Wie achter een balie zit, is straks verdwenen en aan spelshows mogen we ook al niet meer meedoen...

Laatst vertelde ik dat ik zo vroeg mijn bed uit moest voor een taxiritje naar het vliegveld. Het was een aantal jaren geleden dat ik daar was geweest. Weten hoe zo'n hal eruit ziet op zondagochtend om half 9? Nou, zoals dit plaatje hierboven.

Mensen wachtend in een rij. Ik kende het nog van vorige bezoeken. Toch klopte er iets niet. Er miste iets in het plaatje. Pas toen ik de rijen voorbij liep zag ik wat het was: er was geen enkele baliemedewerker. Al deze mensen stonden in de rij voor de zelfservice check-in.

Toen ik hier een aantal jaren geleden zelf incheckte, was zelfservice nog uitzondering. Alleen mensen met handbagage konden via een paal inchecken. En nu is het dus omgekeerd: iedereen checkt in via de zelfservice en alleen problemen komen nog bij een balie terecht met een echte medewerker. Waar overigens ook weer zo'n rij stond.

De ontwikkeling is vergelijkbaar met die in bibliotheekwerk. Het is logisch dat het gebeurt. Het vliegveld moet concurreren met andere vliegvelden en moet kosten laag houden.

Ik klokte de tijden bij de zelfservice. Een passagier deed er minder dan een minuut over om in te checken. Er waren twaalf rijen. Ik schat dat hier zo'n 1.000 passagiers per uur kunnen inchecken. Ruim voldoende voor het aantal vluchten dat vanaf dit kleine vliegveld. Technisch gezien had ik gelijk. Maar toch stonden er rijen.... Elke rij telde gemiddeld vijftien passagiers. Iedereen stond toch gewoon ruim tien minuten te wachten. Te wachten om geholpen te worden door een machine.

Was dit nou vooruitgang? En voor wie?

Watson bij Jeopardy

Niet zo lang geleden las ik het boek 'De glazen kooi' van Nicolas Carr. Carr is een voorstander van hybride automatisering. Een vorm van automatisering waar vakkundigheid en verdergaande automatisering gekoppeld worden. Geen blinde automatisering maar automatisering waar je de wereld mooier van maakt.  Dat is lang niet bij alle vooruitgang het geval. Automatisering wordt vaak alleen ingezet voor winstmaximalisatie. De burger wordt daarbij gedegenereerd tot het aanhangsel van het systeem.  Zie daar de verklaring waarom je ook nu nog rijen hebt op dit vliegveld.

Waar Carr overigens ook op wees was het filmpje van IBM's supercomputer Watson. Jeapordy is een soort Slimste Mens-kennisquiz, maar wel één die al decennia meegaat in Amerika. De supercomputer Watson speelde tegen de slimste Jeopardy-kandidaten. Raad eens: Watson won. De machine was slimmer dan de mens. Binnenkort zitten er dus alleen nog maar computers die het tegen elkaar gaan opnemen, was mijn gedachte.

Zelfrijdende auto's
In dezelfde categorie: Onlangs kwam in het nieuws dat de zelfrijdende auto een eerste dodelijk ongeluk had veroorzaakt. Ik proefde in de reacties toch dat je die auto's dus niet kunt vertrouwen. Statistisch gezien bleek het echter nogal mee te vallen. De auto had al heel veel kilometers zonder ongelukken gereden. Als iedereen zou rijden zoals die zelfrijdende auto waren er minder dodelijke slachtoffers. Nu moet de zelfrijdende auto nog toestemming krijgen, over vijftig jaar moeten wij toestemming hebben om zelf nog te mogen rijden. De rollen gaan omkeren, let maar op.

Verdere automatisering
Zelfrijdende auto's, Siri op onze telefoon, op feestje worden discussies beslecht door het antwoord te zoeken op Google of Wikipedia. In het filmpje zegt een medewerker van IBM dat ze dachten dat dit het eindstation was: de slimste mens produceren. Maar nee, dit was pas het begin. En dat denk ik ook.

Veel wantrouwen tegenover technologische vooruitgang bleek achteraf grotendeels onterecht. Maar dat betekent niet dat alles zo maar goed komt. Ik verbaas me nog dagelijks over hoe complex sommige zaken op internet zijn en voel me dan inderdaad 'slachtoffer' van het systeem.

De kunst blijft dus om ook hier zelf te blijven nadenken. Gelukkig maar. Ook al mogen we niet meer zelf rijden en kunnen we ook al niet meer meedoen aan TV-spelletjes.