donderdag 31 juli 2014

Vijftien


 
Vijftien is ze. Bijzondere leeftijd. Kind-af en in het zicht van volwassenheid. Tussen speels en serieus. Ik vraag haar of ze mij nog even wil helpen met wat foto's. Ik wil nog even wat uittesten. Vindt ze geen probleem. Eigenlijk wel leuk zelfs. 
 
Vijftien. Een leeftijd waarin het leven zich aan jou voorstelt in plaats van andersom. Waarin het leven het initiatief lijkt te nemen en waarin jij probeert dat initiatief weer terug te pakken. En dat dat je dan lukt. Van speels naar serieus. Waarin je hoopt dat die frivoliteit zo veel mogelijk behouden blijft.
 
Dat gaat haar wel lukken. Ook deze dochter heeft samen met een vriendin inmiddels een blog: the everyday elephant. Het begint een familiekwaal te worden. Maar dat het erfelijk is, is natuurlijk wel het laatste wat ze wil horen.

vrijdag 25 juli 2014

dinsdag 22 juli 2014

Vakantieklus: Win de Victorine van Schaickprijs!



Sinds enkele maanden ben ik bestuurslid bij het Victorine van Schaickfonds. Het is een fonds dat jaarlijks prijzen uitreikt om publicaties en vernieuwing in het bibliotheekvak te stimuleren. Wie mee wil dingen naar de prijzen moet vóór 15 september 2014 een publicatie of initiatief indienen.

De vakantieperiode is natuurlijk het ideale moment om eens even in alle rust om je heen te kijken of je niet toevallig een collega moet voordragen voor de verschillende prijzen. Of misschien kom je wel tot de ontdekking dat je zelf recht maakt op één van de prijzen. Genoeg aanleiding dus om nog even door te lezen.

Wat zijn de prijzen?
Er zijn drie prijzen te winnen:  
  • de Victorine van Schaick Prijs (€ 2000,- en de Victorine van Schaick Penning): deze prijs is bedoeld voor de beste publicatie over bibliotheken en/of informatie
  • de BibliotheekInitiatiefPrijs (€ 1500,-): deze prijs is bedoeld voor het beste persoonlijke initiatief van het afgelopen jaar.
  • de Scriptieprijs (€ 1000,-).:  deze prijs is - zoals de prijs zelf al zegt -bedoeld voor de beste scriptie.
Voor elk van de prijzen geldt dat deze moet zijn geschreven of ontwikkeld na 31 december 2012. Je aanmelden voor de prijs of iemand anders voordragen kan via Martina Borghmans van de Koninklijke Bibliotheek (mail martina.borghmans-at-kb.nl)  

Ter inspiratie: zie in de bijgaande video wat de winnaars van vorig jaar overkwam door het winnen van deze prijs.

Wie was Victorine van Schaick en hoe kwam deze prijs tot stand?
Het Fonds werd in 1977 opgericht ter herinnering aan Victorine van Schaick (1917-1976). Zij was vanaf 1941 werkzaam in verschillende bibliotheken, waaronder de Bibliotheek van het Koninklijk Huisarchief en de Openbare Bibliotheek Amsterdam. In 1972 volgde haar aanstelling aan de bibliotheekopleiding te Den Haag, de toenmalige Dr. P.A. Tiele Academie, waar ze als docent vele studenten enthousiast maakte voor een loopbaan in het bibliotheek- en informatievak. Na haar overlijden stelde de familie een bedrag uit de nalatenschap beschikbaar om het vak te blijven stimuleren, en zo de herinnering aan Victorine levend te houden. Sinds 2005 werkt het Victorine van Schaick Fonds nauw samen met de KNVI, de Nederlandse beroepsvereniging voor professionals in het informatievak, om zo de zichtbaarheid binnen en buiten de bibliotheek- en informatiewereld te vergroten, de band met de beroepsbeoefenaars nauwer aan te halen en het delen en verspreiden van professionele kennis te bevorderen.
 
Benut de vakantietijd dus goed: kijk om je heen, nomineer een collega of stuur je eigen publicatie in en wie weet zien we jou straks op het podium!

Overigens: er zijn nog meer prijzen te winnen in onze branche. Kijk bijvoorbeeld ook eens bij de IVI-award.

zondag 20 juli 2014

Een echt mannenboek...

