaan worden en welke bedragen beschikbaar komen voor gemeenten. Vroeg in het voorjaar van 2024 worden overal de begrotingen al gemaakt. Als het dan niet bekend is, gaat iedereen op de rem staan. En ik zie vooral dat de staatssecretaris dat niet wil. 

Helder is ook dat het begrip zorgplicht nog invulling behoeft en dat dat geen eenvoudige opgave is. Het is dus zoeken naar consensus tussen alle partijen over welke opgaven je samen oppakt en hoever je kunt komen met de middelen die je met elkaar hebt. 

Naast het tempo rond de zorgplicht zien we dat ook de borging van Bibliotheek op school en Boekstart nog vol op het netvlies staat. Ook die borging gaat in het komende jaar zijn plek krijgen. 

Demissionair staatssecretaris Uslu mag dan misschien demissionair zijn maar ze neemt nog alle ruimte om door te pakken. En dat is mooi. Weer een brief waar de sector blij mee kan zijn. De brief is een oproep aan de sector om niet te aarzelen maar om met optimisme en ondernemerschap door te blijven gaan.

En dat alles in de week waar de politieke grond onder onze voeten trilde. Tussen alle lawaai werd er stilletjes doorgewerkt voor het bibliotheekwerk. In al die drukte sluit ik af met een gedicht. Het is het gedicht van de ons te vroeg ontvallen Adriaan Jaeggi en hij bood het aan in 2007 bij opening van de nieuwe OBA.

gebed

(uit te spreken in een bibliotheek)

Boek, vertel me hoe te leven
hoe ik de liefde moet overwinnen
vertel hoe anderen dat deden
wat de weg is, hoe
de kost te winnen

Boek, wij spreken in iconen
als Jolly Roger: avontuur,
een bloedend hart voor
liefde, eclips wijst ons
de toekomst.

Kien, Bandini, Biberkopf,
Schveyk, Tiuri, Windvaantje,
Horse Badorties, Oblomov.
Owen, Rosenberg, Sassoon:
Egidius.

Boek, vertel me hoe te branden
als een tijger in de nacht.
Vertel het ook aan anderen, als
ze radeloos zijn en dwalen, als
hun afgod naar ze lacht.

Boek, wij zijn allang verloren
wees ons dus steeds genadig. Ik getuig
dat er één is van elk van ons
en elk boek is mijn profeet.
Zorg dat iedereen dat weet.

Boek, vertel ons hoe we leven.

Navigeren in chaos : een kwajongenstreek uit 1997

Het was 1997. Internet stond letterlijk in de kinderschoenen. Ik werkte voor de bibliotheek in Deventer. Als broekie van 26 mocht ik de andere bibliothecarissen opleiden in de geheimen van het internet.  Zoeken op internet leek op geen enkele manier op het zoeken in kaartcatalogi, indexen of adresboeken. Het leek zelfs niet op zoeken in de toen nog gebrekkige geautomatiseerde catalogi waar je nog steeds op auteursnaam-komma-voornaam-of-voorletter of exacte titel moest zoeken. Gewoon een woord intypen was dus er nog niet bij. 

Een broekie, met een beetje bravoure

Ik schreef voor mijn collega's het boekje 'Navigeren in chaos'. Een boekje op het mini A6-formaat dat je in 15 pagina's leerde hoe je al je eerder geleerde zoekprincipes overboord moest zetten. Over waarom het uitmaakte in welke taal je zocht of welke zoekmachine. Later zou ik de cursus voor alle bibliothecarissen in Overijssel gaan geven en maakte ik er ook nog een zoekcompetitie van: de eerste versies van de Krakercompetitie die nu nog steeds een variant voor basisscholen kent. 

Maar een broekie was ik dus... met een beetje bravoure. Knetter, wat was ik jong. Zo zag ik er toen uit, kunt u ook even lachen.

De titel van het boekje "Navigeren in chaos" had ik gejat van een boek van managementguru Tom Peters: 'Thriving on chaos'.  Zelfs de inleiding die bij dat boek zat, met een hoop holle managementtermen, had ik van hem gejat en omgezet naar termen uit mijn eigen boekje. Ik maakte melding dat ik deze methode had overgenomen van het Hossen-instituut met vestigingen in Bosten en Deventer en dat deze was ontstaan uit chaoscounselling.  Op de voorkant de aanbeveling dat je met dit boekje weer meer leerde dan over kolen lopen. Dat was een verwijzing naar Emile Ratelband die op dat moment furore maakte met zijn NLP-methode en mensen echt over hete kolen liet lopen. Ik had lol om mijn eigen gebakken lucht. 

Velen namen het serieuzer dan ik

Overigens volgde daarna overigens vijftien prima zoekstrategieën. 

Ik merkte dat velen het boekje serieuzer namen dan dat ik het zelf deed. Ik belde een bevriende redacteur bij het tijdschrift Informatie Professional en vroeg of hij mee wilde doen met een grap. Als hij mijn boekje serieus zou recenseren, zou ik het - namens het Hossen-instituut - gratis beschikbaar stellen. 

Zo geschiede en zo verscheen begin 1998 deze recensie in het serieuze tijdschrift.  

