Elke tent kan failliet, ook een bibliotheek / Strategie met Kop en Staart ; deel 2

In het vorige berichtje riep ik om nog maar eens flink te schrikken. En terecht. Want niet alleen in onze sector verandert het nodig, ook in andere sectoren. En dan heb ik het niet over de bankwereld.... Overigens lijkt zo'n financiële injectie mij ook wel wat voor het bibliotheekwerk.

Overigens is er ook buiten onze sector nog genoeg om van te schrikken of om van te leren. In het goede en het kwade.

Veel valt bijvoorbeeld te leren van de in 2006 gesloten muziekketen Towerrecords. Een enorme keten muziekwinkels. Na een saneerronde in 2001 sloten zij in 2006 toch de deuren. Gepasseerd door internetwinkels en downloads.

Algemene winkels staan dus onder druk. Dus zou het devies kunnen luiden: duik de niche in. Maar ook dat is hachelijk. Kijk maar naar Boudisque. Een platenzaak waar ik mijn jeugd nog wel eens kwam (vanuit de provincie). In maart 2008 sloot Boudisque in Amsterdam de deuren. Het pand in de Haringpakkerssteeg kon niet meer uit. De webwinkel blijft wel open, evenals de blijkbaar goedkopere vestigingen in andere steden. Voor dat laatste geldt overigens: voor hoe lang?

Een niche alleen is dus ook geen garantie. Het gaat om tijdig je bakens verzetten zowel in de fysieke winkel als op internet. Een keten waar dat nog niet geheel helder van is, is Freerecord. Dat is toch een keten waarvan wij met z'n allen dachten dat die toch wel z'n langste tijd gehad had. In 2007 leden ze inderdaad voor het eerst sinds lange tijd verlies. Maar de winkels verleggen hun aandacht naar games. Muziek en DVD verdwijnen (naar de achtergrond). De fysieke vierkante meters gaan naar games, muziek en DVD kan via internet. Ik denk dat ze het zo gaan doen. De fysieke winkel dus aangepast en een internetwinkel geopend.

En tot slot: het braafste jongetje van de klas: Bol.com. Bol heeft er vijf jaar over gedaan om winstgevend te worden. 'Ze hebben ruim 1,5 miljoen producten en hun omzet stijgt jaarlijks met 50%.

Ze werken met een uitgekiend communicatiesysteem waarbij ze alle klanten op een persoonlijke wijze informeren. Dat hebt u zelf nog niet door gehad, want elke nieuwsbrief van Bol is namelijk anders. Ze hebben meer producten dan klanten. Een typisch bedrijf dat de lange staart hanteert. Overigens hebben ze maar een beperkt deel op voorraad. Ook typisch lange staart.

De conclusie is dat winkels waarvan wij dachten dat ze het zouden redden, gewoon kunnen verdwijnen. Het aanpassen van een businessstrategie is dus gewoon noodzaak van tijd tot tijd.

Bij Freerecord zien we dat ze de fysieke winkels echt aanpassen aan een bepaalde smaak. En in alle gevallen geldt dat businessmodellen zonder internetwinkel ten dode zijn opgeschreven. Time will tell.

Elke tent kan failliet, ook bibliotheken. Het gaat om tijdig en met voldoende snelheid veranderen. Hebben we al een beetje zin in verandering? Mooi!

Wordt (snel) vervolgd.

Waarom schrikt niemand zich te pletter? / Strategie met kop en staart ; deel 1

Sorry, het was even stil bij mij. Ik zat na de vakantie nog eens verdiept in wat literatuur. En ik moet zeggen, ik zie genoeg reden voor flinke paniek in de tent.

SCP revisited

Voor de vakantie gonsde het nog van het SCP-rapport. Nog wat van gehoord de laatste tijd? Ik niet. Terecht? Absoluut niet. Kijk nog even mee met de cijfertjes. Op de eerste plaats is onze bevolking in de afgelopen tijd, flink gestegen.