Van dit boek schrijft de NBD-recensent: 'Historische fictie vol maritieme actie en spanning. Een echt mannenboek, waarbij wel enige historische voorkennis is.' Een echt mannenboek dus. Voor de goede orde: de recensent is een vrouw. Ik heb het over het boek 'In naam van Oranje' van Jaap van de Wal en ik heb het in de afgelopen weken met veel plezier uitgelezen. 

Het boek handelt over het eerste deel van de Tachtigjarige Oorlog, wat weet u daar nog van? Ja, dat die werd gehouden van 1568 tot 1648. En sommigen pruttelen dan nog iets over de vrede van Münster. Meer veel verder komen we vaak niet.

Met dit boek leest u het spannende verhaal van kapitein Jack van Rijn van de Watergeuzen. Het is 1572 en de Hertog van Alva heeft Nederland stevig in zijn greep. Van echte oppositie is nog geen sprake. De Staten van Holland durven niet stevig door te pakken en houden de hand op de 'defensie'knip.  Willem van Oranje kan slechts door allerlei 'crowdfunding' rebellenleger op de been krijgen. En dan zijn er nog de watergeuzen. De mannen die altijd onafhankelijk blijven en toch voornamelijk leven van rooftochten op zee.
 
Kapitein Jack van Rijn steelt in 1572 een Spaans galjoen. Op bijzonder wijze: het schip ligt in de koudste winter van die eeuw, stevig vastgevroren in het ijs. Maar zodra het begint te dooien steelt hij het van de Spanjaarden die dan nog in winterslaap verkeren.
 
Het schip neemt deel aan de val van Brielle (op 1 april, weet u nog?), het ontzet van Leiden, de slag bij Antwerpen en aan de zeeslag voor Hoorn die de Amsterdamse vloot van de Spanjaarden tot zinken bracht. En passant maken we het beleg van Haarlem mee en de vernietiging van Naarden en Zutphen door de Spanjaarden.
 
In het boek wordt de scheiding tussen 'Paapsen' en Calvinisten zichtbaar en hoe Willem van Oranje laveert tussen de verschillende godsdienststromingen. En hoe het hem lukt om toch maar een rebellenleger vanuit verschillende bevolkingsgroepen samen te stellen. Het was voor mij reden om de tijdlijn van de Tachtigjarige Oorlog er weer eens bij te pakken en dan zie je dat heel veel zaken die in de verlichting en de Franse revolutie tot bloei komen, in de kern in die Tachtigjarige oorlog al gezaaid zijn.
 
'In naam van Oranje' is het romandebuut van Jaap van de Wal. Van mij mogen er nog wel een paar komen: spannend en historisch goed onderbouwd. Mijn eigen conclusie was dat het boek niet misstaat naast Johan Fabricius' 'De scheepsjongens van Bontekoe'. Die laatste is onlangs verfilmd en dat zou met dit boek ook nog wel eens kunnen gebeuren. 'Een echte mannenfilm', kopt de filmrecensent dan.
 

woensdag 16 juli 2014

Als geletterdheid in het hart staat van de maatschappij, mogen bibliotheken nooit ver weg zijn...



Nederland dommelt in vakantiestand. Een collega stuurt me nog een link naar een folder die vorig jaar op de dag van de laaggeletterdheid werd uitgereikt. Een kleine 9 maanden geleden nog maar. Ik was die folder alweer vergeten. En in die folder, een deel van de toespraak  van Prinses Laurentien op de BibliotheekTweedaagse in Middelburg. De toespraak doet me beseffen dat in dit land geletterdheid een mensenrecht moet zijn en het ontbreken van die geletterdheid een schendig van dat recht. Die toespraak is nog maar anderhalf jaar geleden. Het doet me beseffen hoe snel onze aandacht alweer naar iets anders gaat. Voordat u echt weg dommelt in de vakantie, nog één keer die 'call to action' van haar...