Dat dat blad goed gelezen werd door tal van bibliothecarissen heb ik toen geweten. Omdat we het boekje gratis weggaven, vond ik dat ze wel wat moeite mochten doen. Dus ik verzon een extreem lang adres: Toren 2, afd. C. kr. B VIII. Dit was nog niet de tijd van online bestellen en dus stuurden allerlei keurige instellingen mij een brief. 

Zoals het ministerie van Justitie, die inderdaad keurig alles invulde. 

Of het keurige Houthoff Advocaten.

Ik vond deze informatie terug toen ik deze vakantie mijn berghok nog eens opruimde. Wat eigenlijk opviel was hoe naarstig iedereen op zoek was met wat men eigenlijk moest met internet. En hoe weinig we er vanaf wisten. 

Zelfs vanuit het buitenland, nou ja België dan, kreeg ik aanvragen. Zoals hier uit Oostende. 

Maar ook tal van universiteiten, bedrijven zoals Shell en Ericsson vroegen het boekje aan. En allemaal gericht aan het Hossen-instituut, toren 2, Afd. C. Kr. B VIII. Op het secretariaat bij de bibliotheek zullen ze er ook wel om geglimlacht hebben. 

Wat ben ik blij dat ik dat mapje nog bewaard heb. En wat een lol heb ik hier om gehad. En toch was het inhoudelijk een prima programma. Later heb ik samen met de Overijsselse BibliotheekDienst (OBD) deze cursus nog omgezet naar een internetversie. Nog steeds gebaseerd op die vijftien mini-pagina's. Daarna is de cursus door de OBD nog voor een mooi bedrag verkocht aan een commercieel bedrijf.  Eh nee, ik heb niet gedeeld in de opbrengst. Ik geloof dat de bibliotheek Deventer er nog wel een bedrag voor heeft gekregen. 

Een serieus onderwerp luchtig behandelen

Met een grote grijns achterom kijken. Luchtig een serieus onderwerp behandelen. Ik houd er nog steeds van.

Ik zie dat het boekje overigens nog te leen is in de bibliotheek.  En voor wie wil, ik heb nog een paar exemplaren. Gratis te bestellen via een briefje per post aan Rijnbrink/Hossen-instituut, M. Deckers, Toren 2 Afd. C, Kr. B VII, Postbus 352, 7400 AJ Deventer. Benieuwd wie me dit keer een briefje stuurt. Ik en ons secretariaat zullen er opnieuw om glimlachen. Zolang de voorraad strekt.

Jij krijgt mijn stem...

Het is begin november en het is druilerig en donker. Ik heb een drukke werkdag achter de rug en met de regendruppels op mijn bril van de regen loop ik naar de ingang van het appartementenblok waar ik woon. Ik open de brievenbus. Er ligt een neutrale envelop. Dingen die in een neutrale envelop zitten zijn zonder uitzondering belangrijk. Belangrijke dingen worden namelijk in een neutrale envelop gestopt om er  niet de aandacht op te vestigen. Bankpasjes, pincodes, noem maar op. Dit alles om brievenhengelaars niet te laten weten dat er wat belangrijks in zit. Maar dat slaat natuurlijk nergens op. Want brievendieven weten precies hetzelfde als ik. In een neutrale envelop zit altijd iets van waarde. 

Door het venster van de neutrale brief kan ik zien dat het mijn stempas is voor de verkiezingen. Zeg maar mijn toegangsbewijs tot de hoogmis van de democratie. Ik steek de stempas bij me en loop de trappen op. Boven wacht Lot, mijn jongste. Ze eet vanavond bij me.

Terwijl ik de trappen oploop, bedenk ik mij iets. Ik open de deur en begroet Lot. Lot is 16, bijna 17. Als het kabinet niet was gevallen had ze bij de volgende verkiezingen mogen stemmen. Nu zal ze dus waarschijnlijk nog een tijd moeten wachten. 

Ik zeg tegen haar: 'Weet je, ik ben 52. Ik heb al vaak mogen stemmen. En hoeveel tijd van leven  heb ik nog? Een jaar of 30, met een beetje mazzel. Jij hebt nog veel meer tijd voor de boeg. Misschien word jij wel 100! Heb je nog meer dan 80 jaar te gaan. Jij hebt meer recht om te stemmen dan ik.'

En vervolgens zeg ik: 'Jij krijgt mijn stem. Zeg maar wat ik moet stemmen en ik zal het doen.' Als ik in Lots gezicht kijk zie ik hoe verbaasd ze is maar ik zie ook dat het haar wat doet dat ze dit vertrouwen van me krijgt.

Maakt het echt niet uit welke partij?' vraagt Lot nog? 'Ja zeg maar wat ik moet stemmen en ik zal het doen.' En dat kan ik makkelijk zeggen hoor. Ik weet dat Lot best serieus is en ik weet eigenlijk ook wel dat ze waarschijnlijk  niet zo heel ver van mijn eigen voorkeur af zal zitten. Maar de belofte is inderdaad dat ik alles zal stemmen wat zij wil.

We zijn inmiddels twee weken verder en ik heb het stemadvies van Lot inmiddels gekregen. Ze heeft de stemwijzer gedaan en er best even over nagedacht. De keus van Lot is niet de partij die ik zelf zou stemmen. Maar Lot heeft mijn stem.

