Nog drie maanden en dan zijn we klaar…

Het was een project dat vier jaar geleden begon. Vijf programmanagers werden aangesteld in Overijssel. Een soort musketiers van de innovatie. Doel: zorg dat het gebruik van de bibliotheek weer gaat groeien. Recht tegen de trend in. Een mission impossible? Misschien.

Gisteren waren er opnieuw vijf musketiers bij elkaar. Het huidige innovatieteam van de Overijsselse bibliotheken. Drie musketiers van het eerste uur: Stephan de Vilder, Geny Nijboer en ondergetekende. En twee musketiers die later instroomden: Anneke Duinkerken en Marion Berendsen.

Musketier Stephan
Ze maakten de balans op van vier jaar innovatie in Overijssel en noteerden hun “lessons learned”. Maar daarover zo meer. Bovenal namen ze afscheid van één van de musketiers van het eerste uur: Stephan de Vilder. Stephan stopt in Overijssel per 1 oktober en heeft besloten om per 1 januari 2012 als zelfstandig coach verder te gaan. En dat is natuurlijk een stap die we hem van harte gunnen.

In 2009 stond ik al eens stil bij de rol van Stephan de Vilder voor ons team. Toen schreef ik onder andere:

'Succes kent vele vaders', zegt het spreekwoord. En zo gaat het ook bij de winkelformule in Overijssel. Ik weet dat er echter maar één echte vader is van dit verhaal. En dat is Stephan de Vilder. Stephan is een collega-progammamanager en hij gaat over de winkels. Zorgvuldig heeft hij allerlei mensen en partijen en mensen om zich heen verzameld. Maar bovenal: hij heeft het concept vastgehouden en bewaakt. Iedereen die ook maar iets wilde marchanderen met het concept kon steevast rekenen op een stevige discussie. En ik moet zeggen dat ik weinig mensen ken waar ik zo stevig mee heb gediscussieerd als Stephan. Door de tijd heen ben ik pas gaan zien hoe ongelofelijk waardevol al die opmerkingen zijn en hoe hij er daardoor voor zorgt dat een innovatieprogramma consistent blijft. Daardoor is het meer dan een aantal losse projecten. Zijn kracht ligt in het stevig vasthouden van een ingezette lijn.

Die woorden zijn tot het eind onverminderd van kracht geweest. En natuurlijk hebben we hem gisteren de gepaste lof toegezwaaid.

Lessons learned
Toen kwam echter ook het moment om de innerlijke balans op te maken: wat hebben wij geleerd van deze periode en wat willen we nog meegeven? We constateren dat de ingezette koers met een provinciale back-office goed van de grond komt. Daarin kan de innovatie voor de toekomst geborgd worden. En we verwachten dat die back-office nog wel wat gaat groeien. Niet doordat er veel extra geld komt maar wel doordat we door bezuinigingen gedwongen worden om verder met elkaar samen te werken. Volwaardige back-offices bij lokale bibliotheken konden wel eens een luxe gaan worden.

Ons programma rond de winkelformule en het onderwijsprogramma Biebsearch zien we in de komende jaren ook verder gestalte krijgen. Op zowel provinciaal als landelijk niveau. Tot slot is de website en de andere ICT-ontwikkelingen nu goed ingebed binnen de kaders van Bibliotheek.nl en de ontwikkeling lijkt ook hier geborgd.

Een nieuwe stip aan de horizon?
Toch denken we dat er nieuwe inhoudelijke stip aan de horizon gaat verschijnen. Misschien is de winkelformule wel de laatste restyling van de klassieke bibliotheek. We gaan naar een nieuw tijdperk. Een tijdperk waarin de bibliotheek een hernieuwde rol moet vinden rond empowerment. Een hernieuwde rol op het ondersteunen van individuen in de samenleving. Rond laaggeletterdheid, rond mediawijsheid, rond onderwijs. Op een nieuwe wijze die past bij het huidige tijdsgewricht. In co-creatie, digitaal en gebruik makend van de informatieovervloed die er is.

Hoe die lijn precies verder gaat, daarvoor schrijven de Overijsselse bibliotheken op dit moment een nieuw meerjarenbeleidsplan. Ons projectteam denkt dat het nu ruimte maken voor die nieuwe functie wel eens het belangrijkste uitgangspunt kan zijn.

Tegelijkertijd hebben we ons eigen functioneren onder de loop genomen. Op welke momenten vielen bij ons de kwartjes? Waar hebben we te veel gedaan? En waar te weinig? Eén van de conclusies was dat we het bestuurlijke spel te weinig gespeeld hadden. En eigenlijk waren we daar niet rouwig om. Het waren immers musketiers. En we gaan er nog even drie maanden flink van genieten. Pas maar op!