Een bedrijf dat gewoon een beetje de bevolkingsgroei volgt, zou zijn omzet met deze lijn zien stijgen. Wat zien we echter in bibliotheken?

En dit plaatje is nog maar het begin. We zijn in vijf jaar tijd 15% van ons ledenbestand kwijt geraakt. Wat betreft uitleningen zijn we 27% in de afgelopen vijftien jaar kwijt geraakt. Elk jaar een paar procent. We hebben dus minder leden en ze lenen ook nog eens flink minder.

En wie denkt dat de schoolgaande jeugd vanzelf wel komt, komt ook bedrogen uit. Ruim 70%van de jongeren tussen de 12 en 19 jaar leenden begin jaren '80 elke vier weken boeken. In 2005 is dat nog maar iets meer dan 40%. De meerderheid van de jongeren komt niet meer regelmatig in de bibliotheek.

Recent onderzoek liet mij weten dat 50% van de jongerenpassen nulleners zijn.

En nu zegt u dat dat voor volwassenen niet geldt? Het verval zit overal, alleen bij ouderen gaat het minder hard.

Exitstrategie of overlevingstrategie?

Mijn cijfers zijn nog maar een summiere samenvatting. Als ik wil kan ik zo nog wel een half uurtje doorgaan met onheilsberichten En nu ik het zo weer overlees, bekruipt mij het gevoel: "waar is de paniek?". Ik zie bibliotheken nog discussiëren over kleine dingen als het afschaffen van kosten voor duplicaatpassen en gratis Internet ja of nee.

Volgens mij zijn veel grotere stappen nodig: een overlevingstrategie om de bibliotheken weer flink op weg te helpen. Er zullen stapels toptitels nodig zijn, superklantvriendelijk personeel, superattendering, superdigitalebibliotheek en een superleescafé om het tij te keren.

De agenda voor de toekomst van de bibliotheken is daarvoor een prima aanzet.

Bij overleven gaat het echter ook om snel handelen en rigoureuze beslissingen. De tijd van compromissen, polderen, onderhandelen en water bij de wijn lijkt me wel voorbij. Dus geen discussie over kleine dingen, de beuk erin en het roer om.

Het is pompen of verzuipen.

Wordt (snel) vervolgd. Mocht er geen bericht meer komen, dan ging het toch al slechter dan ik dacht.

Slecht werk innovatiecommissie = 10 euro extra contributie

In de afgelopen weken buzzde het van het nieuws van de innovatiecommissie. Een wijze club mensen mag aan de slag om de rijksgelden voor bibliotheekvernieuwing richting te geven.


Het gaat daarbij om jaarlijks 20 miljoen rijksgeld. Het is maar goed dat het een wijze club is. Want behalve dat zowel het Rijk, als de provincie als VNG flink lopen te duwen en trekken over waar het geld naar toe moet (Rijk, provincie of gemeente) krijgen ze ook nog eens kort de tijd. De komende maand moet het allemaal maar helder worden.

Van de 20 miljoen landde het afgelopen jaar ongeveer 1 miljoen euro in Overijssel. Dit wordt besteed binnen de lijnen van het meerjarenplan van de Overijsselse Bibliotheken. En zo gaat het in meer provincies. Mijn programmalijn Digitale Bibliotheek wordt grotendeels gefinancierd met dit geld. Kortom, een spannende tijd. Overigens vind ik dat zeker de digitale bibliotheek een lijn is die ook goed landelijk uit te voeren is. Dus daarover geen discussie.

Kunnen bibliotheken zonder die 20 miljoen? Ja, dat kunnen ze zeker. Op korte termijn gaat er geen enkele bibliotheek dicht.

Voor de langere termijn is het echter funest. Probeer namelijk maar eens 20 miljoen bij elkaar te krijgen bij bibliotheken voor innovatie.