Call to action
'Het belang van lezen en schrijven is een breed gedragen sociaal-economisch vraagstuk, en niet alleen iets van het onderwijs. Als iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt, kunnen we het samen oplossen - van bibliotheken tot doktoren en overheden, van werkgevers tot vakbonden en maatschappelijke organisaties. En laten we ons goed blijven realiseren dat de thuisomgeving en de maatschappelijke omgeving naast school cruciaal blijft: een huis met boeken, kranten of tijdschriften, ouders die lezen, boeken op ontmoetingsplekken in de stad, de fysieke zichtbaarheid van aantrekkelijk leesmateriaal. Een taalrijke omgeving is van grote invloed op iemands verdere bestaan. Ook digitaal leesmateriaal speelt hierin een rol, en is uiteraard van grote waarde.
 
[...] De bibliotheek is de lokale ontmoetingsplek en studieplek waar mensen elkaar treffen, waar gesnuffeld kan worden in allerlei materiaal.
[…] Als we denken vanuit de mens, moeten de oplossingen dus ook dichtbij de mens liggen. Daarom moeten we naar de mensen toe -bijvoorbeeld door volwassenen een cursus aan te bieden, met behulp
van getrainde vrijwilligers, in hun directe omgeving. En ouders te betrekken bij het leerwerk van hun kinderen thuis. Ook dat moeten we relevant en laagdrempelig maken, en de enorme winst ervan inzichtelijk maken.
[...] De functie van bibliotheken is evident. Want als geletterdheid in het hart staat van de maatschappij, dan mogen bibliotheken nooit ver weg zijn. Aan u allen de call to action om de winst van taalvaardigheden voor mensen en de samenleving zichtbaar en inzichtelijk te maken!'


Uit: Toespraak van H.K.H. Prinses Laurentien der Nederlanden tijdens Bibliotheek tweedaagse, december 2012 te Middelburg

maandag 7 juli 2014

Hans van Velzen vertrekt: Anton Wachter verlaat de bibliotheek...


 
Vandaag neemt Hans van Velzen - op zijn verjaardag - afscheid van de OBA. Daarmee vertrekt een icoon uit Nederlands bibliotheekwerk. Een icoon omdat ook een echte bibliothecaris als directeur van een grote bibliotheek vertrekt. Niks ten nadele van al die andere directeuren: maar  ik hou wel van  een bibliothecaris als directeur.

En.... Hans is een Vestdijkfan. En daar licht wel een gezamenlijke passie. Vestdijk schreef ooit de beroemde Anton Wachter-reeks waarvan Terug tot Ina Damman wel de bekendste is. En ach, misschien zijn we allebei ook wel een beetje Anton Wachter-figuren: mensen waarvan je stukjes ziet maar waarvan je weet dat er nog een hele binnenwereld achter zit. Hans' efficiënte taalgebruik past daar wel bij. Als directeur van de grootste bibliotheek zou je overal de boventoon kunnen voeren. Dat doet hij niet. Maar hij maakt wel alle opmerkingen die hij wil maken om een gesprek te beïnvloeden. Uiterst effectief.

Hoewel ik niet eens zoveel heel veel tijd met Hans heb doorgebracht, kennen we elkaar al vrij lang en heeft hij een bijdrage geleverd aan verschillende onderdelen van mijn loopbaan in het bibliotheekwerk.

Als tiener en twintiger
Ik ken Hans van Velzen sinds 1991. Ik was toen nog net 19, tiener dus,  en liep stage bij het WSF-bureau en deed onderzoek naar de collecties van WSF-bibliotheken. Na mijn studie ging ik bij dat bureau en zijn roemruchte directeur Karel Elderink werken. Een paar jaar gedaan en daar vaak de notulen gemaakt van de vergaderingen waar Hans dan weer bij zat. Ik herinner me nog een WSF-bestuursvergadering die werd gehouden in Amsterdam. Het was toen een roerige tijd en personeel en directie hadden een verschil van mening. Waarover het precies ging, ontging me destijds geheel. Maar in het interview met literatuurplein, haalt Hans daarover nog een aantal herinneringen op. Van alle dertien WSF-directeuren waar ik voor gewerkt heb, is Hans de laatste die nu vertrekt.

