Als u dacht dat de Lochal in Tilburg wel automatisch de Beste Bibliotheek van Nederland zou worden dit jaar, dan moet ik u teleurstellen. Tilburg blijkt een grote concurrent te krijgen in Groningen. Groningen verwacht nog dit jaar open te gaan. Tilburg en Groningen kunnen daarmee directe concurrenten worden in de strijd om de titel van Beste Bibliotheek! Een klassiek strijd tussen noord en zuid dus!
Een tijdje geleden kreeg ik een bijzondere uitnodiging. Of ik als één van de eersten eens in het gebouw van het Groninger Forum wilde gaan kijken. Tja, zoiets tegen mij zeggen is natuurlijk hetzelfde als tegen een kind zeggen dat het gratis alles uit de speelgoedwinkel mag halen.
Ik was er afgelopen week en de wolken hingen nog dik boven ons land. Ik werd ontvangen door Daphne de Bruijn, ze is programmeur bij het Groninger Forum en ze nam me mee door het enorme pand. Ik ga u meenemen door het gebouw en daarbij gebruik mijn eigen foto's die ik combineer met de artist impression van dezelfde plek. Wat je zult zien is dat wat men wilde maken en wat er nu staat al heel dicht bij elkaar begint te komen.
Tien verdiepingen, elke dag open van negen uur 's ochtends tot middernacht
Het Groninger Forum is een knots van een gebouw. Het telt tien verdiepingen, herbergt vijf filmzalen, twee expositieruimtes, story world (het voormalige stripmuseum) en een bibliotheek (die eerder al de Volksuniversiteit had overgenomen).
Het Groninger Forum is een organisatie die een aantal jaren geleden al fuseerde maar nog wel op verschillende locaties verbleef. Maar die vroeg fusie blijkt bij de inrichting van dit pand een gouden greep te zijn geweest. Organisaties zijn daardoor al aan elkaar gewend en inrichting is dan ook zodanig dat de functies vloeibaar in elkaar over gaan.
Het pad ging niet over rozen. Aardbevingswetgeving dwong om het fundament van het gebouw, na de start, te vernieuwen en zorgde voor flink meer kosten en een stevige vertraging. Maar goed, de Groningers kennen gelukkig doorzettingsvermogen om niet bij de pakken neer te gaan zitten.
Het pand zal dagelijks open zijn van 9 uur 's ochtends tot ergens in de nacht. Als de laatste film of voorstelling is afgelopen sluit het pand. Fantastische openingstijden worden dat dus maar heel stiekem vraag je je af of men niet ook de hele nacht open had kunnen blijven. Met zulke ruime openingstijden voel je dat dat bereik begint te komen. Dat heb ik nog nooit eerder gehad bij een nieuw gebouw.
Superentree
We beginnen bij de hoofdingang. Het Forum heet niet voor niets het Forum. En dat zien we gelijk bij de ingang. Je waant je gelijk op overdekt stadsplein waarbij de trap tegelijkertijd het eerste podium van het pand is. Naast de ingang zit het eerste horecapunt dat tevens terras zal voeren op een nieuw knus binnenplein. Dit is direct een plek om met elkaar af te spreken, even wat te drinken of om een publieke voorstelling mee te maken. Is er geen voorstelling dat zullen grote schermen je meenemen en zal er altijd wat te zien zijn. De actualiteit - of het nu verkiezingen zijn of het WK voetbal - zal zo altijd gevolgd kunnen worden.
Het gebouw wordt doorkruist door heel veel roltrappen. Je hebt het gevoeld dat je in een groot warenhuis ronddwaalt: het warenhuis van de verbeelding.
Het warenhuis van de verbeelding
Het Groninger Forum herbergt vijf filmzalen: 4 gewone en een VIP-zaal. Bij de filmzalen zit ook het tweede horecapunt in het pand.
Op het moment dat ik er rondloop worden net de stoeltjes in de zalen geplaatst. De combinatie van filmhuis, stripmuseum, bibliotheek en cursussen maakt het Forum wel bijzonder. We kennen de combinatie deels van Chester in Engeland of de Domijnen in Sittard. Sommige onderdelen zul je daarvan herkennen maar de schaal waarop dit in Groningen gebeurt overtreft genoemde voorbeelden. Het is daarmee inderdaad een warenhuis van de verbeelding geworden. De tijd die mensen in dit pand zullen doorbrengen zal veel langer zijn dan in een gemiddelde bibliotheek. Ook andere nieuwe bibliotheken meldden die langere verblijfsduur maar gezien het karakter van het Forum denk ik dat Groningen de kroon in gaat spannen. Functies zoals een filmhuis, cursussen en allerlei voorstellingen nodigen natuurlijk uit tot zeer langdurig verblijf. Koppel dat aan een goed horeca-arrangement en een aansluitende tentoonstelling of debatavond en je kunt de hele dag in het Forum verblijven.