Geef kinderen een stem

Ik heb wel eens gedacht dat als alleen kinderen mochten stemmen, de wereld er anders uit zou zien. Dat keuzes rond eerlijk delen en goede zorg voor het milieu dan veel sneller gemaakt zouden worden. Ik heb ook wel eens gedacht dat alleen mensen onder de 25 jaar zouden moeten kunnen stemmen. Zij moeten het langst met de toekomst leven.  

Ik vind mijn argument van 'ik ben 52 en jij bent 16, dus jij hebt meer recht op een stem', best steekhoudend. Wie moet namelijk nog het langst de consequenties dragen van het beleid van vandaag? Dat zijn inderdaad de jongsten. Dus wie heeft er het meeste recht om te stemmen? Precies, de jongsten.

Vind je het moeilijk?

Natuurlijk probeer ik bij elk verhaaltje wel een link naar de bibliotheek te maken. En die is deze week niet zo heel ingewikkeld. Mijn collega's Elisabeth Rullens en Jelle van der Graaf trakteerden me deze week op de een prachtige beslisboom van Katinka Polderman die ze hadden laten maken voor onze bibliotheken. 

Veel bibliotheken zijn bezig met tal van activiteiten rond de verkiezingen. En deze posters passen daar heel goed bij. Het zijn er in totaal drie: 1) Moet je gaan stemmen?, 2) Zou je niet gaan stemmen? en 3) Hoe weet je op welke partij je moet stemmen? De eerste zie je hierboven.

Elisabeth en Jelle maakten deze posters van Katinka en deden dat samen met onze Marcomafdeling. Bibliotheken in Overijssel en Gelderland konden ze bestellen. Maar er is inmiddels ook wel wat vraag uit andere provincies. En ja, het is mogelijk om mee te doen. De tijd om te beslissen is echter nog wel kort. Maandagmiddag gaan alle bestellingen naar de drukker. Dus wie nog wat wil moet maandagochtend nog contact opnemen met Elisabeth. Haar contactgegevens vind je hier (even doorscrollen op deze link). 

Aan wie geef jij je stem?

Er is veel over verkiezingen te zeggen. Het enige wat uiteindelijk telt is dat we het recht hebben om te stemmen. Het is een mooi en groot goed. En een moment om na te denken over onze toekomst.

En ach, mocht je kinderen hebben of een neefje of een nichtje, misschien vind je het dan ook wel leuk om iemand blij te maken met jouw stem. Denk er maar eens over.  Het leverde mij een mooi gesprek op en een onderbouwd stemadvies.

Succes!

Liveblog Bibliotheekplaza 2023: De kracht van verhalen

5.45 uur

Daar ben ik weer! Het is hondsvroeg maar ik heb het er voor over. Want vandaag is weer Bibliotheekplaza en ik doe voor u vandaag opnieuw live verslag. De wekker ging, de koffie staat. De dag kan beginnen. Vandaag is het thema: De kracht van verhalen. En opnieuw heeft collega-POI Probiblio weer een puike line-up klaar staan van mensen buiten de sector. Zij nemen ons mee naar wat wij nog kunnen leren van hen. Het programma begint rond 10 uur. Eerste verslagen volgen rond 11 uur. 

Het is ongeveer de tiende keer dat ik liveverslag doe. Het is opnieuw een eer. Maar ik heb ook een nieuwtje: het zal de laatste keer zijn. Tien jaar verslag op deze manier en altijd met plezier gedaan. Iemand mag het stokje overnemen. Het wordt tijd voor een nieuwe generatie.

Stay tuned!

9.00 uur

En daar zitten we weer. Samen met Edo Postma van Probiblio vormen we al jaren een onafscheidelijk duo. Hij doet de plaatjes en de socials. Ik doe de tekst. Samen hebben we een knus bankje boven in de de zaal van Koninklijk Instituut voor de Tropen waar deze dag gehouden zal worden. Camera klaar, toetensbord klaar... En dan nog even koffie voor het begint. 

10.02 uur

De zaal vult zich. Uit de boxen klinkt Peter en de Wolf. Is dit al een opmaat voor het thema: 'De kracht van verhalen?' Het licht dooft en Gershwin Bonevacia, dichter,  betreedt het podium. Met een prachtig gedicht over de bibliotheek. Het is prachtig maar moeilijk te beschrijven. Om jullie thuis tegemoet te komen, bied ik jullie een alternatief. Zijn optreden bij Podium Witteman. 

Gerschwin is dichter en performer, en was van 2019 tot 2022 stadsdichter van Amsterdam. Overigens een dichter die dyslectisch is. Toch bijzonder. 

Na Gerschwin komt Saber Benjah het podium op. Saber is onze dagvoorzitter vandaag. Saber vertelt over de rol die de bibliotheek voor hem heeft gehad. Hoe zijn taal bevorderd werd door de bibliotheek en hoe dat heeft bijgedragen aan zijn kansen in de samenleving. 

Bij de start komt Frans Bergfeld, directeur van Probiblio, nog even terecht op het podium. Hij wenst iedereen, zoals het hoort, een fijne dag en ook leuk, hij daagt de mensen uit om niet op je telefoon te kijken vandaag. Laat je meenemen door het verhaal. Ook Frans vertelt een verhaal. Een verhaal over zijn geschiedenisdocenten die - inderdaad - vooral ook verhalen vertelden en daardoor hem verleidden om geschiedenis te gaan studeren. 