Als dertiger
In het begin van dit millennium en op de grens van twintiger en dertiger kwam ik Hans weer tegen. De OBD stapte - met mensen als Bouke Arends en Emiel Poortman - destijds in een boeiend zelfbedieningsavontuur met een Zweeds bedrijf. En Hans had toen al veel ervaring. We organiseerden een aantal informatieavonden voor bibliotheken samen met Hans van Velzen. Ik was onder de indruk van wat hij deed. Want ondanks weerstand van personeel was hij overtuigd dat de stap die hij zette de juiste was. Met harde cijfers toonde hij vervolgens aan dat dat ook klopte. Lange tijd bestond er een Amsterdamse norm voor zelfbediening waaruit je kon afleiden hoeveel uitleenmachines je nodig had en welke personele besparing mogelijk was..

Niet veel later kwam ik Hans opnieuw tegen. In 2004 deed ik samen met Jos Debeij een uitgebreid onderzoek naar de Digitale Bibliotheek van Amsterdam. Dit nog onder het vermaarde ICT-expertisecentrum Laurens. Het eindproduct was een rapport over de toekomst van de Digitale Bibliotheek en hoe die er uit kon zien. Hans was er blij mee en zei vervolgens dat we dat dan ook maar moesten gaan uitvoeren.  Dit leidde er toe dat ik nagenoeg heel 2005 in Amsterdam heb gewerkt om uitvoering te geven aan die nieuwe Digitale Bibliotheek. Als ik er aan terugdenk wat ik daar in een  jaar tijd samen met Hans heb kunnen doen (en dan ook nog eens in twee dagen per week) dan sta ik daar nog versteld van. Het was een tijd waar ik menig vrijdagmiddag met Hans doorbracht om de voortgang en strategie samen te bespreken. Het was een gouden formule: ik zorgde dat alles wat uitgezocht moest worden, ook uitgezocht was. Hans gaf akkoord en mensen als Jaap van der Stoel en Rob Visser ervoor dat het allemaal gebeurde. Gouden tijd.

In die tijd heb ik ook een aantal maal het genoegen gehad om met Hans samen aan de inkooptafel te zitten en ik zag dus hoe hij de beste prijs voor Amsterdam wist te krijgen. Maar ook leerde ik in die tijd van hem de les: 'het is niet zaak om de beste oplossing te krijgen, maar het beste probleem'. Wie geen probleem heeft, krijgt ook geen oplossing. En als je weet welke oplossing je wilt, weet je ook welk probleem je nodig hebt, om die oplossing te krijgen. Met die blik ga je heel anders naar problemen in je organisatie kijken. Problemen zijn er altijd, het is alleen zaak de juiste problemen te krijgen.

Als veertiger
De laatste jaren kwamen we elkaar vooral tegen in landelijke netwerken. Ik herinner me nog een flink aantal optredens op ledenvergaderingen als voorzitter van de inkoopcommissie. De commissie deed achter de schermen zijn werk, Hans legde uit wat er gebeurt was, en de inkoop was een feit. In financieel lastige tijden is dat budget nooit onder druk gekomen. Dat is wel een prestatie.

De laatste keer dat we samenwerkten zaten we samen in de jury van de innovatieprijs van de OBA. Opnieuw een genoegen om samen het beste initiatief te honoreren.

Anton Wachter
Het boek gaat dicht. Hans vertrekt. Ik heb veel van hem geleerd... En er zullen velen met mij zijn die dat zullen zeggen. Er vertrekt een fantastisch boegbeeld van het Nederlands openbaar bibliotheekwerk.

Anton Wachter jaagde zijn ideale liefde na, Hans zijn ideale bibliotheek. Vestdijk schreef in 1993 zijn 'Kind tussen vier vrouwen' en voltooide in 1960 de Anton Wachter-reeks met 'De laatste Kans'. Vestdijk deed 27 jaar over de zijn Anton Wachter. Hans had er in Amsterdam 26 jaar voor nodig. Boven het artikel zie je het beeld van Anton Wachter in Harlingen. Wie goed kijkt, ziet Hans.... met een pet op.

Anton Wachter verlaat de bibliotheek. Het ga je goed Hans!

Foto: Vestdijkkring

woensdag 2 juli 2014

De toekomst van de bibliotheek in 130 seconden


Job Cohen had er nog een heel boek voor nodig om de toekomst van de bibliotheek te beschrijven. Dit filmpje doet het in krap twee minuten. Handig voor bibliotheekdirecteuren die nieuwe wethouders uitleggen wat er is veranderd in de bibliotheek, sinds de jeugd van de wethouder...