Rekent u even mee? Van de 16 miljoen Nederlanders is 25% lid. Dat zijn dus 4 miljoen. Daarvan is helft betalend lid. Dat zijn er dus 2 miljoen. Wie 20 miljoen extra wil hebben, moet van elk betalend lid 10 euro extra vragen in de contributie. Dat zie ik de verenigde openbare bibliotheken nog niet beslissen. Die heb ik anderhalf jaar geleden nog zien ruziën over een paar eurocent van bibliotheek.nl.

Kortom, 20 miljoen is heel veel geld. Veel wijsheid voor de commissie en wordt vervolgd.

Wat staat er nou op die vuilniswagen?

Toen ik vanochtend naar de Overijsselse Bibliotheek Dienst in Nijverdal reed, knipperde ik toch even met mijn ogen. In een flits zag ik een vuilniswagen voorbij komen met daarop een advertentie van de gemeente. Wel handig van de gemeente. Om je vuilniswagens als rijdend billboard te gebruiken.

De advertentie die erop stond was ook aardig: NU € 3,- korting op het aanvragen van een uittreksel bevolkingsregister. Om die korting te bemachtingen moet je naar de site van de gemeente Hellendoorn. Omdat ik niet in Hellendoorn woon, heb ik de gemeente gebeld. Je logt in met Digid, je betaalt met IDeal en daarna wordt het uittreksel naar je huisadres gestuurd..

De site van de gemeente Hellendoorn is wat duf maar deze dienstverlening bieden ze toch maar mooi!

Wie wat zoekt op internet ziet dat de verschillende gemeenten, verschillende tarieven vragen (en kortingen geven). Da's toch gek hé.

U wist natuurlijk allang dat Digid van dezelfde makers is als het Zoek&Boek-authorisatiesysteem.

Mijn voorstel: zullen we alle bibliotheken maar op die manier leden laten inschrijven. Landelijk een ingang, authoriseren met Digid en pasje opsturen naar huisadres. Oh ja, en dan zeggen onze klanten natuurlijk wel: toch gek dat ze overal een ander tarief hebben.

Oh ja, en wij willen natuurlijk ook reclame van de bibliotheek op alle vuilniswagens! Lijkt me leuk om daar een slogan voor te verzinnen! Wie durft?

Arresteer uw klanten!

Afgelopen week werd ik op verschillende plekken geattendeerd op de arrestatie van Heidi Dalibor, een 20-jarige dame uit Grafton in de VS. De dame in kwestie, zie foto, had twee boeken vijf maanden geleend. De uitleendatum was dus aaaaaaaallang verstreken.

Het aanmaningsbriefje had geen effect gehad en ook niet de oproep van de rechtbank...... Huh? een oproep van de rechtbank? Ja, blijkbaar gaat dat zo in de VS. Een aangezien ze niet verscheen, had de politie haar maar van het bed gelicht. Met handboeien en al. Na betaling van $ 170 dollar, de boete voor de twee boeken, mocht ze weer naar huis. Aan Heidi werd nog gevraagd of ze de boeken nog terug ging brengen? Hoezo, ik heb ze nu toch betaald, was haar antwoord.

Tja, als je voor gewone bibliotheekleden als cellen nodig hebt, snap ik ook wel dat ze Guantanamo Bay nog even open houden. Hoeveel boeken zou je niet moeten terugbrengen om daar terecht te komen?

Kwade tongen beweren dat dit een nieuwe invulling is van de beleefbibliotheek!

Voor wie het niet gelooft: bekijk de video bij wisn.com

Hoeveel ambtenarenmoppen kent u? En hoeveel bibliotheekmoppen?

Enkele dagen geleden had ik een topdag. Ik had in de Bibliotheek Zwolle twee afspraken die dag. In de ochtend mocht ik een brainstormsessie leiden met ambtenaren van de afdeling Sociale Zaken. Vooraf dacht ik nog of ik iets kon met ambtenarenmoppen en bibliotheekmoppen. Maar het bleek dat ik te weinig bibliotheekmoppen kende en teveel ambtenarenmoppen.