10.17 Douwe en Esther - Sonneborgh

Douwe van der Werf van de sterrenwacht Sonneborgh op het podium. Zij gaan met het publiek vandaag een experiment aan met input van alle deelnemers. Zij gaan daarmee een verhaal maken dat aan het eind van de dag zal terugkomen. En jawel, het eerste wat hij vraagt is: pak je telefoon even. Die telefoon die Frans Bergfeld net gevraagd had op te bergen. Via een aantal vragen. Collega van Douwe, Esther vertelt vervolgens een verhaal over de grootste transitie in de weteld die in 2023 was begonnen. Het is een prachtig utopisch verhaal over de redding van de wereld uit de crises waar we ons nu in bevinden. We reizen naar het jaar 2130 en ook hier wordt de zaal gevraagd om vanuit hun fantasie bouwstenen aan te leveren voor de toekomst. 

10.30 Kees Klomp

En dan komt de eerste "key-note"-spreker. Dat is Kees Klomp in het dagelijks leven lector betekeniseconomie bij de hogeschool van Rotterdam. En Kees slaat het optimisme van de sprekers voor hem maar even de bodem in. Want het gaat niet goed met de wereld. En dan kijkt hij vooral naar de economische systemen die de oorzaak zijn van alle crises waar we nu mee te maken hebben: asielcrisis, milieucrisis en zelf je individuele crisis. En hij zegt dat de crisis existentieel is omdat het ons raakt wat ons ten diepste mens maakt. Steeds meer mensen  hebben moeite met het wereldbeeld dat we voor onze ogen zien. We begrijpen de wereld voor ons gevoel steeds minder. Dat levert een fundamentele levensonzekerheid op. 

Voor wie een beetje een beeld wil hebben van Kees Klomp zonder bij het symposium te zijn, moet eens kijken naar zijn filmpje over de boerencrisis hierboven. 

Maar die crises raken ons dus op dit moment persoonlijk. Wie zich in deze tijd ongemakkelijk voelt, is dus eigenlijk kerngezond. Wie zich nu nog geen zorgen maakt, moet zich wellicht toch achter de oren krabben. 

Maar ja, hoe los je het op. Velen denken dat je het systeem moet veranderen. Maar dat werkt niet. Want het systeem zit in onszelf. Het woord systeemverandering verkoopt goed maar is naar zijn mening niet meer dan symptoombestrijding. 

Kees Klomp heeft over deze gedachte een boek geschreven: 'De regenmaker'. Dat boek is geschreven voor zijn zoon van 10. 

Hij leest het verhaal voor aan de zaal. Het is het verhaal van vogeltje Olla dat probeert als enkel vogeltje een bosbrand probeert te blussen. U kunt zich voorstellen hoe dat gaat en wat de andere dieren tegen hem zeggen. Maar langzaam kantelt het. Dier na dier gaat helpen. En er ontstaat een moedige brandweerbrigade van dieren. Wat begon als één druppel water werd een grote regenbui. 

Hij legt uit wat hij deed met dit verhaal en welke theorie er achter zit. In plaats van Fight, Fligth, Freeze moeten we naar Face, Free en Feed. Bij de Immersie gaat het om geraakt worden. Hij onderzocht vele idealistische ondernemers en al die ondernemers hadden één ding gemeen: ze waren allemaal een keer persoonlijk geraakt  waardoor ze tot ondernemen kwamen. Dat is bijzonder want meestal gaan we weg bij pijn. Het gaat dus niet om weten maar om voelen dat je moet veranderen.  En wat doen wij: wij zetten in op weten. We proberen iedereen te leren wat er aan de hand is in de wereld. Maar willen wij veranderen moeten we het dus voelen. 

Wil je onverschilligheid dus bestrijden dan heeft informatie rondpompen dus geen zin. 

Zijn tweede punt is hoe je beweging in gang zet. En dat gaat over macht. En hoe macht, macht wordt. En hoe ook het individu als ze samenwerken tot macht kunnen komen. Hij noemt dat dissolutie. Het lasten oplossen en laten overgaan. Ons egocentrische denken moet overgaan naar wereldcentrisch en levenscentrisch. Het rapport van de Club van Rome, begin jaren '70 van de vorige eeuw, was de eerste keer dat dat denken kantelde. Onlangs werd bekend dat als de bij uitsterft, dat de mensheid maximaal vierenhalf jaar overleeft. In dat opzicht bestaat het individu niet meer maar alleen nog een wij. 

Hij haalt de Maslowpiramide aan. En hij laat zien hoe het beeld van die piramade eienlijk niet meer dan een religie is. Het is een model dat niet bewezen is. Tenminste niet op de manier met de kracht waarmee deze piramide gebruikt. Hij draait de piramide volledig om en betoogt dat je ook dat beeld nog steeds kunt onderbouwen. Het gaat niet om de ene of de andere piramide maar hij wil laten voelen dat je het beeld dat je hebt mag betwijfelen. 

