Pijnlijk: bibliotheken kopen al jaren te weinig jeugdboeken...

Bibliotheken geven al jaren te weinig ruimte aan jeugdboeken. Ondanks de extra aandacht voor de jeugd door Bibliotheek op School en Boekstart krijgen volwassenen nog steeds een groter deel van het collectiebudget en kopen bibliotheken meer materialen voor volwassenen dan voor kinderen.
Dat is één van de conclusies die ik trek uit de de CBS-cijfers voor bibliotheken over 2014. Elk jaar publiceert het CBS ze rond deze tijd. En  voor mij altijd een moment om er weer eens naar te kijken. Dit jaar geen wake-up-call, zoals ik deed in 2010 en in 2012  maar een pijnlijk bericht dat we de jeugdcollectie tekort doen. 

Groter aandeel uitleningen en leden dan omvang van de collectie
De boekencollectie voor de jeugd is iets meer dan 45% van de totale boekencollectie. Dit terwijl het aandeel uitleningen van jeugdboeken net geen 50% is. Dat is een verschil van 10%. Het aandeel jeugdleden is echter bijna 60% (verschil van 30% t.o.v. percentage collectie) en dat aandeel is stijgend zoals u ziet. Dit doordat het aantal jeugdleden nog altijd toeneemt door de Bibliotheek op School en anderzijds doordat het aantal betalende volwassen leden daalt. 

Nu zouden we kunnen zeggen dat dit toevallig zo is, omdat Boekstart en de Bibliotheek op School zo hard groeien. Maar wie door de jaren heen kijkt, ziet dat bibliotheken eigenlijk al jaren te weinig boeken hebben voor de jeugd en dat we geen actie ondernemen om dat verschil weg te nemen. 

Overigens: bij ebooks is het verschil tussen jeugd en volwassenen nog groter constateerde ik een jaar geleden al. Ook daar moeten kinderen het met veel minder titels doen dan volwassenen.

Tip: controleer uw collectiebudget voor volgend jaar nog even
Mijn tip: controleer nog even uw collectiebudget voor volgend jaar en kijk nog eens naar uw aandeel jeugdleden en jeugduitleningen. Is uw budget afgestemd? Nee, dan kunt u dat in deze maand nog mooi bijstellen.

Ga ik nog even verder met de statistieken van het CBS.

Van de 29.000 e-books zijn er 2.700 een kinderboek, en daar hebben wij er maximaal 200 van....

Jeugdboeken zijn nog absoluut het 'stiefkindje' bij ebooks. Van de 29.000 e-books die er op dit moment te krijgen zijn,  is slechts 9% een  jeugdboek (2.700) en daar hebben bibliotheken er dan weer 200 van. Tenminste, als ik de statistieken goed lees.

50% is toch jeugd?
Bij de inrichting van onze bibliotheken zeggen we heel vaak dat 50% van het vloeroppervlak gereserveerd is voor de jeugd. Dat weerspiegelt ook de omvang het ledental en het aantal uitleningen. Kinderen vormen de helft van het gebruikersbestand van de bibliotheek.

Ook in collecties wordt daarom steeds vaker de norm toegepast dat 50% van de collectie een jeugdcollectie is. Met de invulling van de Young Adult-literatuur en een aparte D-collectie is hier ook inhoudelijk een goede impuls gegeven.

E-books bij het CB
Bij e-books ligt dat vooralsnog anders. Daar is de jeugd absoluut nog 'het kind van de rekening'.  Bovenstaande taartpunt komt uit een mooie infographic van het CB (Centraal Boekhuis) en geeft weer hoe de verdeling van de 29.496 e-booktitels is. Laten we dat voor ons rekensommetje maar afronden op 30.000. 9% daarvan is een kinderboek. Dat zijn er 2.700. En laten we wel wezen: er is menig schoolbibliotheek die geen 2.700 boeken heeft.

E-books bij Bibliotheek.nl
Door onze goede kracht Johan Stapel van Bibliotheek.nl werd een mooie infographic over e-books bij bibliotheken verspreid.  Daaruit komt het plaatje dat hier staat.

Daarin zie je dat kinderen en jeugd in de categorie 'Overig' vallen en dat zij 21% van die categorie. De categorie 'Overig' is ook weer 21% van het geheel.

Ok, tot zover de statistieken. Laten we er even vanuit gaan dat openbare bibliotheken 5.000 e-books hebben (anderen zeggen 2.000) dan vormt de categorie 'Overig' daar 21% van. Dat zijn er zo'n 1.000. Daar weer 21% van zijn kinderboeken. Dat zijn er 200.

Van de 2.700 kinderboeken op e-book die te koop zijn, hebben bibliotheken er dus 200. Dat is iets meer dan 7% in bezit. Ook in bibliotheken zijn e-books dus het 'ondergeschoven kindje'

Bibliotheek op School
Toen ik directeur was in de Bibliotheek in Hengelo stonden we voor de beslissing om 150.000 euro te gaan investeren in schoolbibliotheken. Grotendeels te besteden aan boeken. Papieren boeken. Ik heb toen een grote uitgever (naam bij schrijver bekend) uitgenodigd om een aanbod te doen om dit complete bedrag om te zetten in e-books. Zodanig dat de bibliotheek geen enkel geprint boek zou aanbieden aan scholen maar alles digitaal zou doen.

Nooit meer wat van die uitgever gehoord. Maar u snapt mijn opmerking: met 2.700 e-books voor de jeugd zouden we misschien toch al anders naar zo'n investering gaan kijken.

Dubbele opdracht
Wat nu? Boos worden? Stampen met de voeten? Of kijken waar we constructief verder kunnen? Wat mij betreft dat laatste.

Mij lijkt een dubbele opdracht voor de hand te liggen. Dat bibliotheken nog maar 200 jeugd e-books hebben is natuurlijk een lachertje. En daar moet natuurlijk ook wel wat aan gebeurden. Zowel qua aanbod als qua aanbieding. Wat betreft dat laatste deed Jan de Waal al een duit in het zakje. Wat betreft het aanbod, ligt hier denk ik een schone taak voor de inkoopcommissie.

Die inkoopcommissie zal ongetwijfeld zeggen dat dit ligt aan de uitgevers.Gezien de cijfers van het CB ben ik van harte bereid dat te geloven. Dat maakt de opdracht uiteraard niet anders, we moeten er gewoon nog steviger tegen aan.

Dus kom op uitgevers, kom op inkoopcommissie, schouders eronder en op naar een mooi aanbod voor kinderen. Ook hier 50% voor jeugd! Geef de jeugd een volwassen plaats! Succes!