Even tussendoor: ik ken alleen die bibliotheekmop met die kip en die kikker in de bibliotheek. Als iemand er meer kent hou ik me aanbevolen!

Wat is Sociale Zaken. Dat is schuldhulpverlening, inburgerring, participatie en nog zo'n handje vol abstracte begrippen. Aan tafel zaten echter een stel gave ambtenaren die het hartstikke concreet wisten te maken. Niks geen vage woorden, simpele doelen en prima netwerk van partijen om de boer mee op te gaan. We gaan binnenkort verder want het veel te leuk om met al die achterstandsgroepen aan de slag te gaan.

Marleen, Liesbeth en Rens: bedankt!

In de middag zat ik om tafel met, ik denk, de kleinste hogeschool die Zwolle rijk is. Ze hadden gehoord van onze samenwerking met Deltion en Landstede en hippe dingen die we op technisch gebied daar maken. Deze hogeschool wil een kenniscentrum Pedagogiek opzetten. Gezien de schaal leek dat een lastig verhaal maar wel een uitdaging om daar de juiste tools te maken. Op de valreep van het gesprek kwam de link met de drie! Pabo's die Zwolle rijk is. Als we daar nou eens een koppeling mee maken? Enthousiast vertrok de directeur van de hogeschool. Hij ging snel achter die Pabo's aan, om ze daarna mee terug te nemen naar de bibliotheek.

Rob: bedankt!

Moraal van het verhaal was voor mij dat ook doelgroepen die niet zo makkelijk lijken ontzettend inspirerend kunnen zijn. Goed nadenken en zoeken naar de openingen. Tja, en mazzel hebben dat je alleen maar leuke mensen tegenkomt die alleen maar vooruit willen. Lang leve Zwolle!

Oh ja, kende er nog iemand een bibliotheekmop?

Gooi alle boeken maar in het beton!

Chris-Jan van Marissing, boekhandelaar te Deventer, heeft wel eens gezegd dat hij het duurste behang van Deventer verkoopt. Want veel boeken worden wel gekocht, maar niet gelezen. In die zin zijn bibliotheken natuurlijk prima behangzaken. Er staat genoeg dat wel is gekocht maar nooit wordt geleend.

En ach, het boek, het boek, vonden we niet dat dat zoooo 19zoveel was? In het Kulturhus in Raalte werd daarom een aantal jaren geleden een Winkler Prins gebruikt als vloerbedekking. De Winkler Prins werd uit elkaar gescheurd, op de betonnen vloer gelijmd en voorzien van transparante laag.

Maar het kan nog erger....

Via een Hongaarse vriend, die overigens een nieuwsbrief heeft die enkele duizenden abonnees heeft, werd ik geattendeerd op een kunstproject in Budapest. De bovenstaande foto is van dit project. Het is een betonlaag met daarin boeken gestort. Het trekt overigens veel publiek zoals u op de foto kunt zien. Meer publiek dan ik in sommige bibliotheken zie, dus misschien een leuk idee voor de stille zomermaanden.

Op de website van het project kun je nog veel meer foto's zien en wordt vermeld:
Az installáció a Magyar Képzőművészeti Egyetem Doktori Iskolája növendékeinek (mester: Jovánovics György), Hübler Jánosnak és Kerezsi Nemerének az alkotása, melynek alapanyaga két köbméter beton és a Szabad Európa Rádió kutató-intézetéből aktualitását vesztett, a nagyközönség által kiválogatott és hátrahagyott 18 köbméter könyv.

Meer dan dat er staat dat het een Hongaarse kunstenaar is en dat het 18 kubiek meter boek heeft gekost, haal ik er niet uit.

Toch een leuk idee. Nodig eens een aantal studenten uit met de opdracht om iets met uw voorraad afgeschreven boeken te doen. En wellicht.... komt u dan op een blog in Hongarije!