Hij sluit af met de Amplitie. Hij gebruikt daarvoor het voorbeeld van ziekte. We zijn pas geïnteresseerd in gezondheid op het moment dat we ziek zijn. Terwijl we natuurlijk daarvoor al iets aan onze gezondheid moeten doen. Hij haalt daarvoor het ik- en het zij-narratief aan. 'Zij'  zijn schuldig en 'zij' moeten veranderen. Ook het 'ik'-narratief wordt  veel gebruikt: 'ik' kan het systeem niet veranderen maar ik kan wel mijn steentje bijdragen. Maar tussen het 'zij' en het 'ik' zit het 'wij'. Er is geen betere methode om gedrag te veranderen is om in groepen het goede gedrag te vertonen. Je moet voorleven. 

11.18 uur Sander van Duijn 

Na weer een krachtig intermezzo van Gershwin Bonevacia komt Sander van Duijn van Storydiggers

aan het woord. Storydiggers is een bedijf dat gespecialiseerd is in 'storytelling'. Waar het om gaat is dat je niet alleen feiten brengt maar ook verhalen vertelt om gevoelens te raken. De techniek laat Sander even in de steek maar acht, dus hij moet als spreker zelf ook de kracht van het verhaal inzetten om zijn verhaal verder te brengen. 

Hij noemt de bibliotheek het huis van verhalen, dus hij is benieuwd of wij al die theorie al niet kennen. Hij vertelt dat het vertellen van verhalen zo oud is als de mensheid en dat het vertellen van verhalen 65% van onze communicatie uitmaakt en dat zeven hersendelen nodig zijn om een verhaal te verwerken. Een verhaal dringt dieper door in onze hersenen dat platte feiten. 

Hij vertelt waaraan een verhaal moet voldoen aan de hand van de theorie van Joseph Campbell. De basisprinicpes zijn 1) conflict en 2) connectie. Het gaat over spanning en herkenbaarheid. Hij laat daarbij een filmpje zien dat lijkt op onderstaande. 

Dit model is natuurlijk herkenbaar op heel veel filmplots. Elk verhaal heeft vier grote rollen: 1) een held, 2) een schat, 3) een monster en een 4) een helper. Het verhaal begint in de gewone wereld maar verdwijnt in een speciale wereld door de opdracht die hij krijgt.

Hij laat voorbeelden zien van de Efteling, van het festival Burning Man  en Tomorrow Land en fotograaf Brandon Stanton. Wellicht aardig om daar dit filmpje nog eens van te zien.

Toch puzzelt mij even waar hij nu naar toe wil met dit verhaal. Maar dan stapt hij over naar voorbeelden in de bibliotheek. Hij haalt de uncensored library op Minecraft aan. Een initiatief om verboden teksten onder de aandacht te brengen. En het voorbeeld van de Living Library, een concept waar al veel bibliotheken mee werken. 

De conclusie van de ochtend? Wil je iets veranderen in de samenleving dan moet je mensen raken. En wil je mensen raken, vertel dan een verhaal. 

13.01 uur Theo Pronk

We pakken de draad op na de lunch en ik schuif aan bij Theo Pronk van de stichting Verborgen Stad.

Verborgen Stad, ik vind het een fantastische naam voor een stichting. De Verborgen Stad wordt wel omschreven als de historische Google Streetview. Lang werkt Theo Pronk bij een universiteit en besloot een aantal jaren geleden om samen met een vriend in de techniek te duiken.

We zijn ondertussen gewend om in het heden met Google Streetview te werken. Maar ja, dat is alleen in het heden. Je kunt niet zien hoe het vroeger was. Een aantal jaren geleden maakte Theo Pronk een project rond de herdenking van de Synode van Dordecht. Samen met partners in de stad, zoals het museum zette hij dat toen op. Met als doel: kunnen we mensen laten zien hoe het vroeger was en je als het ware door de stad van vroeger kon lopen. Dat is wat hij deed. 

Hij maakte, wat hij noemt, een 5D-omgeving. Naast de drie gewone dimensies, voegde hij de dimensie tijd (verschillende jaren) en informatie toe. Met je telefoon kun je zo op locatie zien hoe het vroeger was maar je kunt het ook gewoon thuis bekijken. En waarom doet hij dat? Nou, als mensen snappen hoe het vroeger was, zal men er voorzichtiger mee omgaan in de toekomst? 

Zo begon hij met Dordrecht en breidde dit uit naar andere plekken. Telkens aan de hand van tal van verhalen. Zo pakt hij project voor project aan. Hij legt uit hoe het werkt en hoe het wordt ingevuld.

Hij begint met de kadasterkaarten uit 1832. Dat is het uitgangspunt en vervolgens wordt dit verder uitgewerkt met andere bronnen. Ook tal van oude kaarten en schilderijen worden gebruikt. Overigens laat hij ook zien hoe vaak een kaart of schilderij niet helemaal klopt. Het is vermakelijk om te volgen.

Vanuit die kaarten werkt hij het uit naar een 3D-wereld. De huizen worden ingekleurd, de straten geplaveid etc. Echt leuk om te zien hoe hij de geschiedenis tot leven brengt. Overigens wie wil zien hoe zijn eigen stad zich ontwikkelde in 2D kan al terecht op deze site van het RCE. 

De omgeving die hij ontwikkeld kan vervolgens gebruikt worden door tal van devices: mobiele telefoon, kijkpalen of gewoon op de pc. 

Als je alle projecten wilt zien die er al zijn: dan kun je op deze site terecht (echt kijktip).

Theo Pronk legt vervolgens uit hoe hij nu bezig is met een project over de Pilgrim Fathers. Dit waren geloofsvluchtelingen uit Engeland die later naar Amerika vluchten. En zo gaat hij door tal van beelden en projecten. 

Tot slot laat hij de zaal nadenken over hoe je zelf zo'n project zou kunnen opzetten en dan kijkt hij naar welke verhalen bij elkaar horen. En vervolgens laat hij zien hoe je er daarnaar weer activiteiten aan kunnen koppelen.

Wat een heerlijke verteller is Theo Pronk en een mooie eye-opener hoe hij techniek, historie en verhalen met elkaar combineert. 

15.15 uur Beste bibliotheek en beste jeugdspecialist

Een leuk element dat dit jaar is toegevoegd aan Bibliotheekplaza is de uitreiking van de prijs voor Beste Bibliotheek en Beste Jeugdspecialist. Bibliotheekplaza is daar inderdaad een mooie plek voor. In de bankjes zien we ondertussen zenuwachtige bibliotheekdirecteuren en genomineerde jeugdspecialisten.

Nina Nannini van NBD|Biblion licht nog een keer toe waarom de prijzen belangrijk zijn voor de sector en waarom NBD dit goede initiatief steunt.

Voor wie hem straks niet wint, zeggen we natuurlijk dat de nominatie ook al een prijs is. Maar goed, natuurlijk wel een poedelprijs.

Als eerste zijn de jeudspecialisten aan de beurt. 

Beste jeugspecialist: Merel Kuitert

Genomineerden zijn:

Monique Dijkgraaf, leesconsulent voortgezet onderwijs bij Bibliotheek Noord-Veluwe

Astrid Goedknegt, consulent lezen en media bij Bibliotheek Kennemerwaard

Merel Kuitert, jeugdbibliothecaris bij Noord Oost Brabantse Bibliotheken

 

Toos van den Beuken, die vorig jaar deze prijs won, mag dit jaar de prijs uitreiken. Elk van de genomineerden krijgt een prachtig juryrapport. Maar wie wint?

Tromgeroffel...... Merel Kuitert!

Beste bibliotheek: 

Dan door naar de Beste Bibliotheek. Daar waren genomineerd:

Barendrecht Carnisselande (De Bibliotheek Aanzet)

Huiskamer van Heteren (de Bibliotheek Gelderland Zuid)

Katwijk Schelpendam (Bibliotheek Katwijk)

Purmerend (de Bibliotheek Waterland)

Son en Breugel (Bibliotheek Dommeldal)

Elk van de bibliotheken krijgt nog een korte introductie met een filmpje.  

Nee, ook deze prijs wordt natuurlijk niet zomaar uitgereikt. Hier is een heuse jury actief en Chris Wiersma is daar de voorzitter van. Chris Wiersma legt uit dat dit jaar met een thema is gewerkt. Dat was dit jaar programmering. Dat geeft de mogelijkheid dat niet de meest nieuwe, meest grote of archiectonisch mooiste bibliotheek zou winnen. 

Zangeres Sophie van Hoytema zingt het juryrapport. Wat een leuke uitvoering! Zo wil ik altijd wel het juryrapport willen hebben. Na dat prachtige juryrapport komt Nina Nannini nog een keer terug met een gouden envelop. 

Zingend had je het misschien al kunnen concluderen....

De beste bibliotheek 2023 is..... Dommeldal!

Tot slot... Moonshot

Douwe komt nog één keer terug. Weet u nog: die input die vooraf werd gevraagd? Daar is Douwe met zijn team aan de slag gegaan. Er komt een optreden met acteurs.

Maar, vraagt Douwe zich af... waar zijn de acteurs. Het is geen onderdeel van de act zegt hij... Er komt een muzikaal intermezzo. Of dit bij de act hoort of dat dit toch een nummer is, wordt niet geheel duidelijk maar ach, wat zou het?

We worden deelgenoot van.... een verhaal. Natuurlijk.

Een verhaal over de bibliotheken in de toekomst. Een toekomst die zich beweegt naar de oplossingen die deze samenleving nodig heeft. Het verhaal gaat over een toekomstige donateur die veel geld heeft geschonken en waarbij de bibliotheekmedewerkers moeten beslissen om het in te zetten zodat het bijdraagt aan een betere wereld. De ene na de andere medewerker komt met een goed idee. Er komt een toneelstuk te voorschijn over de ongedachte bibliotheek.

Tot ziens en het einde van een traditie?

En dan maken we toch de landing. Saber Benjah vraagt rond wat mensen geleerd hebben. Ik vind dat altijd wel knap dat mensen na zo'n dag dat toch altijd zo voor zichzelf dat kunnen formuleren. Het is dat ik zo'n dag meetyp en dus makkelijk teruglees maar in de veelheid van verhalen ben je toch ook zomaar wat kwijt. 

Mijn topper? Dat was Kees Klomp. Echt steengoed verhaal. Maar de hele dag was weer prima en ik zie uit naar de volgende. Dat wordt voor mij dan wel een andere versie. Voor mij komt aan een traditie een eind. Al die jaren met heel veel genoegen gedaan. Dank Probiblio voor al die jaren gastvrijheid en.. verhalen!

