We leven in een tijdperk van iPads, smartphones, Netflix en games. Kinderen groeien er mee op en worden er mee groot. Wat denkt u: zijn er in zo'n tijd meer of minder kinderen lid van de bibliotheek dan vroeger? Nou?
Het echte antwoord is: er zijn meer kinderen dan ooit lid van de bibliotheek. Ik besloot de CBS-gegevens over openbare bibliotheken maar eens te combineren met de cijfers over de ontwikkeling van de bevolking en het aantal kinderen. En wat blijkt? In de afgelopen tien jaar is het aantal kinderen dat lid is gestegen van 58% naar 68%. Dat is een flinke stijging in een tijd waarin het lezen onder druk staat.
Hoe komt het?
Tja, in de grafiek geef ik het antwoord al een beetje weg. De stijging lijkt een gevolg te zijn van de intensieve samenwerking die is ingezet tussen bibliotheken en basisscholen. Dit alles onder de titel Bibliotheek op school. In 2008 begon Kunst van Lezen en in 2009 startten de eerste bibliotheken in Nederland met het onderzoeken van het nieuwe concept.
Vanaf 2012 ging het snel met de Bibliotheek op school. Het concept stond, er waren scholen enthousiast gemaakt en bibliotheken gingen massaal de scholen in. Leesconsulenten werden opgeleid en de ene na de andere schoolbibliotheek met leesbevorderingsprogramma werd geopend.
In 2018 was 44% van alle basisschoolleerlingen een gebruiker van de Bibliotheek op school en daarmee ook (bijna altijd) lid van de bibliotheek. In totaal ging het binnen die scholen in 2018 om 655.000 kinderen. Dat zijn enorme aantallen! En het toont ook welke inspanning bibliotheken leveren. Het is echt ontzettend knap hoe dit op zoveel plekken is gelukt.
De oplettende lezer ziet overigens dat ik een paar jaar mis in mijn cijfers. Dat heeft te maken dat de aansluiting tussen eerdere cijfers tot en met 2014 en latere jaren die niet helemaal aansluit. Daardoor heb ik even een breuk in de cijfers. Daar is een lange verklaring voor die ik u even bespaar.
Boekstart
Naast de Bibliotheek op school is er nog een tweede programma dat ervoor zorgt dat kinderen in aanraking komen met de bibliotheek en lezen. Dat is het programma Boekstart. Ongeveer 60.000 kinderen per jaar worden via de Boekstartkoffertjes of de Boekstart programma's in de kinderopvang of de consultatiebureaus lid van de bibliotheek. Niet alleen tijden de basisschoolleeftijd zijn meer kinderen lid maar ook al ver daarvoor dus. En terecht.
Maar lezen kinderen ook meer?
Leuk die lidmaatschappen en opmerkelijk ook, maar lezen kinderen dan nu ook meer? Helaas, daar moet ik het antwoord op schuldig blijven. Wie kijkt naar de uitleencijfers van alleen bibliotheken ziet dat het aantal uitleningen per jeugdlid jaar na jaar gedaald is. Maar dat is maar het halve verhaal. In de CBS-gegevens zitten niet de uitleningen op de scholen. Het zou goed zijn om die er toch beter bij te krijgen. Bibliotheken geven soms wel en soms uitleencijfers op scholen door bij de gegevenslevering. Dat is een beetje een definitiekwestie maar het lijkt mij toch goed dat we gewoon kunnen zien bij alle bibliotheek welke omvang dit nu is. Maar goed, los van die laatste getallen: veel kinderen komen op deze manier dus in aanraking met taal, met boeken en met de bibliotheek.
Wie dacht dat in deze tijd van schermpjes men minder lid is van de bibliotheek, heeft dus geen gelijk. Er zijn meer kinderen lid van de bibliotheek dan ooit. En dat is maar goed ook.