zondag 14 november 2021

Elsa van Gool (1913-1944): Bibliothecaresse in het verzet


De erelijst der gevallenen is een lijst met 18.000 namen van mensen die in de Tweede Wereldoorlog als militair of als verzetsstrijder voor het Koninkrijk der Nederlanden zijn gevallen.  De lijst ligt bij de Tweede Kamer in Den Haag en elke dag wordt door een medewerker een pagina omgeslagen, zodat voor het publiek nieuwe namen te zien zijn. Er staat minimaal één bibliothecaresse op die erelijst. 

Die bibliotheekmedewerker is Elsa Louise van Gool. Zij was assistent in de bibliotheek van Den Haag en actief lid van de Landelijke Organisatie voor Onderduikers. Ze kwam uit een communistische familie waar nagenoeg alle gezinsleden actief waren tegen de bezetter. Haar broer hielp bijvoorbeeld met het drukken van de Waarheid en andere familieleden zorgden voor wapenopslag. Zelf liet ze mensen in haar huis onderduiken en verrichte ze hand- en spandiensten voor het verzet.

Hoewel Elsa een Joodse moeder had, is ze eind 1940 niet ontslagen bij de Haagse leeszaal. Twee andere medewerkers, Hannie Wolff en Fanny Simons, trof wel dit lot. Het lijkt erop dat Elsa dit ontslag ontsprong omdat ze maar twee Joodse grootouders had en de grond voor ontslag lag bij drie Joodse grootouders.
 
Elsa is in juli 1943 opgepakt. Op dat moment heeft ze een onderduikster in huis. Terwijl Elsa zelf niet thuis is, gaat haar onderduikster naar het toilet en trekt door. Haar buren, die weten dat ze op dat moment niet thuis kan zijn, verraden haar hierdoor. De onderduikster weet gelukkig te ontkomen maar als Elsa thuiskomt, wacht de politie haar daar al op. Ze wordt bestempeld als politieke gevangene en had daarom een ‘P’ op haar papieren staan.  Ze wordt gevangengezet in het Oranjehotel, de gevangenis in Scheveningen. Van Elsa zijn nog brieven bewaard gebleven die ze heeft verstuurd vanuit het Oranjehotel. Daarin schrijft ze dat ze goed behandeld wordt en dat het eten er goed is. Op dat moment verwacht ze dat ze binnen zes weken wel weer vrij zal zijn. 

Het loopt echter niet zo. Ze wordt overgeplaatst naar Kamp Vught. In Kamp Vught wordt ze nog verliefd op een andere gevangene. Daar ontdekken ze echter dat ze ook een Joodse moeder heeft en vinden dit reden om haar door te sturen naar Westerbork. Van daaruit wordt ze op transport gezet naar Auschwitz. Daar is ze op 6 maart 1944 vermoord. 

Elsa, onze bibliothecaresse in het verzet, werd 31 jaar oud.  

Geen opmerkingen: