vrijdag 28 februari 2014

A library is a rainbow in the clouds...

 
Maya Angelou, grand lady van de Amerikaanse literatuur, legt nog een keertje uit wat een bibliotheek is: een regenboog in de wolken, een teken van hoop en een plek waar je altijd veilig bent. Wat een kracht straalt deze dame uit!
 
Lezen is nooit vanzelfsprekend en de waarde van lezen wordt nog steeds onderschat. Het levensverhaal van Maya Angelou is het levende bewijs van de kracht van lezen en schrijven.
 
A library is a rainbouw in the clouds...

Met dank aan Theresa Dona voor de attendering.

dinsdag 25 februari 2014

Heer der wetenschappen, zegen deze bibliotheek...., of waarom bibliotheken koetsen met hulpmotor zijn


"God, Heer der wetenschappen stort goedgunstig uw zegen uit over deze bibliotheek, opdat zij gespaard blijve van brand en andere gevaren." Het is een gebed uit een katholiek gebedenboek. Een gebed dat Jos Debeij afgelopen week rondtwitterde.

Dat inzegenen van mensen en dingen was een goed katholiek gebruik. Alles van enige waarde kon met een gebed en bijbehorende wijwater voorzien worden van een zegen. Zo vertelde mijn opa mij vroeger dat hij zijn auto liet inzegenen. Alle nieuwe auto's werden voor de kerk neergezet en de pastoor kwam langs  met de wijwaterkwast. Een soort autoverzekering avant la lettre. Toch nog maar twee generaties geleden. Op de rijkunsten van mijn opa had het trouwens geen effect: hij bleef een beroerde chauffeur die elk jaar wel een nieuwe versnellingsbak kocht. Daarop had de zegen geen enkel effect.

Bibliotheken in transitie: koets met hulpmotor
Die auto waar mijn opa in reed en liet inzegenen, was al een echte auto. De motor voorin en al een echt dak. Ga je nog één generatie terug dan kom je bij de eerste omgebouwde koetsen. Tja, waren dit nou auto's of koetsen met hulpmotor?
Samen met Jaap Peters deed ik een paar weken geleden een beleidssessie voor de bibliotheek Kennemerwaaard. Een leuke middag waarbij Jaap Peters de bibliotheken van vandaag vergeleek met deze koetsen met hulpmotor.

En daarmee bedoelde Jaap dat bibliotheken in transitie zijn: van de ene verschijningsvorm naar de andere. Eeuwen hebben we het paard vóór de wagen gespannen maar ondertussen is er een nieuwe krachtbron ontstaan: de stoommachine en de benzinemotor.

De koets, die kon wel weg, want binnenkort zou toch iedereen in een auto rijden.

En dat geldt voor bibliotheken evenzeer. Door sterk verbeterd onderwijs, hogere opleidingen en digitalisering zijn sommigen vertwijfeld of de bibliotheek niet de koets is die we wel weg kunnen doen. Want wie leest er nu nog papieren boeken?

En dus bezuinigen wethouders op de bibliotheek terwijl ze om het hardst roepen "iedereen heeft internet en niemand leest meer papier". Detail: ruim 95% van de boekverkoop is nog steeds een papieren boek. Maar in het harde roepen, wordt dat al niet meer gehoord.

Vestiging na vestiging wordt gesloten. Een tijdje geleden schreef ik al dat we in deze jaren elke week een vestiging sluiten. En dit weekend maakte omroep Brabant bekend dat de afgelopen tijd in deze provincie er 30 vestigingen gesloten zijn.

Nieuwe rol
Velen riepen dus dat koetsen niet meer nodig waren. Toch was het die koets met hulpmotor die in ons denkkader de ruimte heeft geschept over wat een auto moet zijn. Doordat we onderkenden wat de nadelen waren die hoge instap, de open koets  en het sturen met zo'n rare lange stok, ontdekten we hoe een auto eruit moest zien. Zonder die tussenfase van die koets met hulpmotor hadden we dat niet geweten. Was de auto er dan wel ooit gekomen?

Meer dan ooit zie ik dat de bibliotheken nu definitief de transitiefase ingestapt zijn: een versterkte belangstelling voor de sociale opbrengst van de bibliotheek, de opkomst van de participatiesamenleving, het wegvallen van instituten en het opkomen van de netwerkmaatschappij, het zijn allemaal factoren die bibliotheken nu definitief in die transitiefase brengen. En ja, ik zal toegeven: de bezuinigingen hebben de urgentie om die transitie te maken versneld. Een katalysator op dat proces.

Bibliotheken zijn koetsen met hulpmotor. Decennialang een gouden formule met uitlenen en nu op zoek naar hun nieuwe rol. Het afgelopen weekend verscheen er een groot artikel in de Tubantia over hoe de bibliotheek Hengelo bezig is met het invullen van die nieuwe rol.



 
Een mooi en terecht artikel over deze bibliotheek. Over hoe ze al jaren tegen de landelijke trend in groeien. Maar eerlijk is eerlijk, toch ook nog heel veel over uitlenen. Her en der een opmerking over de huiskamer van de stad, over laaggeletterden en over leesbevordering. Jazeker, de contouren van een echt nieuwe bibliotheek worden zeker genoemd maar ons beeld kleeft toch ook zeker naar die koets. Wie koetsen gewend is,  heeft soms nog moeite om de auto te zien.
 
Waarom gebouwen nodig zijn
Er zijn wethouders die beweren dat bibliotheken door alle digitalisering geen gebouw meer nodig hebben. Er zijn zelfs ollega's die bij hoog en laag vinden dat er geen cent meer geïnvesteerd moet worden in nieuwe bibliotheken. In een land waar elke week een vestiging sluit, hebben ze misschien het gelijk aan hun kant.
 

 
Ik geloof ze echter niet. Bij dat soort berichten denk ik altijd maar weer aan Gerard Schuurhannes. Gerard leerde ik kennen in de bibliotheek van Hengelo. Hij is een ex-laaggeletterde en leerde onder andere via de bibliotheek lezen. In het filmpje zie je hem terug.
 
Als je Gerard had gezegd dat hij wel had kunnen leren lezen via internet, dan had hij het nu nóg niét geleerd. Gerard liep binnen bij de bibliotheek. En vond daar zijn weg. Samen met heel veel anderen Gewoon in een huiskamer van de stad.
 
Deze maatschappij schreeuwt om publieke ruimte om tal van sociale, maatschappelijke en culturele functies. Publieke ruimte die bijzonder schaars is geworden.  En de bibliotheek heeft daarin een zeer waardevolle toekomst.
 
Heer der wetenschappen, zegen deze bibliotheek
Bibliotheken zijn koetsen met hulpmotor. En je kunt er op twee manieren naar kijken: zijn het die oude instellingen die toevallig bezig om ook nog modern te doen met een paar ebooks? Of zijn de auto's van morgen maar nog in het jasje van vandaag?
 
Ik ben er heilig van overtuigd dat bibliotheken de auto's van morgen zijn. Wie goed kijkt naar de contouren van de nieuwe bibliotheek ziet de uitlopers van die toekomst al.
 
Het gebed dat Jos rondtwitterde is dan ook meer dan terecht. In een wereld waar wethouders niet met het snoeimes maar met de kettingzaag de begroting sluitend maken, wordt soms de koets van de hand gedaan. Een beetje bescherming van boven is dan meer dan welkom:
 
"God, Heer der wetenschappen stort goedgunstig uw zegen uit over deze bibliotheek, opdat zij gespaard blijve van brand en andere gevaren."

Maar het gebed gaat verder met:

"en in de toekomst passend worde uitgebreid."

Kijk, Onzelieveheer kan natuurlijk in de toekomst kijken. Ik zou dus die koets met hulpmotor maar in de gaten houden. En tot die tijd.... prevelen wij zachtjes dit gebed.

woensdag 19 februari 2014

Als de avond valt....



Langzaam wordt het donker. De spits voltrekt zich. Op de weg en in de schittering van het raaim. Het spitsuur met twee kinderen. Of hoe je in tweeënhalve minuut ziet hoe gek het leven eigenlijk is: iedereen die van hot naar her gaat en een wereld die gewoon door draait. En hoe het kleine huiselijke kijkt, naar wat zich voltrekt.

Soms begin je weer eens iets nieuws. Gisteravond deed ik bovenstaande eerste experimentje met een kleine timer die aan mijn camera verbonden werd. 15 seconden een foto. In dit testje duurde dit drie uur. Een klein 700 foto's.  En zo ontstaat een timelapsefilmpje. Dit wordt iets wat ik de komende tijd nog wel vaker ga doen.

De avond valt, wolken schuiven voorbij, het licht gaat uit. Om morgen gewoon weer opnieuw te beginnen. Elke dag is anders en toch weer zo hetzelfde. Gekke wereld.

maandag 17 februari 2014

Hoe een klein dorpje zich redt in 2025...


 
Ik werk al een tijdje mee aan de toekomst voor de bibliotheken in gemeente Dalfsen. Een bibliotheek met een groot hart voor spreiding en dus met vijf vestigingen. Waaronder in het dorpje Hoonhorst. Ruim 600 inwoners volgens Wikipedia maar met energie van het tienvoudige.
 
Vaak horen we trieste verhalen over hoe alles verdwijnt uit het dorp. Of wat krimpscenario's zijn voor deze gebieden. 
 
Hoonhorst laat in dit filmpje zien waar het staat in 2025. Een mooi beeld van hoe sociale cohesie werkt in een kleine kern en hoe een klein dorp zelf richting geeft aan zijn toekomst. Of van hoe de participatiesamenleving er in die tijd wellicht uit ziet. Voor iedereen die af en toe iets vertelt in kleinere dorpen is dit filmpje misschien een inspiratie.

En let even goed op, welke oud-premier voorbij komt in het filmpje.

woensdag 12 februari 2014

Waarom we onszelf zoeken maar niet vinden...



Zo, na alle gedoe met cijfers en bibliotheken ga ik weer gewoon lekker een boek aanprijzen.. Ditmaal 'Waarom we onszelf zoeken maar niet vinden'

Dat is een prikkelende titel, toch? Het is de titel van één van de boeken van filosoof Coen Simon. Nadat ik ooit zijn 'pleidooi voor oppervlakkigheid' had gelezen stond mijn deur voldoende open om nog maar eens een boek van hem ter hand te nemen.

En hoewel zelf wel van reflectie houdt, zie ik dat onze branche toch ook telkens zichzelf de spiegel voor houdt: waarom zijn wij er eigenlijk ook al weer? Dus als we als niet op zoek zijn naar ons zelf, dan toch naar onze bibliothecaire toekomst.

 
De ondertitel van het boek luidt: 'Zelfhulp voor denkers, tobbers en narcisten'.  En zoals ook bij het vorige boek van Simon, zet hij je hiermee op het verkeerde been. Als het iets niét is, is het wel een zelfhulpboek. Eerder een anti-zelfhulpboek.

Simon is een aardse filosoof die niet snel iets op een voetstuk plaatst. Alle mensen die dat wel doen, wantrouwt hij van nature. In zes essays legt hij in dit boekje uit waarom we onszelf wel kunnen zoeken maar nooit zullen vinden. Dat doet hij met leuke voorbeelden en wie er een avondje voor gaat zitten heeft het boekje ook zo uit.

Om eens een paar zinnen te citeren:
'Daarom is de klik tussen jou en de wereld een zingevende norm, een verhaal van wat normaal is, van  grootste belang. Want wat normaal wordt gevonden weerspiegelt de wereld scherper dan alleen je eigen individuele perspectief op de wereld. Geen mens ontbeert de neiging rekening te houden met het normale. Deze neiging is zo vanzelfsprekend, dat we de werking ervan meestal compleet over het hoofd zien. En niet zelden doen we geringschattend over het normale. Maar paradoxaal genoeg vormt de algemene norm juist de sleutel tot ieders persoonlijke ideniteit'
En daarmee wordt elke zoektocht naar binnen zonder referentie naar buiten uiteraard kansloos. Dit voorbeeld lardeert hij overigens met een scherpe observatie van hoe Balkenende zich vervreemdde van de kiezers in zijn normen en waarden-discussie. Communitarisme - dat is wat Balkenende predikte - werd namelijk wel door hem gezegd maar niet hemzelf van toepassing verklaard. En daarmee plaatste hij zich buiten de werkelijkheid. En dat is bijvoorbeeld heel anders dan hoe Mandela dat bijvoorbeeld deed, die eigenlijk alles wat hij zei, heel nadrukkelijk ook op zichzelf betrok.

Hij eindigt zijn boekje met de bekende Wittgenstein die probeerde de grens te trekken tussen het ik en de buitenwereld.
'Hoe raadselachtig het allemaal moge zijn, zijn filosoeif is samen te vatten, namelijk als de poging het grensgebied te vinden dat tussen onszelf en de wereld ligt. Dat lijkt gemakkelijk, maar Wittgenstein komt er niet uit en niemand is er tot nu toe uitgekomen. Want als je een grens heb gevonden, waar hoort deze dan bij, bij onszelf of bij de wereld?'
Nou ja, zo'n discussie dus. En daar weigert Simon dan ook aan mee te doen. Zijn eindconclusie is dan ook dat als 'onszelf' dan al bestaat, dat het het vooral bestaat uit de buitenwereld.

Zijn slotwoorden zijn:
'Alleen de narcist die zich overgeeft aan het leven, heeft kans te worden wie hij is.'
Tja, en dat was natuurlijk een wijsheid die Frater Venantius al langer kende: 'Zeg maar ja tegen het leven anders zegt het leven tegen jou nog eens nee.' En volgens mij geldt dat voor bibliotheken even zeer: geen geïsoleerde plek waar alles goed geconserveerd wordt, maar midden in het leven en in contact met de hele samenleving.

Bestel deze titel in de Overijssel Catalogus

maandag 10 februari 2014

Het effect van bibliotheken op de huizenprijs: € 1,6 miljard winst

 
Deze cartoon van Stefan Verweij stond zaterdag in de Volkskrant. We glimlachen even en gaan verder met de krant. Of toch niet? Want waarom zouden we niet even samen berekenen wat het effect is van bibliotheken op huizenprijzen? Als Wilders zijn eigen onderzoek koopt, dan ben ik niet te beroerd omdat ook even te doen voor bibliotheken. 
 
Ik heb het voor u berekend en de uitkomst is: bibliotheken hebben een positief op huizenprijzen van 1,6 miljard.
 
1,6 miljard. Graag gedaan, dankuwel.
 
Rekent u even mee?
 
De waarde van een bibliotheek als voorziening
Wat bepaalt de prijs van een huis? De Vereniging Eigen Huis noemt drie belangrijke factoren: 1) de woning zelf (omvang, staat van onderhoud, hoeveelheid grond etc.), 2) de woonomgeving (locatie, voorzieningen en wegen) en 3) beleid van de gemeente (welke regels gelden er voor dit huis, wat is men van plan met de omgeving).
 
Het is duidelijk bibliotheken zitten in categorie 2: de woonomgeving. stel dat categorie 2 voor 20% de waarde van een huis bepaalt.  Naast bibliotheken zijn er ook belangrijke voorzieningen als winkels, scholen, stations, sportparken en dergelijke. Van die 20% is natuurlijk maar een klein deel van de bibliotheek. Laten we zeggen dat gemiddeld 0,1% van de huizenwaarde bepaalt wordt door het wel of niet aanwezig zijn van een bibliotheek. Eens? Ok, gaan we verder.
 
De waarde van alle woningen in Nederland
Nederland heeft 7 miljoen woningen. Die 7 miljoen woningen bestaan uit huur- en koopwoningen. De prijs van een gemiddelde koopwoning is € 297.000,- Dat zal niet de prijs zijn van de gemiddelde huurwoningen. Ik ben om die reden niet van de gemiddeld huizenprijs uitgegaan maar van de mediaan: de huizen waar er het meest van zijn. Die huizen kosten € 230.000,- Dit hou ik even als gemiddelde huizenprijs van alle huizen aan. Het kan wat meer of minder zijn, maar ach, de uitkomst verandert er niet zoveel door.
 
De totale waarde van alle woningen bedraagt dan 1,6 biljoen euro (1,6 met 12 nullen, of ook wel 1.600 miljard). Dit bedrag is ongeveer tweeënhalf tot drie keer ons Bruto Nationaal Inkomen.  Volgens mij klopt de berekening wel aardig.
 
Het positief effect van bibliotheken op huizenprijzen
Als de aanwezigheid van een bibliotheek  voor 0,1%  de waarde van een huis verhoogt,  dan is de waarde van bibliotheken op de huizenprijs te bepalen als 0,1 procent van 1,6 biljoen. En weet u: dat is 1,6 miljard. Zonder bibliotheken werden huizen in één klap 1,6 miljard minder waard.
 
1,6 miljard euro. Interessante conclusie, toch? Dat is 100 euro per Nederlander. Met dat getal kunt u het snel uitrekenen voor uw eigen bibliotheek. In Alkmaar is het effect € 9.497.100,-, in Utrecht: € 32.783.400,- en in Maastricht: € 12.277.600,-.
 
Wilders betaalde 270.000 euro voor het onderzoek. Mijn onderzoek is gratis. En u mag zich afvragen of dure onderzoeken beter zijn dan goedkope. Natuurlijk zit er nog wel een kleine onnauwkeurigheid in mijn onderzoek: het kan ook 0,2% zijn bijvoorbeeld. Dan is het in één keer € 3,2 miljard.
 
Eindconclusie: Uw huis is dus meer waard door de bibliotheek. En voor rijke mensen met grote huizen telt het voordeel dus nog eens dubbel: want hoe duurder uw huis, hoe groter uw voordeel!
Als u al niet lid was om te lezen, wordt dan lid voor waardebehoud van uw woning!

vrijdag 7 februari 2014

De oma van Eppo



Eppo van Nispen tot Sevenaer hield in 2010, als directeur van DOK Delft,  een gloedvol betoog over de rol van bibliotheken in de samenleving. Vier jaar later heeft het verhaal nog niets aan glans en kracht verloren.

Zeventien minuten is het filmpje, een eeuwigheid op internet. Maar ik weet zeker dat u tot het eind blijft kijken en met een kleine brok in uw keel achterblijft. Deze vrijdag is voor de oma van Eppo.

maandag 3 februari 2014

Laaggeletterdheid 'kost' de samenleving elk jaar meer dan een half miljard

 
 
Laaggeletterd zijn, is uitermate vervelend voor de persoon zelf. Laaggeletterdheid heeft naast persoonlijke ook economische consequenties. Sommige politieke partijen zijn in dat laatste bijzonder geïnteresseerd.
 
In dat puike rapport dat ik in het vorige blog ook al aanhaalde, wordt dat nog eens uit de doeken gedaan. Als we laaggeletterdheid oplossen heeft dat een direct economisch effect van  ruim een half miljard per jaar. Hoe?  Dat zie je hierboven. 
 
Bibliotheken spelen in die bestrijding een vitale rol, volgens dat andere puike rapport.
 
En om Laurentien nog maar eens aan te halen: .. als geletterdheid in het hart staat van de maatschappij, dan mogen bibliotheken nooit ver weg zijn.
 
De waarde van bestrijding van laaggeletterdheid is dus te becijferen: ruim een half miljard. Maar elke laaggeletterde minder, is eigenlijk onbetaalbaar. Voor de persoon zelf. En daar zijn andere politieke partijen weer in geïnteresseerd.  Kies uw argument en strijd mee.