De aftiteling van 2009

Dit zal wel één van de laatste blogberichtjes van 2009 worden. Tijd om dus nog maar eens achterom te kijken. Wat was 2009 voor jaar?

2009 was in Overijssel het jaar van de doorbraak voor het winkelconcept. Na een aantal pilots rond verbeteringen opende dit najaar de Bibliotheek Zwolle Zuid als eerste ideale bibliotheek. Als eerste van een keten. De vestiging Delden is op een haar na rond en de wijkbibliotheek Deventer volgt vlot daarna. Eind 2009 staan de drie eerste vestigingen van een keten Overijsselse Bibliotheken. Dank dus aan Stephan de Vilder, Geny Nijboer, Frans Jaspers en Anneke Duinkerken. Een team geweldige collega's.


2009 was het jaar van de landelijke doorbraak van Biebsearch. De samenwerking met de ROC's in Zwolle werd gecontinueerd. We zijn gaan uitrollen met met duizenden leerlingen in het Voortgezet Onderwijs. De landelijke aanvragen rond de masterclass en de technische doorontwikkeling zijn gehonoreerd. 23onderwijsdingen loopt als een tierelier. Dank dus aan Annemarie van Essen en Marcel Mentink die een ijzersterk team zijn gebleken.


Ondertussen rolt het verhaal verder naar het primair onderwijs. Daar ligt al een volgend concept klaar. En ook daar een landelijke subsidie. Dank dus aan Astrid van Dam die dit vuurtje verder opstookt. Dank aan Han de Vries, Nicole Verkerk, Nicole Giling en Monique Groen die altijd in dit verhaal geloofd hebben. En dank aan Kirsten Moorman die de 23onderwijsdingen voor primair onderwijs gaat opleveren. Ook dat wordt natuurlijk een succesnummer.

En dan was 2009 nog het jaar van de nieuwe websites. Parallel aan Zwolle-Zuid. Na anderhalf jaar zoeken naar het juiste CMS en de juiste vorm was er dit jaar plotseling de snelheid. En ook hier een landelijke subsidie om verder te gaan. Dank dus aan Almar van der Krogt, Henk Kamp, Marc van der Meulen en Marianne Elsjan.


2009 is ook het jaar waarin de provinciale back-office van de grond kwam. Veel onderzoek, veel discussie maar in december een puik besluit van de gezamenlijke directies om op 1 januari 2010 te beginnen met die Overijsselse back-office.


En dan is 2009 nog het jaar van de bibliotheken waar ik zo ongeveer kind aan huis ben: Zwolle en Deventer. Dank aan Tineke van Ham en Jos Debeij voor hun eeuwige gastvrijheid. En voor andere bibliotheken: ik wil op nog wel een paar plekken kind aan huis worden.


Zeg Deckers wat heb jíj eigenlijk zelf gedaan in 2009? Geen flauw benul ;-)


Met een goed gevoel duiken wij onder de kerstboom om er na de jaarwisseling maar eens onder vandaan te komen.


Goede dagen!

De mysterieuze krachten van het bibliotheekwerk : deel 5 : Stephan de Vilder

In de mysterieuze krachten van het bibliotheekwerk doen we veelal een beroep op mensen die niet op de voorgrond treden of altijd met hun mond vooraan staan. Na het positieve nieuws over Zwolle-Zuid is het goed om even stil te staan bij de stille krachten op de achtergrond.

 

'Succes kent vele vaders', zegt het spreekwoord. En zo gaat het ook bij de winkelformule in Overijssel. Natuurijk, zonder Van Spaendonck en Jos de Vries had het concept er niet gestaan. Zonder Tineke van Ham als ondernemende directeur of Ineke van Oort als projectleider en Marianne Verstraete als teamleider van Zwolle-Zuid was het ook niet gelukt. En dan vergeet ik absoluut nog een hele reeks mensen die hebben geholpen.

Ik weet dat er echter maar één echte vader is van dit verhaal. En dat is Stephan de Vilder. Stephan is een collega-progammamanager en hij gaat over de winkels. Hij trekt al een paar jaar aan het concept. Zozeer zelfs dat hij zijn plek bij de VOB inruilde voor een plek om het echt uit te proberen in de praktijk. Hij heeft het aangedurfd om er veel geld in te investeren. Zorgvuldig heeft hij allerlei mensen en partijen en mensen om zich heen verzameld.