Over de extra middelen, het ravijnjaar en waarom ik me verheug op de toekomst

Hét nieuws van afgelopen week - bibliotheken natuurlijk - was de mededeling dat er € 74 miljoen beschikbaar komt de komende drie jaar voor de Bibliotheek op school en Boekstart in de kinderopvang.  Beide programma's om het lees- en taalniveau te verhogen van kinderen door met name te investeren in (voor)leesplezier. De regeling moet nog exact openbaar worden maar het is goed nieuws voor zowel nieuw als bestaande locaties. Want dit keer zal er ook geld gaan naar bestaande locaties. Wie meer wil weten kan maandag 6 november kijken naar een Linkedinsessie van BNetwerk, waar meer toelichting zal worden gegeven.  

De investering sluit aan op de eerdere impulsregeling van € 12,9 miljoen waar ook toen veel enthousiasme voor was. En nu komt er dus respectievelijk € 25,6 miljoen, € 24,4 miljoen en € 23,9 miljoen beschikbaar. Er komt voor meerdere jaren geld voor locaties. En wie goed luistert weet dat dit een opmaat is naar structurele financiering vanuit het Masterplan Basisvaardigheden van minister Paul. Want de KWINKgroep doet op dit moment onderzoek namens  het ministerie naar een duurzame verankering en de bedragen die hiervoor nodig zijn. 

Drie keer extra financiering van drie bewindslieden

Het is niet de eerste keer dat bibliotheken vanuit het Rijk extra geld ontvangen. Voor wie het spoor bijster is, heb ik hierboven alle bedragen nog eens op een rijtje gezet. En dat is een indrukwekkend overzicht want de extra middelen lopen vanaf 2025 op naar € 95 miljoen of gemiddeld meer dan € 5,- per inwoner extra. En het mooie is: het meeste is al structureel of wordt structureel. 

Opvallend is ook dat het geld van drie bewindslieden komt. Het geld voor de Bibliotheek op school komt van minister Paul van Onderwijs, het geld van de zorgplicht komt van de staatssecretaris Uslu van Cultuur en het geld voor de IDO's komt van staatsecretaris Van Huffelen van Binnenlandse Zaken. 

De bedragen voor Bibliotheek op school en Boekstart hebben we net al aangehaald. Daar is het nog een tijdelijke regeling met zicht op structurele financiering. Laten we nog eens naar de andere bedragen kijken. 

Zorgplicht

De bedragen rond de zorgplicht kent u waarschijnlijk. De bedragen voor 2023 en 2024 gaan in de zogenaamde SPUK-regeling zitten voor lokale bibliotheekvoorzieningen. Het bedrag voor 2023 is al toegekend in een eerste ronde van aanvragen die in het voorjaar plaatsvond. De regeling was royaal overtekend maar vanaf 15 november start de tweede ronde en zal het bedrag voor 2024 worden toegekend. In een eerdere blog meldde ik al dat bibliotheken die in de eerste ronde niet aan bod kwamen nog hele grote kansen hebben in de tweede ronde. 

Vanaf 2025 zou er een zorgplicht moeten komen voor gemeenten en provincies en zou het bedrag vanaf dat jaar genoemd wordt op een of andere manier moeten worden uitgekeerd aan de gemeenten. Wie de wandelgangen een beetje beluistert, hoort wel dat het spannend wordt of 2025 gehaald wordt. Het Rijk en gemeenten zoeken naar een goede weg waarbij gemeenten toch beleidsruimte hebben terwijl het ministerie toch enige garanties krijgt dat het geld niet in de algemene pot verdwijnt van de gemeente. Dit is een broedende kip, dus ik moet er ook niet teveel over zeggen. Ik wens de partijen veel succes en hoop op een mooie uitkomst. Overigens, hoe het ook zij, het bedrag van 2025 is beschikbaar. Ook als de zorgplicht dan nog niet geregeld zou zijn.

IDO's 

Vanaf 1 januari 2023 kwam er € 17,1 miljoen via een specifieke regeling beschikbaar voor de Informatiepunten Digitale Overheid. Dit na een tijdelijke aanloopregeling de afgelopen jaren die via de Koninklijke Bibliotheek liep. Helemaal nieuw geld is het dus niet. Maar het is heel fors meer dan elke vorige regeling. 

De regeling is overigens een Specifieke Uitkering ofwel SPUK-regeling. Veel mensen denke dat dat een tijdelijke regeling is. Dat is niet zo! Veel SPUK-regelingen hebben inderdaad dat karakter maar deze niet. De regeling is gekoppeld aan de Wet Modernisering Elektronisch Bestuurlijk Verkeer en kent geen looptijd. Met andere woorden: gemeenten hebben eigenlijk hier al een zorgplicht. 

De indexering van het bedrag is hier nog wel een punt. Dit in tegenstelling tot het bedrag dat voor de zorgplicht beschikbaar is. Dat bedrag gaat naar het gemeentefonds en zal dan ook jaarlijks geïndexeerd worden. Maar dat geldt vooralsnog niet voor het bedrag van de IDO's die vastgeklikt zijn in de regeling. Punt van overleg dus.