Terra incongnita: twee grote expositiezalen
Het Groninger Forum kent twee grote expositiezalen die gezamenlijk de oppervlakte van een middelgroot museum vormen. Ik denk dat dit het meest spannende gedeelte van het nieuwe pand wordt. Veel bibliotheken kenden vroeger wel kleine expositeruimtes maar de omvang van deze ruimtes doet vermoeden dat deze niet bestemd zijn voor de lokale handwerkvereniging. Nee, hier moet iets anders gaan gebeuren. Hier moeten exposities komen die de tongen los gaan maken.
Zoals films, boeken of muziek je dwingen tot een mening, zo zullen denk ik ook deze ruimtes ingezet moeten worden. Het moeten ruimtes worden waarover gesproken wordt: lovend of veroordelend, dat maakt niet uit. Als het maar tot gesprek en dialoog leidt. In de artist impression is de ruimte leeg gelaten. Is dit omdat men nog niet wil prijs geven wat hier gaat gebeuren? Ik vermoed het. Maar de beschikbaarheid van zoveel ruimte - waar je ook alleen studieplekken van had kunnen maken - geeft mij het beeld dat hier iets heel groots gaat gebeuren. Cliffhanger: de beide directeuren worden de curatoren van deze ruimte.
Ik kan de contouren van dit experiment voelen en ik voel ook dat het een gouden greep is maar verder dan dat kan ik het ook nog niet duiden. Wel weet ik dat de bibliotheeksector ontzettend blij moet zijn met dit initiatief. Hier zijn de ontdekkingsreizigers van de 21e eeuw aan het werk. Zonder ontdekkingsreizigers geen ontdekkingen. Maar het zijn dappere helden die veel risico nemen.
Daphne zei voordat we naar binnen gingen: 'En we hebben ook nog een theater op het dak'. Een theater op het dak, vroeg ik me nog af? Hoe doe je dat? Nou, zo dus. Een bak in het dakterras dat als amfitheater dienst doet. Hier zit ook het derde horecapunt in het pand. Overigens kunnen hier ook films vertoond worden. Zie je het voor je: op een mooie zomeravond hier met een drankje in de hand en met vrienden film kijken onder de sterrenhemel?
En uiteraard is op het dak zelf, het mooiste uitzicht van Groningen beschikbaar.
En boeken?
En wat betekent dit voor Groningen?
Groningen is een stad die gedurfde keuzes doet. Midden in de crisis investeerde men extra in cultuur. Archictectonisch heeft men gekozen voor een 'landmark'. Van buiten maakt het gebouw de tongen al los. Maar ook de binnenkant zal een zegen voor de stad blijken. De hele binnenstad van Groningen gaat profiteren van de aanzuigende werking van dit pand. Het Groninger Forum heeft als warenhuis van de verbeelding een concept gekozen dat zowel studenten als gezinnen zeer zal aanspreken. Toch de twee grootste groepen in de stad.
Het Forum steekt in op wat verbeelding kan betekenen voor de individuele mens: hoe je zelf rijker wordt van alles wat je leest, ziet, bespreekt en meemaakt. Zelf zeg ik altijd dat elk boek dat je leest je DNA verandert. In die zin is het Groninger Forum een paradijs van genetische modificatie gericht op de ontwikkeling van alle Groningers.
Ik zie een zeer doordacht gebouw waarbij functies maximaal zijn benut. Ik zie een organisatie die vroegtijdig gefuseerd is waardoor een team ontstaat dat dit grote gebouw aan kaan. En ik zie een stad die schuchter is voor deze ontdekkingsreis maar waarvan ik overtuigd ben dat ze straks massaal dit pand in beslag zullen nemen. Precies zoals het hoort: een publiek paleis dat bij gaat dragen aan het Bruto Gronings Geluk.
En voor de Tilburgers: bereid je voor op stevige concurrentie voor de titel Beste Bibliotheek.
Alle foto's hieronder