Maar bovenal: hij heeft het concept vastgehouden en bewaakt. Iedereen die ook maar iets wilde marchanderen met het concept kon steevast rekenen op een stevige discussie. En ik moet zeggen dat ik weinig mensen ken waar ik zo stevig mee heb gediscussieerd als Stephan. Zo stevig dat we wel eens met deuren smeten of even een afkoeling moesten zoeken. Tegelijkertijd hield hij zich ook op de hoogte van alles wat zijn andere collega's deden en wist hij altijd iets te noemen waar wij rekening mee moesten houden om zijn lijn niet te doorkruisen. Soms tot wanhoop van ons team.

Door de tijd heen ben ik pas gaan zien hoe ongelofelijk waardevol al die opmerkingen zijn en hoe hij er daardoor voor zorgt dat een innovatieprogramma consistent blijft. Daardoor is het meer dan een aantal losse projecten. Zijn kracht ligt in het stevig vasthouden van een ingezette lijn. Krachten die je bij de uitvoering van een ambitieus programma beide nodig hebt. Mijn kracht ligt meer in het af en toe maar wat diplomatiek laveren tussen de partijen door.

Hoewel Stephan niet altijd op de achtergrond treedt, is het ook niet iemand die zich opdringt of altijd vooraan staat.

Tot slot is Stephan een sociale collega. Want als de discussie wel eens erg fel was, kwam hij er de volgende dag altijd even op terug. Even checken of alles nog heel was.

Bij al dat positieve blijft er slecht één onhebbelijkheid over: hij loopt een kwartier sneller op de halve marathon dan ik. Dus als we echt ruzie krijgen, weet ik dat hij me altijd inhaalt. Ik pas wel mooi op met wat ik zeg....

Op de foto boven: Facebookprofiel van Stephan

Geloof nooit de klant!

De afgelopen week hield ik samen met de bibliotheken in Deventer, Zwolle en Hardenberg opnieuw een werksessie over de digitale bibliotheek. Het was een vervolgbijeenkomst waarbij in de ochtend Frank Janssen van http://www.frankwatching.com/ ons bijpraatte over de do’s en dont’s in de digitale wereld. In de middag leidde Stephan de Vilder – de bibliomarketeer van Nederland - ons door de wondere wereld van de klantsegmentatie.

In Overijssel wordt stevig gebouwd aan de invoering van allerlei marketingtechnieken. En dat is maar goed ook. We kunnen de klant nog veel meer verleiden tot gebruik. Er wordt veel onderzoek gedaan naar de behoeften van de klant.

Die klant stelt me echter wel eens flink teleur. Want wat blijkt de klant interessant te vinden? Wel, meer open in het weekend, betere inrichting en meer spannende boeken. Tja, daar stonden we dan met onze goede voornemens voor de digitale bibliotheek. Wie het rijtje klantwensen naloopt moet naarstig zoeken naar punten waar je met de digitale bibliotheek op kunt aansluiten.

De grootste groep klanten in Overijssel wordt aangeduid als “traditionele gezinnen” en met alle respect: dat zijn geen koplopers voor allerlei digitale fratsen. Eén van de punten die daar nog wel uitkomt is dat elke klantgroep meer “gemak” wenst. Daar kunnen we nog wel wat mee. Want diensten als digitaal verlengen, digitaal attenderen, reserveren en digitaal vragen stellen kunnen een nog veel groter bereik krijgen. We hebben dus gewoon nog veel uit te leggen. Goed om te doen, maar spannend is het niet.

Er is geen enkele klant die vraagt om widgets, wiki’s, blogs, tags, social bookmarks en andere kinky dingen. Is die behoefte er dan niet? Of is de behoefte latent en moet de klant het nog ontdekken zoals de mobiele telefoon een decennium geleden?

Ik denk dat laatste. Frank Janssen gaf aan dat hij twee jaar geblogd heeft zonder ooit een reactie te hebben ontvangen. En plotseling begon het te lopen en nu kan hij er zijn brood mee verdienen.

Overigens was er wel degelijk een doelgroep bij bibliotheken – zij het niet zo heel groot – die openstaat voor digitale fratsen. Deze groep staat te boek onder de naam “Studenten en starters”. Mijn les was dat we kunnen experimenteren met deze groep en het daarvoor moeten maken. Zij banen de weg voor wat “Traditionele gezinnen” over vijf jaar normaal zullen vinden.

De klant nooit geloven is misschien wat teveel gezegd. Maar soms wat eigenwijs zijn en tegen de stroom in experimenteren kan volgens mij geen kwaad.