De praatplaat van voorjaar 2021

Hoe kan het dat bibliotheken zo succesvol zijn? Nou, daar is de afgelopen jaren met de politiek flink in geïnvesteerd. De deur is platgelopen bij politieke partijen door met name VOB, ondersteund door KB en SPN. Eén van de praatplaten die daarbij telkens op tafel kwam was bovenstaande staan. Hij is nog steeds te vinden op de site van de VOB.

De praatplaat laat prachtig zien hoe de sector wil groeien van vier miljoen leden naar acht miljoen verbonden gebruikers. En welke functies daarvoor een investering nodig hebben. De drie lijnen die we in het bovenste financiële schema terugzien, zie je hier ook. Naast deze plaat was er ook nog een vertrouwelijke tweede plaat. Op die plaat stonden ook bedragen die gevraagd werden aan de politiek. Ik kan u vertellen dat de bibliotheken ondertussen een heel eind op streek zijn met die extra financiering. Alleen de structurele financiering voor de Bibliotheek op school en Boekstart wacht nog. Maar zoals ik al meldde, daar doet het ministerie op dit moment nog onderzoek naar.

En last but not least: de praatplaat - en ja, ook de extra middelen - laten vooral zien hoe succesvol de formule van openbare bibliotheken is: lokaal organiseren met burgers en partners maar landelijk manifesteren. 

Ravijnjaar?

Toch zijn veel gemeenten en bibliotheek directies nog voorzichtig. Waarom? Omdat ze het 'ravijnjaar' vrezen. Het ravijnjaar is 2026. Op dat moment zou er minder geld komen voor het gemeentefonds en zien gemeenten dus bezuinigingen aan komen. 

Toch is er goed nieuws. Want bijna alle grote partijen willen namelijk de bezuinigingen op het gemeentefonds terugdraaien, dat blijkt uit deze analyse van Binnenlands Bestuur. Zelfs de Vereniging van Nederlandse Gemeenten is hier hoopvol over. Nou, als zelfs de VNG hoopvol is - dat zijn ze namelijk niet zo vaak - dan mag je ook echt wel hoopvol zijn. Ik weet eigenlijk wel zeker dat in een nieuw regeerakkoord hier iets over opgenomen gaat worden. 

Ook in één van de laatste vergaderingen van de kamer kwam het ravijnjaar aan bod. Bij de behandeling van de begroting van Binnenlandse Zaken (die ook over het Gemeentefonds gaat) bracht PvdA-kamerlid Nijboer bijgaande motie in over het ravijnjaar. 

De motie roept dus op om voorstellen voor te bereiden die het ravijn dichten. De motie werd aangenomen, wel nipt met 77 stemmen. Er wordt dus serieus gewerkt aan reparatie.

Bibliotheken (en gemeenten): aan de bak!

Wat denkt u als u dit zo leest? Er komt veel geld op de sector af. En het is structureel geld of het wordt nog structureel geld. Het gaat om een oplopend bedrag van € 95 miljoen voor de sector. Gemiddeld meer dan € 5,- per inwoner in elke gemeente. En dat met een staatssecretaris die niet bereid is het geld aan gemeenten te geven als er geen goede afspraken zijn met gemeenten dat het ook naar bibliotheken.  

Die € 95 miljoen per jaar landt in een sector die op dit moment € 492 miljoen aan gemeentelijke subsidie krijgt. En dan tel ik ook de incidentele subsidies al mee. En dan ook nog het nieuws dat het ravijnjaar naar verwachting verdwijnt of flink gedempt gaat worden.  Ik zie een sector die de komende jaren met een kwart gaat groeien.

Dus?

Mijn conclusie is: Alle hens aan dek! De IDO's hebt u wellicht al wel voor elkaar maar voor zowel de gelden van de zorgplicht als de gelden voor Bibliotheek op school en Boekstart mag u als bibliotheek een flinke ambitie gaan tonen. Ambitie waar u uw gemeente mag en moet verleiden. Want een aantrekkelijk plan helpt een gemeente natuurlijk om de gelden ook echt beschikbaar te stellen. Die praatplaat uit 2021 kunt u misschien wel vertalen naar uw lokale situatie. Ik heb de eerste bibliotheek al gezien die dat aan het doen is. En als het kan: maak de plannen samen met uw gemeente. Dat is wel de grootste garantie op succes. 

Ik riep: alle hens aan dek! Maar ik denk dat we niet matrozen genoeg hebben. Dus ja, ik zie ook aankomen dat we nogal wat extra personeel nodig gaan hebben. Honderden extra leesconsulenten, een klein leger aan programmeurs en ja, ook extra betaald personeel in vestigingen. Waar gaan we die vandaan halen en hoe gaan we die opleiden als het nodig is? En ook zie ik extra investeringen in  bibliotheekgebouwen of zelfs extra vestigingen. Meer ruimte om te studeren, meer ruimtes voor workshops en meer ruimte voor partners die ook hun onderdeel in de bibliotheek inbrengen. 

Zo, ik hoop dat ik u weer wat overzicht heb gegeven. Bibliotheken staan er misschien wel beter voor dan u dacht. 

Alle hens aan dek! En: tjonge, wat heb ik zin de toekomst!